دوئل شهردار با شورا بر سر قرارداد چینی
[حمیدرضا خالدی] بعد از اینکه شورا با حمایتی بی‌سابقه حدود 30 تا 35 همت اعتبار برای خرید اتوبوس، واگن و تاکسی برای شهر تهران را تصویب کرد و شهرداری توانست به مدد آن قراردادی تاریخی را برای خرید خودروهای حمل‌ونقل عمومی با شرکتهای چینی منعقد کند، حالا به نظر می‌رسد اختلاف‌‌هایی بین برخی از اعضای شورا با شهرداری در مورد ابهاماتی که در قرارداد خریدهای شهرداری از شرکتهای طرف قرارداد وجود دارد، رخ داده که اوج آن شاید مربوط به جلسه شورای شهر روز یکشنبه باشد. شهرداری تهران مدتی قبل قراردادی با یک شرکت چینی برای واردات اتوبوسهای برقی امضا کرده بود، چند روز قبل یک فعال رسانه‌ای نوشت که این قرارداد با یک شرکت ساختمانی در چین امضا شده است و ابهامات زیادی دارد، ابعاد جدید قرارداد شهرداری تهران با چینی‌ها یکشنبه به صحن شورای شهر تهران رسید و سبب‌ساز تنش در شورای شهر شد، طوری‌که برخی اعضا هنگام سخنان زاکانی جلسه را ترک کردند.
جلسه این شورا که برای بررسی وضعیت حمل‌ونقل و ترافیک پایتخت برگزار شد، تحت شعاع ترک جلسه برخی از اعضا شورای شهر تهران قرار گرفت. به بیانی برخلاف اینکه قرار بود واردات ۲هزارو۵۰۰ اتوبوس برقی برای تهران از کشور چین تبدیل به کارنامه زاکانی شود، حالا پاشنه آشیل شهرداری او شده است.
اتوبوس چینی یا ایرانی؟
سابقه قرارداد شهرداری با شرکتهای چینی به اواخر سال گذشته برمی‌گردد، یعنی زمانی که معاون مالی شهرداری تهران از قرار خرید اتوبوس برقی شهرداری پایتخت با چینی‌ها پرده برداشت، لطف‌الله فروزنده دراین‌باره گفت: «انعقاد قرارداد ۲هزارو۵۰۰ اتوبوس برقی ۱۲( متری)، ۲۷هزارو۵۰۰ تاکسی انرژی نو، ۱۰هزار ون و مینی‌بوس و ۱۵۰هزار موتورسیکلت برقی نیز از دیگر دستاوردهای این سفر بود که امیدوارم به امید خدا بتوانیم این محموله‌ها را هرچه سریع تر وارد کشور کنیم.»
فروزنده اواخر سال گذشته در گفت‌وگویی با بیان اینکه این شرایط، فرصتی استثنایی برای ماست و تمام ارکان کاملا با هم هماهنگ هستند، بیان کرد: «اینکه یک شرکت چینی تمایل به یوزانس دارد، یک فرصت طلایی است، اگر می‌خواستیم این خریدها را از داخل کشور تامین کنیم، چنین پولی وجود نداشت. ۵۰درصد اعتبارات را دولت تامین می‌کند و رئیس‌جمهوری دستور داد که بلافاصله منابع از محل ماده ۱۲ تامین شود.»اما همان زمان هم شهرداری با این پرسش اساسی مواجه بود که چرا این اتوبوسها از طریق شرکتهای داخلی تامین نمی‌شود. موضوعی که شهردار تهران در پاسخ به آن با اشاره به ارزان‌بودن اتوبوسهای برقی چینی نسبت به اتوبوسهای ایرانی تلاش کرد از اقدام خود برای انعقاد قرارداد با چینی‌ها دفاع کند: «زمانی که در این سفر بودیم، بررسی‌هایی صورت گرفت و مشخص شد که قیمت اتوبوسهای برقی در کشور چین به مراتب پایین‌تر از قیمت تولیدکنندگان داخلی است، به طوری که کیفیت و قابلیت آنها بسیار مناسب بود، اما قیمت آنها به مراتب کمتر از قیمت اتوبوسهای برقی داخلی بود. تفاوت قیمت اتوبوسهای برقی چینی با اتوبوسهای برقی داخلی بین ۵ تا ۶میلیارد تومان در هر اتوبوس است. در واقع اتوبوسهای چینی به مراتب ارزان‌تر از اتوبوسهای داخلی هستند.»با تمام این «اگر» و«اما»ها، اما قرارداد چینی–ایرانی که از آن به عنوان قراردادی تاریخی در عرصه حمل‌ونقل پایتخت یاد می‌شود، حالا به نظر می‌رسد که با اما و اگرهای زیادی مواجه شده است.
