مرزبندی نمایشی؟

آفتاب یزد – گروه سیاسی: در ماه‌های اخیر وقوع چند عملیات تروریستی با عملیات ربایش توسط این گروهک‌ها در ایران باعث شد تا مقامات کشورمان بارها با انتقاد از این موضوع اعلام کنند که دلیل این اقدامات تروریستی کوتاهی مقامات پاکستانی است. در حمله تروریستی 24 بهمن ماه در جاده خاش- زاهدان 27 نفر از مرزبانان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به شهادت رسیدند و 12نفر نیز زخمی شدند.
موضوعی که باعث شد علنا برخی از مقامات کشورمان از کوتاهی دولت پاکستان در مقابله با تروریست‌ها سخن بگویند. ایران نه تنها جیش‌العدل بلکه منشا ورود باقی گروه‌های تروریستی را از چشم دولت پاکستان و کوتاهی‌هایش در این زمینه می‌داند.
از سویی دیگر طی ماه‌های اخیر مذاکرات بسیاری در این رابطه بین مقامات دوکشور نیز انجام گرفت. مذاکراتی که خواهان رسیدگی پاکستان به اوضاع کنونی بود. برخی می‌گفتند که آنچه باعث شرایط امروز است، مسئله هزینه‌های امنیت مرزی است به نحوی که هریک دیگری را مسئول این کار می‌داند.آن‌ها اظهار می‌کردند پاکستانی‌ها معتقدند در مرز پاکستان و ایران نباید خیلی هزینه کنند و این هزینه را باید ایران برای کنترل بپردازد و این موضوع را به عنوان یک معامله در ذهن دارند. اما اکنون خبرهای متفاوتی دراین زمینه به گوش می‌رسد، خبر یک حصار بین دوکشور توسط پاکستان.



>تصمیم دولت‌پاکستان
با تصمیم دولت پاکستان 950 کیلومتر از مرز مشترک این کشور با ایران بین دو استان بلوچستان پاکستان و سیستان و بلوچستان ایران حصارکشی خواهد شد.
به گزارش ایرنا، عمران خان نخست وزیر پاکستان به منظور کاهش تنش‌های مرزی میان دو کشور ایران و پاکستان برنامه حصارکشی میان مرزهای مشترک را ارائه کرده است.
به دنبال حمله تروریستی شهر زاهدان، تهران از اسلام‌آباد خواست تقویت امنیت و نظارت بیشتر بر مرزها را افزایش دهد.
با توجه به نگرانی‌های ایران، شاه محمود قریشی وزیر خارجه پاکستان بلافاصله یک هیئت در سطح عالی به تهران فرستاد تا به مقامات ایرانی این اطمینان را بدهد که اسلام‌آباد برای بررسی حمله تروریستی زاهدان و تحت تعقیب قراردادن عاملان آن همکاری کافی با تهران را انجام خواهد داد.
سرلشکر آصف غفور سخنگوی ارتش پاکستان نیز درخصوص تماس‌ها میان نیروهای مسلح ایران و پاکستان درخصوص حمله تروریستی زاهدان گفت، دو کشور همسایه به دنبال حصارکشی در مرزهای مشترک هستند.
سخنگوی ارتش پاکستان به دنبال حمله تروریستی منطقه کشمیر و کشته شدن تعدادی از افسران هندی در بین خبرنگاران گفت، دو کشور ایران و پاکستان به دنبال حفظ روابط دوستان و برادرانه خود از طریق حصارکشی میان مرزهای مشترک هستند تا گروه‌های تروریستی نتوانند با اقدامات شوم خود روابط میان دو کشور را بر هم زنند.
سخنگوی ارتش پاکستان اظهار داشت: آینده روابط ایران و پاکستان در حوزه نظامی بسیار روشن است و ما این همکاری‌ها را بسیار عالی می‌دانیم.
وی در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگاران نیز گفت: روابط ایران و پاکستان را نمی‌توان با روابط ما با هند مقایسه کرد، ایران کشور برادر و همسایه ما است.
او درباره حمله تروریستی 24 بهمن ماه در جاده خاش- زاهدان نیز با محکوم کردن این حمله اعلام کرد که این کشور درخصوص حمله تروریستی اخیر در استان سیستان و بلوچستان آماده هرگونه همکاری با جمهوری اسلامی ایران است.
اما اکنون پرسش اینجاست که آیا این تصمیم حصارکشی می‌تواند چاره کار باشد و از سویی دیگر اگر پای هزینه ای در این میان باشد این بودجه را پاکستان خواهد داد یا ایران ؟

