عربستان‌وسیاست دوپهلوی‌آمریکا

فرآیند میلیتاریزه شدن غرب آسیا در نتیجه ثروت‌های باد آورده نفتی و با سیاست ارعاب ایالات متحده در بین اعراب این منطقه به ویژه در مقابل ایران در سال‌های اخیر هم از جهت مبالغ هنگفت قراردادهای نظامی و هم توسعه انواع تسلیحات شدت یافته است. قرارداد خرید تسلیحات سعودی‌ها از آمریکا در سال 2017 به مبلیغ 110 میلیارد دلار اوج این روند بوده است. عربستان سومین خریدار بازار تسلیحات جهان است. بر مبنای چشم‌انداز 2030 بن‌سلمان، این کشور در این سال باید 50درصد تسلیحات نظامی مورد نیاز خود را در داخل تولید کند و تبدیل به قدرت نظامی اول منطقه شود. در سال 2017عربستان قرار بوده زیردریایی هسته‌ای بابور3 ساخته پاکستان که موشک کروز حمل می‌کند برای برتری نظامی در برابر ایران را خریداری کند. در ارتباط با تلاش‌های عربستان برای دستیابی به تسلیحات نامتعارف، نقش قدرت‌های نظامی فرامنطقه‌ای برجسته است. این احتمال وجود دارد که آمریکا بخشی از تسلیحات هسته‌ای خود را در این کشور مستقر سازد. در واقع رژیم سعودی برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را برای خود و سایر کشورهای منطقه به عنوان یک تهدید معرفی می‌کند تا زمینه مشروعیت اقدامات نظامی و توسعه تسلیحاتی خود به ویژه در حوزه موشکی را فراهم کند. آژانس‌های اطلاعاتی غرب معتقدند که پادشاهی سعودی تا 60درصد از برنامه هسته‌ای پاکستان را تامین می‌کند تا بتواند در کوتاه مدت کلاهک‌های هسته‌ای را از این کشور تهیه کند. ایالات متحده، چین، کره‌جنوبی و روسیه به شدت در حال رقابت برای شرکت در ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای عربستان هستند. تا سال 2030 عربستان باید 16نیروگاه هسته‌ای داشته باشد. حال با این پیش‌زمینه، گزارش واشنگتن پست مبنی بر اینکه سعودی‌ها موشک قاره‌پیما دارند، چندان بعید نیست. این رژیم بیشترین سطح روابط نظامی خود را با آمریکا دارد و با توجه به نفوذ اطلاعاتی آمریکا در ساختار ارتش و وزارت دفاع عربستان امکان ندارد تولید یا حتی خریداری این سلاح بدون هماهنگی آمریکا باشد. ظاهرا بررسی‌های تصاویر ماهواره‌ای نشان داده است نخستین کارخانه و تاسیسات پایگاه موشکی قاره‌پیما با سوخت جامد و محیط آزمایشگاهی در جنوب غربی ریاض در حال احداث است. به نظر می‌رسد همچون مساله حقوق بشر، هیچ واکنشی علیه عربستان برای شفاف‌سازی یا بازرسی از سوی نهادهای بین‌المللی صورت نگیرد. این در حالی است که ایران ضمن عضویت در ان‌پی‌تی، 12گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر پایبندی ایران به تعهدات برجامی خود صادر شده اما مخالفت آمریکا و تلاش‌های عربستان برای مجاب کردن غرب برای فشار بیشتر بر ایران ریشه سیاسی دارد. فارغ از مسائل حقوق بشری و تلاش‌های سعودی برای توسعه برنامه موشکی و ساخت و توسعه موشک‌های قاره‌پیما و تلاش برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای، آنچه که در راستای منافع کشورهای غربی و در راس آنها آمریکاست، حفظ رژیم سعودی است. گرچه حتی این برنامه نظامی فرایند نظامی شدن را در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس تشدید کند.
* کارشناس مسائل سیاسی