سرمنشاء یک چالش
ریشه چالش جدید پیش آمده به انتشار متن این قرارداد توسط یاشار سلطانی، فعال رسانه‌ای، برمی‌گردد. او چند روز قبل در این‌باره نوشت: «یکی از مهم‌ترین موضوعات در این قرارداد اصرار بر ترک تشریفات و عجله برای امضای قرارداد با طرف چینی است. موضوعی که در مذاکرات رسمی شورای شهر به صراحت به آن اشاره می‌شود. اما شاید بزرگ‌ترین ابهام در قرارداد ۲میلیارد یورویی علیرضا زاکانی و شهرداری تهران با طرف چینی، انتخاب شرکت طرف قرارداد است.»
او همچنین مدعی شد: «این شرکت دارای یک تیم حرفه‌ای مجرب متشکل از کارشناسان راه و پل، مهندسان ارشد و پرسنل مدیریت فنی مختلف، یک مرکز فناوری شرکت ملی، یک آزمایشگاه ملی و کشتی‌‌های جرثقیل پیشرفته ۳۲۰۰ تنی و شمع‌بندی قاب شمع ۱۰۰ متری است. این شرکت هیچ تخصصی در زمینه خودروهای برقی و حمل‌ونقل پاک ندارد و حالا قرار است ۲میلیارد یورو از بیت‌المال مردم ایران به دست آنها سپرده شود تا با تامین خودروی برقی اندکی هوای پاک و کاهش ترافیک را برای تهران به ارمغان بیاورند.»
تنش در شورا
اما افشای این سند اینبار تنها به واکنش‌‌های کاربران فضای مجازی محدود نشد، بلکه عاملی شد برای شکل‌گیری یکی از پرتنش‌ترین جلسات بین شهردار و برخی از اعضای شورای شهر. در این جلسه بعد از گزارشی که معاون حمل‌ونقل شهرداری در مورد این قرارداد ارائه داد، برخی از اعضای شورا نسبت به آن واکنش نشان دادند. واکنشی که به گفته آنها، به خاطر ابهاماتی که در این قرارداد وجود داشت، بروز کرده بود. جعفر تشکری‌‌هاشمی به عنوان یکی از منتقدان شهردار با تاکید بر اینکه هنوز متوجه نشدیم که در حوزه اتوبوسرانی اساسا با طرف خارجی قرارداد بستیم یا خیر؟ گفت: «باید صراحتا گفته شود که قرارداد به چه شکل بسته شده است و من به یاد دارم که شهردار در یکی از جلسات شورای شهر اعلام کرد که چهار ماهه اتوبوسها را به تهران می‌آورد، اما هنوز با گذشت زمان زیادی از این صحبت اصلا تردید دارم که قراردادی منعقد شده یا نه؟»
پاسخ آقای مدیرعامل
اوج‌گیری این تنش‌‌ها درنهایت منجر به آن شد که مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران در جمع خبرنگاران توضیحاتی را در مورد آخرین وضعیت خرید اتوبوسها و قرارداد جنجالی با شرکتهای چینی ارائه دهد.