>هیچ تعهدی برای ایران ایجاد نمی‌کند
یوسف مولایی، استاد حقوق بین‌الملل با بیان اینکه این حصارکشی در محدوده خود پاکستان است و از این رو ارتباطی با ایران ندارد به آفتاب یزد گفت:« با توجه به اینکه دولت پاکستان تصمیم به این کار در خاک خود گرفته مسائلی مانند هزینه‌ها ارتباطی با ایران از لحاظ حقوقی ندارد. البته ممکن است پیشتر از آن، دو طرف با هم تفاهم نامه‌هایی در این زمینه داشته باشد. »
وی ادامه می‌دهد:« مگر اینکه حصارکشی نقض حقوق ایران معنا پیدا کند که در چنین موضوعی نقض حقوق کشورمان درمیان نیست.»
مولایی در مورد بودجه حصار یا دیوار کشی مرزها اعلام می‌کند:« با اینکه هیچ الزام حقوقی و قانونی در این زمینه مطرح نیست اما ممکن است بحث‌هایی به صورت دوستانه بین دو کشور انجام شود که این موضوع ربطی به حقوق بین‌الملل ندارد بلکه بر مبنای مبانی کلی مانند اصل حسن همجواری و همکاری بین کشورها معنا پیدا می‌کند. اما ایران وظیفه ای برای این همکاری ندارد، حقی هم ندارد تا مانع این حصار کشی شود. خود پاکستان تصمیم به 950 کیلومتر حصارکشی گرفته که این کار نیز انجام می‌شود.»
این استاد حقوق بین‌الملل اظهار کرد: «مذاکرات در باره تامین امنیت اگر در حد مکتوب باشد توافقات را الزام‌آور می‌کند. کمک‌های مالی در راستای تامین امنیت مرزها نیز یکی ازاین موارد است. اما اگر فقط پای مذاکره باشد چیزی هم مکتوب نشود، اساسا قرار نیست تعهدی ایجاد شود.»
وی در ادامه اظهار عقیده می‌کند که: «آنچه مسلم است اینکه دو کشور به جای اینگونه هزینه‌ها می‌توانند به سمت هزینه‌کردن برای توسعه پایدار سیاسی، فقرزدایی و مشکلاتی از این دست روی بیاورند، موضوعاتی که باعث ایجاد امنیت کشورها باشد.»

