گروه راه و مسکن: نوسازي بافت فرسوده و خانه‌هايي که در بافت شهري قرار گرفته‌اند برنامه جايگزين توليد مسکن در خارج از شهرها و مناطق فاقد امکانات زيرساختي و روبنايي است. با نوسازي بافت‌هاي فرسوده هم توليد و عرضه مسکن انجام شده و هم زمان آسيب‌پذيري وجود خانه‌ها و محله‌هاي قديمي‌و فرسوده در هنگام حوادثي مانند زلزله کاهش مي‌يابد.
اهميت نوسازي بافت فرسوده علاوه بر مزيت‌هاي اقتصادي آن شامل مزيت اجتماعي است، اين بافت‌ها به‌خاطر محروم بودن از خدمات نوين شهري در معرض آسيب‌هاي اجتماعي جدي قرار دارند از اين‌رو نوسازي بافت‌هاي فرسوده اولويت برنامه‌هاي دولت را در بخش مسکن به خود اختصاص داده و دولت با تصويب طرح‌هايي هم مشوق‌هايي براي سازندگان و مالکان براي ساخت‌وساز در بافت فرسوده در نظر گرفته هم تسهيلاتي با نرخ سود کمتر براي تقويت بنيه مالي متقاضيان نوسازي بافت فرسوده مي‌پردازد.
تا پيش از سال 95 نوسازي بافت فرسوده در تهران و شهرهاي ديگر توسط دولت انجام مي‌شد و متولي آن سازمان عمران و بهسازي شهري بود. از سال 95 تمام امور مربوط به نوسازي بافت فرسوده از اطلاع‌رساني تا شناسايي متقاضيان و بررسي اسناد و مدارک معرفي متقاضيان به بانک‌هاي عامل به سازمان نوسازي واگذار شد و اين کار از طريق دفاتر نوسازي که در تمام محلات شهري حضور دارند انجام مي‌شود. با تغيير متولي نوسازي بافت فرسوده کساني که قصد نوسازي ملک خود را دارند بايد در گام نخست به دفاتر نوسازي واقع در منطقه يا محله سکونت خود مراجعه کنند و پس از تأييد فرسودگي ملک از طريق سامانه و اطمينان از قرار گرفتن ملک در بافت فرسوده به مرحله تشکيل پرونده وارد شوند.
تشکيل پرونده با در دست داشتن اصل و کپي سند ملک، کارت شناسايي مالک، برگه تسويه حساب عوارض شهرداري و قبوض آب، برق، گاز و تلفن با مراجعه به دفاتر نوسازي انجام خواهد شد و پس از آن بازديد کارشناس و بررسي ابعاد ملک، عرض گذر و بناي ساختمان براي تعيين تعداد طبقات جواز ساخت، بررسي عقب نشيني، دريافت ابعاد جديد ملک، نقشه کشي با همکاري دفاتر نوسازي، دريافت تأييد نقشه، صدورمجوز نوسازي، تعهد به رعايت استانداردهاي بهينه‌سازي مصرف انرژي و رعايت اصول اسکلت‌بندي ساختمان ديگر مراحل نوسازي ملک هستند.


مالکان پس از طي اين مراحل مي‌توانند ساخت و ساز ملک را آغاز کنند. مسئول يکي از دفاتر نوسازي مي‌گويد همزمان با انجام ثبت‌نام، ما بررسي مي‌کنيم که نوسازي با توجه به مکان ملک، متراژ، دريافت پروانه ساخت و جوازها، چقدر هزينه دارد و همه جزئيات به اطلاع مالک مي‌رسد، مالکان با توجه به اينکه املاک واقع در بافت فرسوده هستند مي‌توانند با استفاده از بسته‌هاي تشويقي بدون پرداخت عوارض، مجوز نوسازي ملک را با 2 سال فرصت براي انجام ساخت و ساز دريافت کنند.
مسئولان سازمان نوسازي شهر تهران مهم‌ترين مانع در نوسازي را موضوع تجميع مي‌دانند که مخالفت مالکان، وجود چند ورثه براي يک ملک يا در اجاره بودن ملک از دلايل اصلي اين ممانعت است. به گفته اين مسئولان چنانچه ملک به‌صورت مشارکتي با سازنده ساخته شود بسته به محله و منطقه در محله بالا سهم به صورت 60 درصد براي مالک 40 درصد براي سازنده، در محله متوسط شهري سهم به‌صورت 50 به 50 و در محله‌هاي جنوبي سهم 60 درصدي براي سازنده و 40 درصدي براي مالک در نظر گرفته مي‌شود. تعداد واحدها هم بستگي به متراژ و عرض معبر دارد که در کمترين متراژها 3 واحد و با افزايش متراژ يک يا دو واحد تراکم تشويقي دارد. براي هر واحد نيز 50 ميليون تومان تسهيلات ساخت پرداخت مي‌شود.
