روزنامه قانون
1397/05/14
ابهام در بسته برجام
روز جمعه، روزی تمام ایرانی در اتحادیه بود. تیم ایرانی مذاکرات هسته ای درست مثل تیر 1395 در مقابل تیم اروپایی، چینی و روسی قرار گرفته بود تا این بار نه برای یک توافق جدید که برای نجات توافق دو سال پیش، تلاش کنند. غایب دیروز مذاکرات، همان کشوری بود که وضعیت امروز را ساخته است. آمریکای تحت رهبری ترامپ با آمریکای دوران اوباما، زمین تا آسمان فرق دارد. رییس جمهور حقوقدان آمریکایی برای صلح کار می کرد و حالا رییس جمهور فئودال برای از بین بردن آن.به هر حال دیروز بر خلاف دو سال پیش، در مقابل تیم ایرانی، گروه 1+5 تبدیل به گروه 1+4 شده بود و گفت‌وگو بر سر یک بسته نجات ، اصلی‌ترین محور دورهمی برجامی بود.
به نظر می رسد با توجه به اخبار پشت پرده و صحبت های رییس جمهور روحانی با آنگلا مرکل و امانوئل مکرون، بسته ای که مفادش به گوش دولت ایران رسیده، خواسته های تهران را برآورده نمی‌کند و شیخ دیپلمات نارضایتی خود را به گوش دو رهبر مهم اروپایی رسانده است.
به هر حال دیروز به رغم گفت‌وگوها، تنها نتیجه حاصل شده، ادامه گفت‌وگوها بود؛ موضوعی که فدریکا موگرینی آن را به گوش رسانه ها رساند.
در این بین، وزیر خارجه فرانسه هم که در طول مذاکرات پیوسته نقش پلیس بد را بازی می کرد، باز هم دیروز خبرساز بود. لودریان دیروز خطاب به مقامات کشورمان گفت که دست از تهدیدهای برجامی بردارید! پیام لودریان خیلی خوب نشان می دهد که او هیچ تفاوتی با لوران فابیوس، وزیر خارجه اسبق فرانسه در جریان مذاکرات هسته‌ای وین ندارد. به عبارت دیگر، نقش پلیس بد برای فرانسه ، تثبیت شده است و فرقی نمی‌کند دولت سوسیالیست فرانسوا اولاند سرکار باشد یا دولت امانوئل مکرون، فرانسه ، همان فرانسه باقی می ماند!
دیروز به رغم اینکه آمریکایی ها دیگر در باشگاه مذاکرات هسته ای، کرسی ندارند و حق رای یا اظهار نظر از آن‌ها سلب شده، باز هم خودنمایی کردند! پمپئو، وزیر خارجه امنیتی ایالات متحده در دخالتی آشکار و غیرحرفه ای و البته مسخره، از اروپایی ها خواست که در جریان مذاکرات با ایران بخواهند درباره «فعالیت های تروریستی حمایت شده از سوی این کشور» نیز صحبت کنند!
معلوم نیست با چه استدلال و عقلی، وزیر خارجه کشوری که عامل بحران در اجرای مهم‌ترین پیمان هسته ای قرن شده، این‌گونه به خود اجازه می دهدبا پارازیت، در روند گفت‌وگوها اختلال ایجاد کند.آمریکا دیگر عضوی از برجام نیست و حق ندارد هیچ‌گونه دخالتی در گفت‌وگوها داشته باشد.
رایزنی ظریف و موگريني قبل از نشست اصلی
در آستانه برگزاری نشست کمیسیون مشترک وزرای خارجه عضو برجام، وزیر امور خارجه ایران و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا صبح روز جمعه در یک صبحانه کاری در هتل کوبورگ با یکدیگر دیدار و در مورد مذاکرات چند ساعت آینده به گفت وگو و رایزنی پرداختند.
دیدار ظریف با همتایان چینی و روسی
صبح جمعه ظریف با وزیر خارجه چین و روسیه دیدارهای دوجانبه داشت.
همزمان دیدارهای جداگانه دیگری میان وزرای خارجه روسیه با چین و هرکدام جداگانه با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار شد.
هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان پیش از نشست یادشده در جمع خبرنگاران گفت : هدف از نشست امروز تضمین آینده برجام است و اینکه ایران از منافع اقتصادی آن بهره مند خواهد شد.
پیام توییتری ظریف
ظریف دیروز جمعه در پیامی توییتری عنوان کرد: «دستور کار من کاملا روشن است؛ دستیابی به راه حل های عملی؛ انتظار دارم همتایانم در اتحادیه اروپا به‌ویژه سه کشور اروپایی به اضافه چین و روسیه به‌جای قول های بزرگ و نامشخص، تعهداتی روشن و قابل اجرا بدهند. تحریم ها و اجرای برجام مانع‌الجمع هستند».
نشست مشترک برجام
ظریف روز جمعه در نشست وزرای خارجه کمیسیون مشترک برجام در خصوص وضعیت این توافق پس از خروج غیر قانونی آمریکا سخن صحبت کرد.
بررسی بسته پیشنهادی اروپا باهدف تامین منافع اقتصادی، تجاری و مالی ایران از ادامه اجرای برجام بدون آمریکا، محور اصلی این نشست به‌شمار می رود.
صحبت های موگرینی پس از پایان نشست
موگرینی روز جمعه پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام گفت که شرکت‌کنندگان در نشست مشترک بر ضرورت ادامه برجام و راهکارهای عملی عادی سازی روابط اقتصادی با ایران تاکید کردند.
وی افزود : در نشست امروز درباره تداوم برجام و حل مشکلات ناشی از خروج آمریکا صحبت شد و شرکت کنندگان اجرای کامل برجام از سوی ایران را تايید کردند.
موگرینی با اشاره به یازدهمین گزارش سازمان انرژی اتمی و پایبندی ایران بر تعهدات برجام افزود: شرکت کنندگان در نشست با استقبال ازگزارش پایبندی ایران به برجام، اجرای کامل این توافق از سوی ایران را مورد تايید قرار دادند.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به استقبال اعضای شرکت کننده در نشست از اقدامات ایران در اراک نیزگفت:شرکت کنندگان بر لغو تحریم ها به عنوان بخش مهمی از مفاد برجام تاکید کردند.
موگرینی با اشاره به تاکید 1+4 بر قانونی و درچارچوب برجام بودن اقدامات و فعالیت های ایران خاطر نشان کرد: شرکت کنندگان در این نشست درباره راهکارهای عملی عادی سازی روابط اقتصادی با ایران با حسن نیت و در فضای سازنده تاکید کردند.
وی ادامه صادرات نفت و مواد پتروشیمی ایران،حمایت از فعالیت های تجاری به ویژه شرکت‌های کوچک،تشویق سرمایه گذاری بیشتر در ایران و حمایت از شرکت های فعال در ایران را از دیگر موارد قابل تاکید شرکت کنندگان در نشست مشترک اعلام کرد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تعامل با جامعه جهانی و اتخاذ رویکرد مشابه با بیانیه مشترک را از دیگر موارد قابل تايید اعضای شرکت کننده در نشست وزرای خارجه کمیسیون مشترک برجام دانست.
خواسته اتحادیه اروپا از زبان ظریف
وزیر امور خارجه کشورمان با تاکید براینکه اتحادیه اروپا در قبال ارائه بسته اقتصادی به ایران خواسته جدیدی ندارد، گفت: تنها خواسته اتحادیه اروپا از ایران این است که باید به تعهدات خود در برجام پایبند باشد.
ظریف ادامه داد: پس آنچه ما توقع داریم این است که حقوق مردم ایران دیده بشود؛ البته ریز‌توقعات خودمان را به اتحادیه اروپا و سایر اعضای برجام اطلاع داده و حال روز جمعه باید ببینیم که تا چه میزان این انتظارات جمهوری اسلامی که انتظارات به‌حقی است، این‌ها مورد توجه قرار می‌دهند.