مهدی علیزاده با اشاره به یک دستگاه متروباس هیبریدی پارک‌شده در پایانه ۵ اتوبوسرانی تهران اظهار کرد: «در دهه ۹۰ شهرداری وقت با یک شرکت سوئدی برای خرید ۱۰۰ دستگاه متروباس هیبریدی قرارداد می‌بندد، اما تنها چهار دستگاه از این اتوبوسها وارد شهر می‌شود و از سال ۱۳۹۶ نیز این چهار متروباس ۲۵ متری سوئدی در پارکینگ خوابیده بود، چراکه شرایط آب‌وهوایی تهران اجازه استفاده از آنها را نمی داد.او با بیان اینکه زمانی ما مدیریت شهری را از مدیران دوره قبل تحویل گرفتیم که ۱۸۰۰ اتوبوس فعال در کلانشهر تهران فعال بود و از این میان تنها حدود ۸۰۰ اتوبوس فعال بودند، تصریح کرد: «دقت داشته باشید که شهر بزرگ تهران با این حجم مسافر و شهروند تنها ۸۰۰ اتوبوس فعال داشت.»
مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران با بیان اینکه این در حالی است که از ابتدای دوره مدیریت شهری جدید ۸۲۶ دستگاه اتوبوس نو وارد خطوط کردیم، اظهار کرد: «۵۰۰ دستگاه با اعتبار و تجهیزات شهرداری تهران و ۲۷۱ دستگاه اتوبوس نیز به صورت مشترک با وزارت کشور و سازمان شهرداری‌ها خریداری شد.»
او با بیان اینکه بازسازی اتوبوسها نیز در دستور کار قرار دارد، گفت: «در سال ۱۴۰۱ تنها ۵۰ دستگاه اتوبوس بازسازی شده بود و سال گذشته ۳۰۰ دستگاه اتوبوس بازسازی شد، این در حالی است که در حال حاضر ۳۰۵۳ دستگاه اتوبوس فعال است و حدود ۲هزارو۵۰ تا ۲هزارو۱۰۰ اتوبوس شاغل در خطوط داریم که البته شهر تهران به ۵هزار تا ۷هزار اتوبوس نیاز دارد.»
علیزاده همچنین در مورد بودجه اختصاص‌یافته برای خرید اتوبوسهای جدید نیز به خبرنگار«شهروند» بیان کرد: «از این میان ۷هزارو۱۰۰ میلیارد تومان بودجه به شرکت واحد رسید که پنج همت آن نقدی و مابقی غیرنقد بود که با این بودجه می‌توانستیم یک‌هزار دستگاه اتوبوس خریداری کنیم، اما شرایط به گونه‌ای بود که مردم را معطل تولید داخلی و آن هم تولید داخلی که به واسطه گذر زمان دچار عقب‌ماندگی شده بود، نکنیم. به همین دلیل سال گذشته شهردار تهران در سفر به چین قرارداد خرید ۲هزارو۵۰۰ دستگاه اتوبوس ۱۲ متری را منعقد کرد و مقرر شده است تا بعد از پرداخت ۲۰درصد پیش‌پرداخت ظرف مدت 6 ماه اتوبوسها تحویل داده شود. اگر اتوبوسهای داخلی و خارجی به ناوگان تزریق شود، شاهد کاهش سرفاصله حرکت اتوبوسها خواهیم بود.»
او با بیان اینکه در تامین اتوبوسها شهرداری مدل مالی ابتکاری در نظر گرفت، اظهار کرد: «طرف چینی متعهد شده است که بعد از آنکه ۲۰درصد از مبلغ قرارداد پرداخت شد، در مدت 6 ماه اتوبوسها را تحویل دهد و باقی مبلغ نیز با کمک دولت، بانک مرکزی و بانک شهر به صورت فاینانس خواهد بود. اگر مشکلات و روند اداری در بانک مرکزی حل شود، به زودی شاهد ورود اتوبوسهای جدید خواهیم بود.»
او در مورد روند انعقاد قرارداد با شرکتهای داخلی با بیان اینکه قرارداد ۵۰۰ دستگاه اتوبوس برقی با گروه شتاب تا پایان ماه منعقد می‌شود، اظهار کرد: «گروه شتاب قول داده تا پایان سال ۵۰ دستگاه اتوبوس برقی تحویل دهد و از سال آینده نیز هر ماه ۵۰ اتوبوس برقی تحویل دهد.»
