روزنامه ابتکار
1397/10/27
«ابتکار» در سالگرد تصویب برجام از چند و چون این توافق‌نامه گزارش می‌دهد «گل یا پوچ» ایران در ماجرای برجام
معصومه معظمیبعد از سال‌ها تلاش دیپلماتیک برای حل اختلاف با جامعه جهانی همراه با تحریم‌های شکننده و نزدیک به دوسال مذاکرات طاقت‌فرسا و جدی بین نمایندگان جمهوری اسلامی ایران با 6 قدرت جهانی موسوم به 1+5 شامل آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین شش ماه بعد از توافق طرفین، سرانجام برنامه اقدام جامع مشترک از ۲۶ دی سال 94 به اجرا درآمد. اقدامی که موافقان و مخالفان زیادی در ایران و آمریکا داشت. البته در کمال ناباوری برخی منتقدان برجام در ایران، همسو با سیاست‌های نتانیاهو و عربستان بر طبل عدم همراهی از برجام می‌کوفتند. برجامی که خروج ایالات متحده آمریکا از آن نشان داد دستاوردهای زیادی برای ایران داشته است که ترامپ برای خروج از آن لحظه‌شماری می‌کرد و بالاخره تصمیمش را اجرایی کرد.
از همان روزهای ابتدایی انعقاد برجام در تیر ماه 94 و حتی قبل از آن، برداشته شدن تحریم‌های ظالمانه از جدی‌ترین مطالبات جمهوری اسلامی بود و رهبری هم در این باره در فروردین 94 تاکید کردند: «رفع تحریم‌ها جزو موضوعات مذاکره است، نه نتیجه مذاکرات. این یک خدعه آمریکایی است که می‌گویند قرارداد می‌بندیم، نگاه می‌کنیم به رفتارها، بعد تحریم‌ها را برمی‌داریم! این جوری نیست؛ همین‌طور که مسئولان ما صریحا گفته‌اند و رئیس‌جمهوری محترم صریحا گفت رفع تحریم‌ها باید بدون هیچ فاصله‌ای در هنگام رسیدن به توافق انجام بگیرد.» در حالی که اتحادیه اروپا در روز اجرای برجام در تاریخ 26 دی سال 94 متعهد شد تا تحریم‌های مالی و اقتصادی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران را لغو کند. این تحریم‌ها در قالب دو سند در سال‌های 2010 و 2012 علیه برنامه هسته‌ای ایران وضع شده بودند و به‌طور مستقیم در نظام حقوقی اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن لازم‌الاجرا بودند. البته برخی از مفاد مقررات مزبور قرار شد در روز اجرا به حالت تعلیق درآمده و اختتام آنها در روز انتقال یعنی 8 سال بعد از آن باشد.
ضد و نقیض‌های برجامی موافقان و مخالفان
در ایالات متحده آمریکا مقامات دولتی برجام را نشانه پیروزی دستگاه دیپلماسی ایران می‌دانستند و تاکید داشتند که «دولت آمریکا امتیازات فراوانی به ایران داده و «چیز قابل توجهی» به دست نیاورده است، به همین دلیل خواستار افزایش فشار بر ایران به منظور اطمینان از منتفی شدن همیشگی فعالیت هسته‌ای ایران بودند. از طرفی مخالفان برجام در ایران یا همان جریان رقیب دولت اصرار داشتند که توافق برجام، دستاوردی برای جمهوری اسلامی نداشته و می‌کوشیدند با اعمال فشارهای مختلف بر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان که مدیریت تیم هسته‌ای ایران در مذاکرات با 1+5 را برعهده داشت، ناکامی‌های دوستان خود در عرصه دیپلماسی و مذاکرات هسته‌ای صورت گرفته طی 12 سال پیش از آن را بپوشانند. مخالفان برجام این توافق را «معامله‌ای نابرابر» می‌دانستند و تاکید داشتند که ظریف «منافع عظیمی» را در برابر «امتیازاتی اندک»! واگذار کرده است و حتی او را خائن! نامیدند، در حالی که رهبری انقلاب، طی سخنانی در حمایت از او، ظریف و تیم مذاکره کننده را فرزندان انقلاب در عرصه دیپلماسی دانستند. همین امر باعث شد تندروها اندکی فشار را از دوش ظریف بردارند.