گزارش رویترز از آمادگی ایران برای تمام شرایط
خبرگزاری رویترز روز جمعه به نقل از یک مقام ارشد ایرانی با اشاره به خروج آمریکا از برجام و تلاش طرف های دیگر به منظور حفظ این توافق نوشت: ایران برای همه گزینه های احتمالی آمادگی دارد.
این مقام ایرانی كه نامش ذکر نشده است، اظهار کرد: ما برای همه گزینه های احتمالی آماده هستیم. عدم موفقیت توافق هسته ای تنش در منطقه را افزایش می دهد. سایر امضاکنندگان برجام برای حفظ این توافق باید زیان ناشی از تحریم های آمریکا را جبران کنند.
گفت‌وگوی تلفنی روحانی و مکرون
رییس جمهور روحانی با اشاره به بررسی بسته پیشنهادی سه کشور اروپایی درباره برجام از سوی ایران، بر ضرورت توجه جدی به نکات مدنظر و تامین خواسته های جمهوری اسلامی ایران برای ادامه روند همکاری ها در اجلاس فردای وزرای خارجه پنج کشور در وین تاکید کرد.
روحانی در تماس تلفنی با امانوئل مکرون،رییس جمهوری فرانسه، تلاش فرانسه در روند حفظ برجام در ماه‌های گذشته را مثبت دانست و گفت: بسته پیشنهادی اروپا درباره ادامه روند همکاری ها ي برجام دربرگیرنده همه خواسته های ما نیست و امیدواریم روند مذاکرات وزرای پنج کشور روز جمعه در وین، بتواند خواسته های ایران را برای ادامه همکاری در برجام تامین کند.
روحانی با اشاره به فعالیت های اقتصادی و روابط بانکی و مشکلات به وجود آمده برای برخی شرکت‌های اروپایی در پروژه های ایران، به‌واسطه خروج یکجانبه آمریکا از برجام گفت: انتظار ما از اروپا ارائه یک برنامه عملیاتی روشن و دارای زمان بندی است تا بتواند نقشی جبران کننده در قبال خروج آمریکا داشته باشد.
مکرون نیز در این مکالمه تلفنی با اشاره به اراده فرانسه برای پایبندی به تعهدات خود در برجام، بر ضرورت تلاش برای ادامه همکاری ها و گفت‌وگوهای فی مابین برای تداوم این توافق مهم تاکید کرد.
رییس جمهور فرانسه با بیان اینکه اروپا برای حفظ برجام به تلاش های خود ادامه می دهد، افزود: نشست وزرای پنج کشور در وین می تواند توازن خوبی میان موضوعات سیاسی و اقتصادی برای ادامه روند همکاری ایجاد کند.
روحانی درتماس تلفنی با صدر اعظم آلمان
رییس جمهور در تماس تلفنی با صدراعظم آلمان تاکید کرد: اگر روند کار اجلاس وزرای کشورهای اروپایی در وین برای ترغیب ایران به همکاری و فعالیت مشترک امیدوارکننده باشد، مسیر همکاری را با اروپا ادامه خواهیم داد.
روحانی در تماس تلفنی با آنگلا مرکل با اشاره به خروج یکجانبه آمریکا از برجام و فرصت محدودی که در اختیار اروپا قرار گرفت تا مواضع خود را به طور روشن و صریح درباره چگونگی ادامه برجام اعلام کنند، گفت: پس از خروج آمریکا از برجام مشکلاتی در زمینه اقتصادی، روابط بانکی و نفتی ایجاد شده و شرکت های سرمایه گذار در ایران برای ادامه فعالیتشان دچار تردید شدند.
رییس شورای امنیت ملی ایران با اشاره به ارائه بسته پیشنهادی سه کشور اروپایی در ارتباط با چگونگی عمل به تعهدات و همکاری های‌شان در برجام، آن را مأیوس کننده عنوان کرد و گفت: متاسفانه در بسته پیشنهادی ارائه شده راهکار عملیاتی و شیوه مشخصی برای ادامه همکاری‌ها وجود نداشت و یک‌سری تعهدات کلی در حد بیانیه‌های سابق اتحادیه اروپا عنوان شده بود.