طرح جايگزين نوسازي در بافت فرسوده
در همين حال رئيس کميسيون معماري و شهرسازي شوراي شهر تهران گفت: مشکلات بافت فرسوده با جابه‌جايي دستوري جمعيت از يک محله به محله ديگر حل نمي‌شود. محمدسالاري با تاکيد بر ضرورت احياي بافت‌هاي فرسوده اظهار کرد: برخي ساکنان بافت فرسوده از محل اسکانشان کسب درآمد دارند، چگونه مي‌توان آنها را به آپارتمان برد و دستوري اين افراد را جابه‌جا کرد. وي با بيان اينکه بافت فرسوده داراي اقتصادي پويا است، افزود: اقتصاد بسيار فعال غيررسمي‌در بافت فرسوده جريان دارد. بنابراين مجموعه‌اي از نهادها بايد در موضوع بافت فرسوده با هماهنگي يکديگر مشارکت کنند تا امور به سرانجام برسد. سالاري در گفتگو با ايرنا گفت: شيوه مداخله بافت فرسوده يکي از مشکلات نوسازي و بهسازي اين بافت است و هنوز مجموعه تصميم‌گيران به يک روش واحد براي آن به اجماع نرسيده‌اند.
اين عضو شوراي شهر تهران اضافه کرد: درخصوص انتخاب روش نوسازي بافت فرسوده مطرح است که بافت فرسوده را کلاً خراب و ساکنان آن را در محلات ديگري ساکن کنيم که اين ايده با قوانين و فرهنگ کشور ما امکان‌پذير نيست. عضو شوراي شهر تهران با بيان اينکه در سال‌هاي گذشته شيوه‌هاي مختلف مداخله در بافت‌هاي فرسوده را تجربه کرده‌ايم، عنوان کرد: گاهي نوسازي، گاهي بهسازي و بعد احيا، نوسازي و بهسازي و اکنون بحث بازآفريني شهري درباره بافت‌هاي فرسوده مطرح شده است. سالاري خاطر نشان کرد: بافت‌هاي فرسوده جزئي از بافت‌هاي ناکارآمد است؛ بافت‌هايي که حاشيه‌نشيني، سکونتگاه‌هاي غيررسمي‌و آسيب‌هاي اجتماعي در آن شکل مي‌گيرد. عضو شوراي شهر تهران طرح بازآفريني را الگوي خوبي خواند که به دنبال آن نوعي مديريت يکپارچه ايجاد شده و اظهار کرد: دولت بايد سهم خود را به‌صورت بسته تشويقي ارائه دهد تا سرمايه گذار به بافت فرسوده ورود کند. سالاري تاکيد کرد: براي انجام اين طرح شهرداري آمادگي دارد و ايجاد زيرساخت‌ها در حال انجام است؛ مشوق‌هايي نيز از جمله حذف عوارض صدور پروانه و ارائه يارانه به اجراي نماي ايراني- اسلامي‌از سوي شهرداري انجام شده است اما دولت وارد نشده و شهرداري مشکلي در انجام وظيفه خود ندارد.
ضرورت نوسازي بافت‌هاي فرسوده
از طرف ديگر نايب رئيس کميسيون عمران مجلس، با تاکيد بر ضرورت نوسازي بافت فرسوده شهري به عنوان وظيفه قانوني دولت، گفت: نوسازي بافت‌هاي فرسوده جايگزين تأمين مسکن براي اقشار متوسط و ضعيف جامعه نيست. قلي ا... قلي زاده در گفتگو با خانه ملت گفت: بازآفريني بافت فرسوده و ناکارآمد شهري جز وظايف دولت بوده که در قوانين بودجه سالانه و برنامه ششم توسعه به آن اشاره شده است. نايب رئيس کميسيون عمران مجلس با بيان اينکه بهسازي بافت فرسوده در کشور به رونق مسکن و خروج بازار مصالح ساختماني از رکود مي‌انجامد، افزود: شکي در بهبود وضعيت بازار مسکن با ورود دولت به حوزه نوسازي بافت ناکارآمد شهري وجود ندارد اما موضوع مهم عملياتي نشدن اين مهم در سال‌هاي اخير است. ا... قلي زاده با تاکيد بر اينکه نوسازي بافت فرسوده شهري وظيفه قانوني دولت است، افزود: دولت نمي‌تواند با نوسازي اين واحدها وظيفه کلان و اصلي خود که ساخت مسکن براي اقشار متوسط و ضعيف جامعه است زير پا بگذارد. اين نماينده مجلس با بيان اينکه نوسازي بافت فرسوده و بازآفريني سازه‌هاي ناکارآمد شهري جايگزين مسئوليت اصلي دولت در ساخت مسکن ارزان براي خانه اولي‌ها و اقشار ضعيف جامعه نمي‌شود، تصريح کرد: دولت بايد در کنار عمل به تعهدات خود در خصوص نوسازي بافت فرسوده طرح مشخصي نيز در حوزه مسکن ارائه کند.