خروج آمریکا از برجام
البته این روند ادامه داشت تا اینکه دونالد ترامپ، رئیس ایالات متحده آمریکا در تصمیمی که از ابتدای روی کارآمدنش بر آن تاکید داشت اعلام کرد که از برجام خارج میشود. ولی نکته قابل توجه این بود که توقع داشت سایر کشورهای گروه 1+5 همچون گذشته از تصمیم آمریکا حمایت کنند و در این خروج او را تنها نگذارند در حالی که برخلاف شرایط پیش از برجام که اجماعی جهانی علیه جمهوری اسلامی ایران شکل گرفته بود، کشورهای عضو، حاضر نشدند از برجام خارج شوند و آمریکا در این تصمیم تنها و منزوی شد.
ترامپ پس از خروج از برجام اعلام کرد که علاوه بر برگرداندن تحریم‌های پیش از برجام، تحریم‌های جدید اقتصادی علیه جمهوری اسلامی اجرا خواهد کرد. او به منظور «تغییر حاکمیت»! در ایران، فشاری مضاعف بر مردم تحمیل کرد و همچنین شرایط تنبیهی خاصی برای شرکت‌هایی که بعد از توافق برجام به ایران آمده بودند تعیین کرد که در صورت خارج نشدن از ایران در فرصت دو مرحله‌ای اجرای تحریم‌ها در قبال آنها اعمال خواهد کرد.
برجام حامل دستاورد بود یا ضرر؟
ولی نکته قابل توجه در سالگرد تصویب برجام این است که با توجه به تلاش ترامپ برای خروج از برجام و تاکید بر اینکه امتیازات زیادی در قالب این توافق‌نامه به جمهوری اسلامی داده شده است، درست است یا طبق ادعای مخالفان داخلی برجام هیچ دستاوردی برای ما نداشته است و با این بهانه‌ها سعی در تخریب ظریف و دستاوردهای برجام دارند؟
برجام مهم‌ترین اتفاق سال
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه در‌این‌باره به «ابتکار» گفت: «برجام یک رژیم منع اشاعه بود، یعنی ابتکار بی‌بدیل و بی‌سابقه‌ای بود که بین ایران و قدرت‌های سیاسی دیپلماتیک روز دنیا شکل گرفت.» رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس افزود: «این کشورها اعم از کشورهای دارای حق وتو و قدرت‌های اقتصادی مثل آلمان و البته سازمان‌های قدرتمند بین‌المللی و در راس‌شان سازمان ملل متحد هستند که در قالب فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد می‌تواند از ابزار انتزاعی تنبیهی چه درباره تحریم و چه اقدامات دیگر برخوردار است، شکل گرفت. به همین دلیل برجام مهم‌ترین اتفاق سال بود.»
نماینده مردم اسلام‌آباد غرب به «ابتکار» گفت: «در برجام برای اینکه بدانیم چه اتفاقی افتاد و چه اثری گذاشت باید ببینیم چه شده بود و این موضوع نیاز به بررسی دارد. جمهوری اسلامی یک سری تعدیل‌ها و تاخیرهایی در برجام پذیرفت و در ازای آن از 1248 نوع، موضوع یا فرد تحریمی و 915 تحریم را تا زمان خروج آمریکا از برجام برداشت.»
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس برجام را قابل دفاع دانست و تاکید کرد: «به اعتقاد بنده برجام یک توافق قابل دفاع بود چون خیلی از ادعاهایی که علیه ایران مطرح شده بود و به واسطه این ادعاها ایران ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل‌متحد قرار گرفته بود، برطرف شد.» او تصریح کرد: «هفت قطعنامه تحریمی ذیل بندهای پانزده‌گانه ماده 41 فصل هفتم منشور ملل متحدد عملا کنار رفت و یک قطعنامه تحت عنوان قطعنامه 2231 که اتفاقا این قطعنامه ذیل ماده 25 بود، جایگزین شد.»