روحانی با بیان اینکه برجام یک تعهد متقابل و دوطرفه بوده و بعد از حدود دو ماه انتظار ارائه یک برنامه روشن از سوی سه کشور اروپایی داشتیم، اظهار امیدواری کرد كه اجلاس فردای وزرای پنج کشور اروپایی در وین، پیام صریح، روشن و امیدوارکننده ای برای ادامه برجام به همراه داشته باشد.
آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان نیز در این گفت‌وگوی تلفنی با بیان اینکه در بسته پیشنهادی به ایران موضوعات کلی و اصولی مورد اشاره قرار گرفته و در زمینه جزيیات باید گفت وگوها ادامه پیدا کند، گفت: آنچه اهمیت دارد، این است که می دانیم و یقین داریم می خواهیم در برجام بمانیم و معتقدیم باید با آرامش ادامه روند گفت وگوها به انجام برسد.
واکنش وزیر خارجه چین
«وانگ یی»، وزیر خارجه چین هم در جریان کنفرانس خبری مشترک با «کارین کنایسل»، وزیر خارجه اتریش، تاکید کرد که نشست آتی ضروری است. وی هم گفت که این نشست دارای پیامی روشن در زمینه حفظ و اجرای توافق هسته‌ای با ایران (برجام) است.
این مقام چینی همچنین گفت که چین می‌خواهد با اروپایی‌ها همکاری داشته باشد تا اقدامات بی‌وقفه برای حفظ و اجرای برجام صورت گیرد.
واکنش وزیر خارجه آلمان
«هایکو ماس»، وزیر امور خارجه آلمان گفت این کشور همکاری‌ها با سایر طرف‌های برجام برای حفظ توافق هسته‌ای برجام بعد از خروج آمریکا از آن را ادامه می‌دهد.
حساب کاربری وزارت خارجه آلمان در تويیتر به نقل از «ماس» نوشت: «توافق هسته‌ای با ایران اروپا را امن‌تر می‌کند. ما با فرانسه، انگلیس، چین، روسیه، ایران و اتحادیه برای حفظ این توافق همکاری می‌کنیم».
پمپئو: اروپا فعالیت‌های تروریستی ایران را در مذاکرات مطرح کند
وزیر خارجه آمریکا از کشورهای اروپایی خواست تا در جریان مذاکره با مقامات ایران درباره برجام، «کشتارها، بمب‌گذاری‌ها و حملات تروریستی مورد حمایت ایران» را نیز مطرح کنند!
مایک پمپئو، در حساب توییتری خود نوشت: «دولت ایران مسبب رنج و مرگ برای مردم خودش و جهان است. تنها در اروپا کشتارها، بمب‌گذاری‌ها و حملات تروریستی مورد حمایت ایران، جان‌های بسیاری را آزرد. امیدوارم که اروپايی‌ها این مساله را در تور اروپایی ظریف و روحانی با آن‌ها مطرح کنند».
واکنش وزیر خارجه فرانسه
«ژان ایو لودریان»، وزیر خارجه فرانسه روز جمعه گفت که ایران به تهدیدها در زمینه اینکه پایبندی به تعهدات هسته‌ای خود را متوقف می‌کند، پایان دهد.
وی گفته است بعید است که کشورهای اروپایی بتوانند پیش از نوامبر در زمینه بسته اقتصادی به منظور حفظ توافق هسته‌ای به توافق برسند.
ابراز رضایت بریتانیا از مدیریت رآکتور اراک
معاون وزیر خارجه انگلیس در حساب تويیتر از اینکه ریاست مشترک گروه کاری پروژه نوسازی رآکتور اراک به این کشور واگذار شده ابراز رضایت کرد. بعد از حصول توافق هسته‌ای برجام، بر اساس ضمیمه اول این توافق مقرر شد ایران به عنوان مالک، نقش رهبر و مدیر پروژه نوسازی اراک را با حمایت دیگر اعضای برجام، بر عهده بگیرد، آمریکا و چین هم به عنوان روسای مشترک کارگروه نوسازی رآكتور اراک تعیین شدند.
