روزنامه خراسان
1397/12/07
ولادت دخت گرامی پیامبر (ص) و روز مادر مبارک باد
دکتر طاهره رحیم پور، استاد تاریخ اسلام در گفت وگو با خراسان مطرح کردهدایت فراگیر؛«راهبرد اجتماعی»حضرت فاطمه(س)
جواد نوائیان رودسری info@khorasannews.com
معصومین(ع)، حضرت فاطمه(س) را، «خیر النساء» و «سیدة نساء العالمین» لقب داده‌اند؛ بهترینِ بانوان و بانویِ بانوان عالم. دختر گرامی پیامبر خدا(ص)، واجد تمامی صفات یک انسان کامل بودند. ایشان، طبق روایات، پشتیبانی مقتدر برای ولایت و امامت و تکمیل کننده نبوت محسوب می‌شدند. توجه به این موضوع، پرداختن به وجوه اجتماعی سیره حضرت فاطمه(س) را بیش از پیش ضروری می‌کند. در گفت‌وگو با دکتر طاهره رحیم‌پور ازغدی، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی، به بررسی مؤلفه‌های اصلی سیره اجتماعی حضرت زهرا(س) پرداختیم. وی در مصاحبه با خراسان، از «هدایتگری»، به عنوان مؤلفه و محور اصلی سیره اجتماعی حضرت زهرا(س) یاد کرد.
جایگاه حضرت فاطمه (س)، نزد پدر و همسر گرامی شان، صرف نظر از رابطه خانوادگی، چگونه بود؟
در کتاب «مصباح» کفعمی و در بخش «شرح شجرة النبوة» این کتاب(چاپ دوم؛ دارالرضی (الزاهدی)، ص737))، روایتی وجود دارد که به نظر می‌رسد پاسخ این پرسش را به شکلی واضح و روشن بیان می‌کند؛ «أصلُها النَّبی، فرعُها الوصی و لقاحُها النُّور الفاطمی»؛ در این روایت، خاندان رسالت به درختی تشبیه شده است که تنه آن، وجود مقدس رسول‌خدا(ص)، شاخه این درخت، امیرمؤمنان، امام علی(ع) و نوری که سبب‌ساز گسترش و تداوم این معنویت الهی میشود، حضرت فاطمه زهرا(س) است. بسیاری از القاب آن حضرت، تداعی کننده همین معناست؛ اگر فاطمه زهرا(س)، پاره تن و میوه قلب پدر بزرگوارشان هستند، منظور بیان یک رابطه صرفاً عاطفی میان پدر و دختر نیست، بلکه باید معنای واقعی این سخنان را در جایگاه حقیقی حضرت فاطمه(س) در راستای تبیین رسالت محمدی(ص) جست‌وجو کرد. نگاه امیرمؤمنان(ع) نیز به جایگاه همسر گرامی‌شان، چنین است؛ آن حضرت ضمن روایتی فرموده‌اند که وقتی رسول خدا(ص) رحلت فرمود، من یک رکن خود را از دست دادم و هنگامی که فاطمه(س) به شهادت رسید، رکن دیگرم را از دست دادم. این روایت که در جلد چهارم بحارالانوار آمده است، نشان می‌دهد که جایگاه حضرت فاطمه(س) نزد همسر بزرگوارش نیز، جایگاهی رفیع و فراتر از روابط محبت‌آمیز همسری است. طبق این روایت، فاطمه(س) نه فقط همسر امیرمؤمنان(ع)، بلکه پشتیبان ایشان در امر ولایت محسوب می‌شوند. پس می‌توان این‌گونه بیان کرد که حضرت فاطمه زهرا(س)، هم تکمیل کننده نبوت و هم پشتیبان امامت بودند.
