روزنامه ابتکار
1397/11/03
علیرضا صدقی کشتی طوفانزده مطبوعات
چند روزی بود که از گوشه و کنار خبر میرسید معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استعفا کرده است. روز گذشته این خبر از سوی سلطانیفر که حالا باید او را معاون سابق امور مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دانست، تایید شد. پیشتر اما در گمانهزنیهای مطبوعاتی پیرامون دلایل استعفای سلطانیفر آمده بود: «دخالتهای برخی مسئولان وزارتخانه در امور معاونت مطبوعاتی، عدم تخصیص یارانه مطبوعات و بدقولی سازمان برنامه و بودجه؛ از دلایل استعفای محمد سلطانیفر است».بر فرض صحت این گمانهها این بار باید بیش از گذشته نسبت به حال وخیم و در احتضار مطبوعات و رسانههای داخلی نگرانی و بیم داشت. ناگفته پیدا است که مدیریت سلطانیفر هم مانند اسلافش خالی از اشتباه و خطا نبوده است اما شاید بتوان استعفای او را بهانهای کرد برای بازخوانی حال و روز مطبوعات و رسانههای مکتوب در شرایط فعلی کشور؛ مطبوعاتی که نقشی کمنظیر در اقبال مردمی نسبت به رایآوری دولتهای یازدهم و دوازدهم داشتند، در زمان تصدی مسئولیت این دو دولت هم با بیمهری، بیتوجهی و کمدیدنهای فراوان روبهرو شدند.
مطبوعاتی که این روزها از یک سو دستبهگریبان قیمتهای نجومی کاغذ و چاپ شدهاند و از سوی دیگر، دلمشغول ممیزیهای نوشته و نانوشتهاند. به اینها باید تهدیدهای رقبای تازه از راه رسیده را هم اضافه کرد. رقبایی که با بهرهگیری از حداقل هزینهها، حداکثر سرعت اطلاعرسانی و رها بودن از ساختار ممیزیها، در بسیاری زمینهها گوی سبقت را از رسانههای مکتوب کمجان و کمرمق این روزهای ایران گرفتهاند.
فراوانی تهدیدها و بروز تحدیدهای متعدد در ساختار روزنامهنگاری ایران، حال رسانههای مکتوب را از گذشته وخیمتر کرده و توان فعالان این عرصه را به حداقل رسانده است.
با بروز چنین وضعیتی، ایجاد تغییرات بنیادی در عالیترین سطح تصمیمگیری و تصمیمسازی مطبوعات در کشور به هر بهانهای که باشد، نگرانیهایی جدی را برای فعالان رسانهای در کشور ایجاد میکند. نگرانیهایی که ناشی از بیم نسبت به تغییر استراتژیهای حداقلی همین معاونت مطبوعاتی است.
موضوع اصلی بر سر جانشینهای احتمالی سلطانیفر است. جانشینی که میتواند نقشی تعیینکننده در سرنوشت رسانههای مکتوب طی دو سال پایانی دولت روحانی داشته باشد. بسته به خاستگاه و اردوگاه سیاسی و فکری جایگزین معاون امور مطبوعاتی، قبض و بسطهایی جدی فراروی فعالان رسانهای کشور قرار میگیرد.
اگر مدیر راهیِ معاونت امور مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از اردوگاهی باشد که با رویکردی امنیتی، نگرشی از بالا به پایین و متکی بر کنترل حداکثری مطبوعات سکان امور عالیترین مرجع دولتی تصمیمگیری در حوزه رسانههای مکتوب را بهدست بگیرد، بیگمان نمیتوان انتظاری قابل اعتنا و احترام از او داشت. مسئله نگرانکننده اینجا است که برخی گمانهها حکایت از آن دارد که شخصیتهایی نامآشنا و در این منظومه فکری گزینههای احتمالی جایگزینی سلطانیفر هستند.