در بیانیه‌ای که اتحادیه اروپا بعد از نشست کمیسیون مشترک برجام صادر کرده، با توجه به خروج آمریکا از برجام، ریاست مشترک گروه کاری اراک به انگلیس واگذار شده است.
در بند ۵ این بیانیه آمده است: «همه اعضای برجام بر ضرورت تداوم اجرای کامل و موثر تمامی تعهدات هسته‌ای تاکید کردند. آن‌ها از پیشرفت‌های صورت گرفته در پروژه نوسازی رآکتور تحقیقاتی اراک استقبال کرده و از اینکه انگلستان مسئولیت ریاست مشترک کارگروه اراک را عهده‌دار شده است ابراز خرسندی كردند. اعضای برجام کماکان پروژه مدرن‌سازی رآکتور تحقیقاتی اراک به عنوان بخشی از برجام و طرح تبدیل تاسیسات فردو به یک مرکز هسته‌ای، فیزیک و فناوری را مورد حمایت قرار خواهند داد. اعضای برجام همچنین از پروژه های مهم در حوزه‌های همکاری هسته‌ای صلح آمیز که در چارچوب پیوست شماره سه برجام انجام میشود استقبال به عمل آوردند».
«آلیستر برت» بعد از صدور این بیانیه در تويیترش نوشت: «از اینکه شاهد حمایت قاطع از توافق هسته‌ای در جلسه امروز کمیسیون مشترک در وین بودیم، خرسندیم. ضروری است که تمامی طرف‌ها به طور کامل به تعهدات‌شان پایبند باشند. خرسندیم اعلام کنیم که انگلیس عهده‌دار ریاست مشترک پروژه نوسازی اراک خواهد شد».
بیانیه پایانی کمیسیون مشترک برجام
۱- بنا به درخواست جمهوری اسلامی ایران، نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح وزرا در تاریخ 15 تیر در وین برگزار شد. کمیسیون مشترک به منظور بحث در مورد مسیر پیش رو برای حصول اطمینان از اجرای مستمر توافق هسته ای در تمامی ابعاد آن و بررسی مسائل حل نشده ناشی از خروج یکجانبه آمریکا از این توافق و وضع مجدد تحریم‌هایی که وفق برجام و پیوست شماره دو ي آن رفع شده بود؛ موضوعی که به‌شدت موجب تاسف اعضای کمیسیون مشترک بو ده است، تشکیل شد.
۲- کمیسیون مشترک مسئولیت نظارت بر اجرای برجام را برعهده دارد.
۳- کمیسیون مشترک به ریاست فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و با حضور وانگ یی وزیر امور خارجه و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین ، ژان ایو لودریان وزیر امور اروپایی و خارجه فرانسه ، هایکو ماس وزیر خارجه آلمان ، سرگئی لاوروف وزیر خارجه فدراسیون روسیه، آلیستر برت وزیر مشاور در امور خاورمیانه در وزارت امور خارجه و مشترک المنافع انگلستان و نیز محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تشکیل شد.
۴- اعضای برجام دوباره بر تعهد خود نسبت به اجرای کامل و موثر توافق هسته ای تاکید كردند. آن‌ها خاطرنشان كردند که برجام یک عنصر کلیدی در ساختار جهانی عدم اشاعه بوده و یک دستاورد بسیار مهم در حوزه دیپلماسی چندجانبه است که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ با اتفاق آرا مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفته است. اعضای برجام از یازدهمین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاریخ ۲۴ ماه می که ایفای تعهدات هسته ای از سوی ایران را مورد تایید قرار داد ابراز خرسندی كردند.
۵- همه اعضای برجام بر ضرورت تداوم اجرای کامل و موثر تمامی تعهدات هسته ای تاکید کردند. آن‌ها از پیشرفت های صورت گرفته در پروژه مدرنیزاسیون رآکتور تحقیقاتی اراک استقبال کرده و از اینکه انگلستان مسئولیت ریاست مشترک کارگروه اراک را عهده دار شده است، ابراز خرسندی كردند. اعضای برجام کماکان پروژه مدرن سازی رآکتور تحقیقاتی اراک به عنوان بخشی از برجام و طرح تبدیل تاسیسات فردو به یک مرکز هسته ای، فیزیک و فناوری را مورد حمایت قرار خواهند داد. اعضای برجام همچنین از پروژه های مهم در حوزه های همکاری هسته ای صلح آمیز که در چارچوب پیوست شماره سه برجام انجام می شود، استقبال به عمل آوردند.