علیزاده در مورد توئیت اخیرش درخصوص مافیای خودرو با بیان اینکه وقتی کار خوب و مفیدی برای مردم انجام می‌شود، یک عده خوش‌شان نمی‌آید، تصریح کرد: «برخی‌ها نمی‌خواهند کار خوب به سرانجام برسد و دقت داشته باشید که در حوزه نوسازی در دوره چهار ساله مدیریت قبلی تنها ۱۰۰ دستگاه نوسازی شد، اما حالا تعداد نوسازی‌ها هفت برابر شده که این نشان می‌دهد یک تفکر انقلابی و جهادی پشت کار است و قطعا طی دو سال قرارداد ۵هزار دستگاه اتوبوسی که منعقد کردیم، وارد مدار می‌شود، ولی یک عده از این رویه خوش‌شان نمی‌آید و می‌گویند فساد شده یا با فلان شرکت قرارداد بستند که ما به دور از هیاهو این مسئله را جلو می‌بریم.»مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار «شهروند» در مورد دلیل حضور یک شرکت ساختمانی چینی برای خرید اتوبوسهای برقی گفت: «ما با طرف چینی مشخصات فنی و چارچوب مسائل مالی را تبادل کردیم، اما شهرداری که منابع زیادی ندارد و با شرکت چینی وارد مذاکره شدیم که ۸۰درصد را تأمین مالی کند و خود این شرکت با شرکت چینی طرف است.»
او در پاسخ به این سوال که در قبال ۸۰درصد چه چیزی می‌خواهند، گفت: «قطعا خواسته‌هایی هم دارند که باید در این‌خصوص صحبت شود.»
علیزاده با بیان اینکه کمیته فنی اتوبوسرانی نکات فنی خود را به تیم چینی ارسال کرده و حتی در خط تولید کمیته فنی حضور خواهد داشت، در مورد عدم ارائه قرارداد سفر شهردار چین به اعضای شورای شهر تصریح کرد: «طبق گفته شهردار و معاونش متن قرارداد به دو عضو شورای شهر یعنی تشکری‌‌هاشمی و نرجس سلیمانی داده شده است. قرارداد حی و حاضر است و کم‌لطفی می‌کنند. نباید قرارداد به افرادی داده شود که مردم را به حاشیه می‌کشانند.»
مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند شهرداری نمی‌تواند در دو سال باقیمانده قرارداد ۵هزار اتوبوس داخلی و خارجی را عملیاتی کند، اظهار کرد: «منتقدان در دوره مدیریت خودشان در ۱۲ سال تنها یک‌هزار اتوبوس آوردند، اما دقت داشته باشید که ما ظرف دو سال نه ۱۲ سال، حدود یک‌هزار اتوبوس نو وارد ناوگان کردیم و جای سوال است که آنها چه اصراری دارند و می‌گویند ما نمی‌توانیم، در حالی که در این دو سال عملکردمان به اندازه ۱۲ سال مدیریت‌شان بود.»
اما شرکت چینی قرار است در قبال تامین این 80درصد مبلغ عقد قرارداد اتوبوسهای برقی چه امکاناتی از شهرداری تهران بگیرد؟ سوالی که علیزاده در پاسخ به آن به خبرنگار«شهروند» گفت: «به هر حال شهردار تهران در این قرارداد قول داده که امکانات و تسهیلاتی را برای این شرکت فراهم کند تا این قرارداد برای آنها نیز جذاب باشد که اگر لازم باشد شاید خودشان در این مورد صحبت کنند و توضیح دهند.»
او در مورد تعداد مسافرانی که در روز با اتوبوس جابه‌جا می‌شوند، هم به «شهروند» گفت: «در حالت عادی روزانه یک‌میلیون و ۲۰۰هزار تردد با اتوبوس ثبت می‌شود.»
علیزاده درباره آخرین وضعیت همکاری با ایران خودرو دیزل بیان کرد: «ما کار را پیش بردیم و توافق کردیم که ۲۷۰ اتوبوس را ظرف چند ماه آینده بدهند و خدمات پس از فروش‌مان با این شرکت همچنان پابرجاست، اما بابت تولید اتوبوسهای جدید باید قراردادی منعقد کنیم.»