فلاحت‌پیشه همچنین تشریح کرد که ماده فصل هفتم چند ماده دارد و در توضیح این ماده‌ها گفت: «ماده 41 تحریم، ماده 42 تنبیه و ماده 25 آن بیشتر جنبه توصیه‌ای دارد و ایران به واسطه برجام از محدوده خطر قطعنامه‌ای یا خطر شورای امنیت خارج شد که اتفاق بزرگی بود.»
این نماینده چند دوره مجلس تاکید کرد: «در عین حال زبان دیپلماتیک ایران تقویت شد و ایران که به ناحق به عنوان تهدید معرفی شده بود به عنوان یک عضوی که در قالب مشارکت‌جویانه برای نظم و امنیت بین‌المللی شراکت می‌کند، شناخته شد. به این دلیل دیدیم که هم پول‌هایی به کشور برگشت و هم مناسبات ایران سروسامان گرفت. البته کارشکنی‌ها ادامه پیدا کرد ولی در کل روند قابل قبولی داشت تا اینکه عملا برجام با توقف جدی مواجه شد.»
پاشنه‌آشیل برجام، بندهای برجامی بود
البته رئیس کمیسیون امنیت‌ملی و سیاست خارجی مجلس در عین حال به نقطه ضعف برجام هم اشاره کرد و به «ابتکار» گفت: «معتقدم در عین حال این توافق پاشنه‌آشیلی هم داشت و یک شب قبل از رای نهایی برجام در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری گفتم که پاشنه‌آشیل برجام بندهای 11 و 12 و 13 قطعنامه 2231 یا همان قطعنامه برجامی بود که جایگزین قطعنامه‌های پیشین شده بود و هیچ حقی برای ایران در صورت شکسته شدن برجام قائل نبود و ضمانت اجرایی وجود نداشت که نقطه مورد انتقاد بود.»
او افزود: «در نهایت هم آمریکایی‌ها به واسطه همین نقطه ضعف از برجام به صورت یک‌طرفه خارج شدند و ایران ابزاری برای فشار بر آن به منزله دفاع ندارد.» فلاحت‌پیشه ولی در عین حال گفت که ظریف در موضوع برجام به وظیفه خود به خوبی عمل کرد و نقش خود را به درستی ایفا کرده و تلاشش قابل دفاع است.
سایر اخبار این روزنامه
نمایندگان پارلمان بریتانیا با اکثریت قاطع به توافق بریگزیت رای منفی دادند
لندن در برزخ بریگزیت
محمدرضا ستاری
برجام از منظری دیگر
«ابتکار» در سالگرد تصویب برجام از چند و چون این توافق‌نامه گزارش می‌دهد
«گل یا پوچ» ایران در ماجرای برجام
«ابتکار» میزان بهره‌وری در ایران را بررسی می‌کند
فساد کمتر، بهره‌وری بیشتر
ایران با تساوی بدون گل مقابل عراق، صدرنشین باقی‌ماند
یادگیری تکنیک استفاده از منابع محدود برای نیازهای نامحدود
سیاست، قانون اول اقتصاد را نادیده می‌گیرد
«ابتکار» برخی از نمایشگاه‌های هنری پایتخت در روزهای آتی را معرفی می‌کند
روزهای هنری در آخرین نفس‌های دی
خاطره جالب رضا فیاضی از همکاری با حسین محب‌اهری
حسن روحانی در نشست هیئت وزیران و استانداران:
مردم مشکلات کشور را به خوبی می‌دانند
ظریف در همایش اقتصادی کربلا
در بازسازی عراق هم نباید به دیگران امید بست
قاسمی با محکوم کردن بازداشت خبرنگار پرس تی‌وی:
خواهان آزادی فوری و بدون قید و شرط مرضیه هاشمی هستیم
ایران با تساوی بدون گل مقابل عراق، صدرنشین باقی‌ماند
دادستان تهران مطرح کرد
تعقیب ۳۰ مدیر در پرونده بانک سرمایه
مرتضی مبلغ، در واکنش به انتقادها:
نباید درباره نمایندگان امیدی قضاوت کلی و همه را محکوم کنیم
