ترامپ نعل وارونه می‌زند

آرمان: نه امروز و اکنون که از آغاز دوران دیپلماسی به هیچ‌وجه مقبول نیست که کسی ادعا کند باید کاری را که او می‌گوید کشورهای دیگر هم انجام بدهند. چنین انتظاری نه معقول است و نه مقبول. اینکه دونالد ترامپ ادعا کرده که با ایران بدون پیش‌شرط برای رسیدن به توافق گفت‌وگو می‌کند، تا حد زیادی موجب تعجب تحلیلگران سیاست بین‌الملل شده است. دونالد ترامپ این حرف را در شرایطی مطرح کرده که توافق رئیس‌جمهور قبل از خود را نادیده گرفته است و در سیاست بین‌الملل چنین کاری فاقد مبنای حقوقی است و دقیقا از همین زاویه است که ایران به دیوان لاهه شکایت کرده است و واکنش دیوان لاهه نشان از مبنای حقوقی شکایت ایران دارد. طرح چنین موضوعی صرف نظر از آن است که در حال حاضر و در شرایط فعلی ایران نمی‌تواند وارد چنین مسیری شود به این دلیل روشن که ساختار ایدئولژیک ایران اجازه نمی‌دهد. نگاه ایران به چنین مقوله‌ای، هر چه باشد و هر ویژگی داشته باشد، نافی نیرنگ نهفته در طرح این موضوع نیست. تلاش ترامپ برای تحمیل دیدگاه خود به ایران و تلاش برای نشان دادن خود به عنوان چهره‌ای اهل گفت‌وگو چیزی جز نعل وارونه زدن برای رد گم کردن و پنهان کردن خوی استکباری آمریکا نیست. با این حال طرح این مساله حساسیت‌هایی در کشور پدید آورده است. مذاکراتی که در نهایت به برجام ختم شد نشان داد که ایران در صورت لزوم از گفت‌وگو و ابزارهای دیپلماتیک استفاده خواهد کرد. نکته مهمی که در این بین وجود دارد و شایسته دقت نظر است اینکه اگرچه در ایران این مهم موافقان و مخالفانی دارد، اما بیش از ایران، آمریکا باید نسبت به چنین موضوعی تکلیف خود را روشن کند. هرچه باشد آمریکا کشوری است که یک رئیس‌جمهور با کشور دیگر توافق می‌کند و رئیس‌جمهور بعدی آمریکا آن توافق را لغو می‌کند. این است که مخالفان این موضوع در داخل کشور عهد‌شکنی‌های آمریکا را یادآوری می‌کنند. هرچه که باشد باید منافع ملی ایران تامین شود و آمریکا ابتدا تحریم‌ها را بردارد و به برجام بازگردد تا آن زمان در شرایط برابر ببینیم که منافع ما در مذاکره بیشتر حاصل می‌شود یا ترک مذاکره.
از مذاکره تا تحریم
موضوع قابل بحث این روزهای جامعه، مذاکره ایران و آمریکاست. جایی که بسیاری معتقدند برخی تحولات موجب شده تا دوباره موضوع مذاکره مستقیم ایران و ایالات متحده آمریکا مطرح شود. هشتم مرداد بود که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا در کنفرانس خبری مشترک با نخست وزیر ایتالیا گفت: « اگر ایرانی‌ها بخواهند او نیز حاضر به ملاقات با آنهاست و هیچ پیش شرطی نیز برای مذاکره ندارد». همین مساله موجب شد که بسیاری از رسانه‌ها و کارشناسان جهان به این فکر بیفتند که شاید در آینده‌ای نه چندان دور شاهد مذاکرات مستقیم مقامات ایرانی با آمریکایی‌ها باشیم. البته سخنان مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا و گذاشتن پیش شرط نشان داد که آمریکایی‌ها حتی در بالاترین سطح نیز دچار چندگانگی هستند. واقعیت این است که اکنون بسیاری نمی‌دانند که باید کدام آمریکا را باور کنند. آمریکایی که قرار است بخش نخست تحریم‌های خود را علیه ایران از 15 مرداد ماه به اجرا بگذارد و با زبان زور و تهدید سخن می‌گوید یا آمریکایی که برای مذاکره بی‌قیدو شرط چراغ سبز نشان می‌دهد. قدر مسلم پذیرش برجام، ایجاد اطمینان، احترام متقابل و دوری از فریب افکار عمومی از جمله پله‌هایی هستند که ترامپ برای رسیدن به خواسته خود یعنی مذاکره باید طی کند. واشنگتن باید بداند که تهران هرگز مذاکره در سایه تحریم را نخواهد پذیرفت.