شخصیتهایی که به نظارت سخت بر مطبوعات، جلوگیری از آزادی عمل رسانههای مکتوب و سوار بر ماشین بازبینی و ممیزی اعتقاد راسخ دارند. گرچه نمیتوان به هیچیک از این گمانهها توجهی جدی داشت اما نباید از کنار آنها هم به سادگی عبور کرد. باید باور داشت که مطبوعات با حال و روز فعلیشان بیشاز مدیریت قهرآمیز و رویکردهای نظارتی سخت، به حمایت و همراهی و همدلی نیاز دارند.
باید دانست که مطبوعات و دیگر رسانههای مکتوب از دوران طلایی عبور کردهاند و امروز بیشتر به پیری فرتوت میمانند که به سختی ادامه حیات میدهد. رسانههایی که از تهیه مطلب و محتوا تا نحوه انتشار و مواد مصرفی مورد نیازشان را به دشواری و تحت سختترین شرایط بهدست میآورند. صفحههای روزنامههایی که با خون دل بسته میشوند و بیم و امیدهای فراوانی که اهالی رسانه را فرا گرفته است. برای کشتی طوفانزده مطبوعات باید چارهای اندیشید. باید نسبت به این نگرانیها و بیمها توجه بیشتر و جدیتری صورت گیرد. باید از ظرفیتهای کمنظیر و بلکه بینظیر فعالان رسانههای مکتوب حمایت شود و بسیار بایدهای دیگری که هر یک میتواند ضامن بقای یک نشریه، روزنامه یا رسانه مکتوب دیگری باشد.
برخلاف آنها که مدعیاند عمر رسانههای مکتوب و روزنامهها به پایان رسیده است، تجربه جوامع توسعهیافته نشان میدهد که علیرغم وجود شبکههای اجتماعی متعدد و متکثر، باز هم این روزنامهها هستند که میتوانند و باید در راستای ایجاد چرخه عادلانه اطلاعات و امکان دسترسی همگانی به اطلاعات گام بردارند. اما این رسانهها با چنین بدن نحیف و رنجوری را کی توان پیمودن این مسیر است.
وضعیتی که بیگمان بسیاری از مسئولان امر در سطوح عالی تصمیمسازی کشور هم به آن اذعان دارند. لیکن نشانها و نشانهها حکایت از تصمیمی دیگر دارند. با تمام این اوصاف اما امید میرود تا این بیمها بیهوده باشد و تدبیر در دستور کار دولت تدبیر قرار گرفته باشد.
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» از ارجاع طرح «ساماندهی بازار خودرو» به کمیسیون صنایع گزارش میدهد
تیغ تیز «نظارت» بر گردن خودروسازان
علیرضا صدقی
کشتی طوفانزده مطبوعات
گزارش «ابتکار» از راهکارها و پیشنهادهای تئوریسنهای اصلاحطلب برای تحول در این جریان
رئیس سازمان محیط زیست:
نمیتوانم از عملکرد محیطزیست دفاع کنم
یک هفته پس از سفر ظریف به عراق در گفتوگو با دو نماینده مجلس بررسی شد
بازسازی عراق؛ فرصتی ویژه برای بخش خصوصی ایران
با ورود کمیسیون امنیت ملی به موضوع بحران آب «سند آب» تدوین میشود
آب؛ تشنه مدیریت
تلاش دوباره برای اجرای یک قانون معماری شهری که رعایت نمیشود
امضاهای طلایی و نماهای شیشهای
معاون اول رئیسجمهوری:
باید دامن جمهوری اسلامی را از فساد پاک کنیم
دونالد ترامپ نامزد جایزه تمشک طلایی بدترین بازیگر مرد شد
ترامپِ رمبو!
دبیر شورای عالی امنیت ملی:
مذاکره با آمریکا بیفایده است
هاشمی اگر قرار است نقد بشود چه بهتر که امروز این کار انجام شود