>این حصار کشی مفید خواهد بود؟
اما این حصارکشی تا چه‌اندازه می‌تواند مانع ورود تروریست‌ها و کاهش تنش‌هایی در منطقه شود. مهدی مطهر نیا کارشناس روابط بین الملل در ارتباط با این موضوع به آفتاب یزد می‌گوید:«آنچه که عمران خان مطرح کرده است نشان دهنده جدی بودن مسائل مرزی ایران و پاکستان در وضعیت کنونی است، به بیان دیگر ماجرای تروریستی اخیر بلوچستان، آشکارسازی بخشی از حفره امنیتی در مرزهای ایران و پاکستان است که هر دو کشور آن را ناشی از کاستی موجود در طرف دیگر می‌دانند و از همین رو همدیگر را در برابرهم پاسخگو می‌دانند. گاه ایران خواهان پاسخگویی پاکستان است و گاه پاکستان به دلیل وجود برخی مسائل مرزی این نکات را مطرح کرده است. اما بیشتر این ایران بوده است که به واسطه اتفاقات تروریستی که در کشور افتاده است در این زمینه اعلام موضع کرده است. »
مطهرنیا ادامه می‌دهد:« اینکه بگوییم مرزها با حصارکشی از هم جدا شوند، در دنیای امروزی که کمرنگ شدن مرزهای ملی را شاهد هستیم نوعی نشان‌دهنده بازتاب‌های شدید منازعات منطقه ای است.»
وی ادامه می‌دهد:«خود منطقه نیز باید از نظم جدیدی تبعیت کند که آن نظم هنوز شکل نگرفته است. برخورد و تلاقی بی‌نظمی بین‌المللی با ازهم‌پاشیدگی نظم منطقه ای، بالغ بر دودهه حرکت‌های تروریستی و خشونت‌بار هم‌اکنون عکس العمل فیزیکی کشیدن حصار از مرز‌های مکزیک و آمریکا تا مرزهای ایران و پاکستان را مطرح می‌کند و این ناشی از بداخلاقی سیاسی در دوره گذار بین‌المللی است.»
مطهرنیا ادامه می‌دهد:« امروز پاکستان و ایران می‌خواهند با ایجاد ساختارهای فیزیکی و فضاهای محدودکننده جلو حملات تروریستی را بگیرند. ولی این موضوع تا درصدی می‌تواند موثر باشد، در دنیای کنونی در صد بالایی از حرکت‌های تروریستی نه از طریق مرزها بلکه از مرزهای‌اندیشگی در قالب شبکه‌های رسمی ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی انتقال می‌یابد و با توجه به شرایط بد داخلی پرورش پیدا می‌کند، بنابراین این حصارکشی اقدامات تروریستی را از بعد فیزیکی و تا درصد پایینی کم می‌کند. اما نمی‌تواند عنصر امیدبخشی برای حل و فصل این مسائل باشد.»

>هویت وابسته به بحران سازی
ازسویی دیگر محسن جلیلوند دیگر کارشناس مسائل بین الملل هم بحث حصارکشی را در مرزهای ایران و پاکستان تبلیغاتی و به دور از کارشناسی می‌داند، به آفتاب یزد می‌گوید:« علاوه بر چالش‌هایی که ممکن است برسر بودجه این مرز به وجود بیاید. اساسا حصار، کار خاصی نمی‌تواند بکند. ایران هم بخش‌هایی از مرز با افغانستان و پاکستان را حصارکشی کرده است اما شاهدیم که هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است. اظهارت مقامات پاکستان بیشتر یک حرف تبلیغاتی است و حتی تصور نمی‌کنم که تمام این 950 کیلومتر عملیاتی شود.»
جلیلوند اظهار می‌کند: «دولت پاکستان نمی‌تواند این کار را انجام دهد، بخصوص اینکه حصارکشی قبلا هم جواب خوبی پس نداده است.»
این کارشناس در باره اینکه چه قدر چالش امروز ایران و پاکستان بر سر هزینه‌های مرز ایران و پاکستان است، اظهارداشت: «مرز ایران و پاکستان داستان خاص خودش را دارد بخش عمده ای از قاچاق مواد مخدرو بنزین و... از همین مرز است و بالای شصت درصد از ارتزاق بخش‌های دوطرف از همین قاچاقی است که بین آن‌ها می‌شود. بلوچ ایران و پاکستان را هم نمی‌توانید از هم تفکیک کنید. برای همین هم ورود و خروج افراد در مرزها مشخص نیست. همانطور که تشخیص‌کرد ایرانی از کرد عراقی خیلی دشوار است. چنین موضوعاتی را با حصار نمی‌توان حل کرد. از سویی فراموش هم نکنیم بخش‌هایی در پاکستان به دنبال بحران‌سازی هستند و برای همین ادعا حمایت‌هایی از جیش‌العدل، طالبان، تندروهای القاعده و جیش‌المحمد کشمیر و...توسط آن‌ها دور از انتظار نیست.هویت آنها وابسته به این بحران‌سازی‌هاست.»
ناگفته نماند روز گذشته رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: در نشست دیروز وزیر کشور و اعضای کمیسیون تاکید داشتند که پاکستان توان دیوار کشیدن جهت بستن مرز را ندارد، ایران به شدت از دیوار کشیدن در مرز با پاکستان استقبال می‌کند.