مذاکره با آمریکا و 2 دیدگاه


اساسا در مورد مذاکره با آمریکا همواره 2 دیدگاه وجود داشته است. دیدگاه نخست به شرط آنکه منافع ایران تامین و تضمین شود، نفس مذاکره با آمریکا را بدون اشکال می‌داند. این دیدگاهی است که اغلب اصلاح‌طلبان و میانه‌روها دارند. برای نمونه حجت‌الاسلام ناطق نوری در این باره می‌گوید: «چنين پيشنهادي بايد در شوراي عالي امنيت ملي مورد بحث قرار بگيرد» یا حشمت‌ا... فلاحت پیشه رئیس کمیسون امنیت ملی مجلس معتقد است: «نبايد مذاكره با آمريكا تابويي در روابط ايران با اين كشور باشد، چرا كه ترامپ به خوبي مي‌داندكه توان مديريت جنگ نظامي با ايران را ندارد» اما در نقطه مقابل دیدگاه دیگر اصل مذاکره با آمریکا را دارای اشکال می‌داند؛ مانند دلواپسان بهارستان یا حاضر در عرصه سیاسی کشور که با استدلال عدم مذاکره با دشمن مذاکره را ناممکن می‌دانند. حال هرچه باشد مذاکره فی‌نفسه امر مذمومی نیست کما اینکه با همین آمریکایی‌ها برای انعقاد برجام مذاکره کردیم، اما اکنون مشکل بدعهدی آنهاست که نه تنها ایرانیان بلکه سایر کشورها را نیز نسبت به آمریکا سخت بی‌اعتماد کرده است. نفس مذاکره بد نیست بلکه باید دید در شرایط برابر هدف از مذاکره چیست و چه دستاوردهایی از این مذاکره به‌دست خواهد آمد.
وقت مذاکره
علی مطهری نایب رئیس مجلس در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها در مورد مذاکره با آمریکا گفت: طبیعی است که این نوع مذاکره به ضرر کشور و انقلاب اسلامی است. البته ممکن است مقامات عالی کشور در شرایط دیگری که حافظ عزت ملی ما باشد تصمیم به مذاکره با آمریکا با حفظ اصول و آرمان‌های انقلاب اسلامی بگیرند، اما امروز وقت مذاکره نیست. در همین راستا سیدعبدالواحد موسوی‌لاری، وزیر کشور دولت اصلاحات درباره بحث مذاکره با آمریکا اظهار کرد: بنده معتقدم که مذاکره کردن همواره بهترین راهکار برای پیشبرد منافع کشور بوده ولی در شرایطی که طرف مقابل از اساس اهل مذاکره نیست، نشستن پای میز مذاکره نمی‌تواند منافع کشور را تأمین کند. علی نجفی خوشرودی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز در مورد مذاکره آمریکا با ایران بدون پیش شرط ابراز کرد: اگر آمریکایی‌ها به برجام پایبند باشند، عذرخواهی کنند و سیاست‌های خصمانه‌شان را کنار بگذارند، امکان چنین چیزی وجود دارد.
بررسی مذاکره یا مخالفت
دستیار ویژه رئیس مجلس در امور بین‌الملل در مورد پیشنهاد مذاکره با آمریکا در صفحه توئیتر خود تاکید کرد: مذاکره با آمریکا هرگز تابو نبوده، مشکل، مذاکره نیست بلکه رفتار قلدرمآبانه، جنایات بزرگ و بدعهدی‌های مکرر آمریکاست. حسین امیرعبداللهیان نوشت: موقع‌شناسی و اقتدار دو رکن هر مذاکره دیپلماتیک است. از طرف دیگر یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: جمهوری اسلامی به هیچ عنوان پای میز مذاکره با آمریکا نمی‌نشیند مگر آنکه رفتار آنها با ما تغییر کند. خانه ملت نوشت، سیدحسین نقوی‌حسینی در خصوص مذاکرات ایران و آمریکا اظهار کرد: موضوعاتی مبنی بر بررسی مذاکرات ایران و آمریکا در شورای عالی امنیت ملی یا مجلس مطرح شده، اما با توجه به نبود اعتماد به آمریکایی‌ها این پیشنهاد قابل بررسی در هیچ نهاد و مجموعه‌ای نیست. از سوی دیگر حسن رحیم‌پورازغدی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه ایران به صددرصد تعهدات خود در برجام عمل کرده است، عنوان کرد: طرف مقابل به 10 درصد تعهدات خود هم عمل نکرد با این وجود دوباره می‌گوید بیایید و برجام بهتری امضا کنیم و عده‌ای هم از داخل که شرف و شعور سیاسی ندارند و تا کل ایران را تحویل ندهند دست بردار نیستند، می‌گویند برویم دوباره مذاکره کنیم. آیت‌ا... هاشم بطحایی عضو مجلس خبرگان رهبری درباره مذاکره با آمریکا تصریح کرد: اگر نظام سیاسی این کشور سالم و پابرجا بود باید رئیس‌جمهور و وزیر امورخارجه‌اش هماهنگ با هم موضع‌گیری می‌کردند، نه آنکه ترامپ بگوید مذاکره بدون پیش شرط و پمپئو شرط‌‌گذاری کند.