۶- اعضای برجام اذعان كردند که در ازای اجرای تعهدات هسته ای از سوی ایران، رفع تحریم ها، ازجمله برخورداری از منافع اقتصادی حاصل شده از آن، بخش حیاتی برجام است. آن‌ها همچنین به این نکته توجه كردند که کنشگران اقتصادی که به دنبال کسب و کار مشروع با ایران بوده اند، با حسن نیت و بر مبنای تعهدات مندرج در برجام که در بالاترین سطح مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفته است، عمل كرده اند.
۷- اعضای برجام تلاش های اخیر خود برای ارائه راه حل های عملی به منظور استمرار عادی سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران را مورد بحث قرار دادند. آن‌ها از فعالیت های گسترده ای که تا کنون صورت گرفته، تقویت گفت‌وگوهای فنی و بسیج منابع قابل توجه توسط همه استقبال كردند.
۸- اعضای برجام بر تعهد خود در رابطه با موارد زیر، با حسن نیت و در یک فضای سازنده تاکید کردند:
- حفظ و ارتقاي روابط گسترده تر اقتصادی در حوزه‌های مختلف با ایران؛
- حفظ و استمرار کانال‌های موثر مالی برای تعامل با ایران؛
- تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی؛
- تداوم روابط حمل و نقل دریایی (از جمله کشتیرانی و بیمه)، زمینی، هوایی و ریلی
- تقویت پوشش‌های اعتبار صادراتی
- حمایت روشن و موثر از کنشگران اقتصادی که با ایران تجارت می‌کنند، به‌ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط که شاکله اصلی بسیاری از اقتصادها محسوب می‌شوند؛
- تشویق سرمایه‌گذاری‌های بیشتردر ایران؛
- حمایت از کنشگران اقتصادی در سرمایه‌گذاری‌ها و دیگر فعالیت‌های تجاری و مالی که با، یا در رابطه با ایران كارهاي تجاري انجام می‌دهند؛
- گرد هم آوردن کارشناسان بخش دولتی و خصوصی، از جمله از طریق تقویت شوراهای تجاری؛
- حمایت عملی از تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران؛
- حمایت از شرکت‌ها در برابر آثار فراسرزمینی تحریم‌های ایالات متحده؛
اعضای برجام مورد اقدامِ اتحادیه اروپا به منظور حمایت از شرکت‌های دول عضو اتحادیه، فرآیند به‌روز رسانی قانون انسداد و به روز رسانی مجوز اعطای وام‌های خارجی توسط بانک سرمایه‌گذاری اروپا به ایران را مورد توجه قرار دادند.
اعضای برجام مستقیما به صورت دوجانبه و از طریق همکاری با شرکای بین‌المللی روی موضوعات فوق‌الذکر کار خواهند کرد تا آن‌ها را تشویق به اتخاذ سیاست‌ها و ایجاد مکانیسم‌های مشابه در روابط اقتصادی با ایران كنند.
۹- اعضای برجام خاطرنشان كردند که این ابتکارات با هدف حفظ توافق هسته‌ای صورت می‌گیرد که منافع امنیتی همه را تامین خواهد كرد.
۱۰- اعضای برجام توافق کردند پیشرفت‌های حاصل‌شده را به دقت زیر نظر داشته باشند و دوباره جلسه کمیسیون مشترک را از جمله در سطح وزیران، به نحو مقتضی برای پیشبرد تلاش‌های مشترک تشکیل دهند. اعضای بجرام بر عزم خود برای طراحی و اجرای موثر راه‌حل‌های عملی در خصوص موضوعات فوق‌الذکر تاکید کردند.