اگر قرار باشد درباره مؤلفه‌های سیره اجتماعی حضرت زهرا(س) صحبت کنیم، چه شاخصه‌های مهمی را می‌توانیم ارائه دهیم؟
مشی اجتماعی به معنای رفتار متقابل فرد با جامعه است که ممکن است مثبت یا منفی باشد. در صورتی که مشی اجتماعی جنبه مثبت به خود بگیرد، مشارکت یکی از مؤلفه‌های مهم آن محسوب میشود. این مؤلفه مهم، در دوران کوتاه زندگانی حضرت زهرا(س)، پس از رحلت پیامبر(ص)، کاملاً هویداست. آن حضرت در مقوله تصمیم‌سازی که یکی از ارکان مهم مؤلفه مشارکت محسوب میشود، بسیار فعال بودند. اقدامات و فعالیت‌های حضرت زهرا(س) در راستای تنویر افکار عمومی و آگاه کردن جامعه پس از رحلت پیامبر(ص)، تبیین کننده همین ویژگی در سیره اجتماعی آن حضرت است. محور سیره اجتماعی آن حضرت، یعنی اصلی که در تمام اقدامات و فعالیت‌های فاطمه زهرا(س) به چشم می‌آید، «هدایتگری» است. هدایتگری در تمام وجوه سیره آن حضرت، نقش محوری را برعهده دارد. نگاهی به گنجینه روایی باقی مانده از حضرت فاطمه(س) نشان می‌دهد که آن حضرت، حتی در سخت‌ترین و بحرانی‌ترین مواقع، با کلامشان، به مردم راه رستگاری را نشان می‌دادند. در آن خطبه مسجدالنبی(ص) که اندکی پس از رحلت رسول‌خدا(ص) ایراد شد، حضرت فاطمه(س) کلامشان را با شکر نعمتهای الهی آغاز می‌کنند: «الحمدلله علی ما انعم». این، درسی بزرگ برای همه ماست؛ این‌که در لحظه‌های سخت زندگی، نعمتهای پرشمار الهی را از یاد نبریم. حضرت فاطمه(س)، یک کُنشگر اجتماعی، به معنای واقعی کلمه هستند؛ سطح فعالیت آن حضرت، محدود نیست و همان‌طور که اشاره کردم، مؤلفه هدایتگری در جزء جزء این سیره نورانی، قابل احصاست. فاطمه زهرا(س)، هنگامی که در مسجد، مسلمانان و صحابه کبار را مخاطب قرار می‌دهند ، مقصودشان این است که جمع را اولاً ،با حقوق اهل‌بیت(ع) آشنا کنند و ثانیاً، حساسیت آن ها را به نادیده گرفته شدن این حقوق، برانگیزند. این آموزه را حتی می‌توان در مشی تربیتی حضرت فاطمه(س) نیز مشاهده کرد؛ ایشان هم مانند همه مادران، برای فرزندانشان داستان تعریف می کردند و شعر می‌خواندند، اما مضمون شعری که برای حسنین(ع) می‌خواندند، مضمونی مهم و راهبردی است؛ آن حضرت خطاب به فرزندشان، امام حسن مجتبی(ع) می‌فرمایند: «أَشبه أَباکَ یا حَسَن/ وَاِخلَع عَنِ الحقّ الرسَن/ وَاِعبُد إِلهاً ذا مَنن/ وَلا توالِ ذا الأحَن؛ ای حسن! شبیه پدرت باش/ ریسمان ظلم را از حق و حقیقت برکَن/ خدای احسان کننده را بندگی کن/ و با ستمکاران دوستی مکن.»(بحارالانوار، جلد 43، ص286) بنابراین، مؤلفه مهم هدایتگری را، حتی در سیره تربیتی حضرت زهرا(س) می‌توان مصداق یابی کرد.
سایر اخبار این روزنامه
فرمان پایان شستا
ولادت دخت گرامی پیامبر (ص) و روز مادر مبارک باد
مجوز ویژه برای استفاده از اراضی متعلق به نیروهای مسلح
«طبقه متوسط» سلاح دموکرات ها علیه ترامپ
شوخی با فداکاری‌های مادرانه
روایت فینالیست سبزواری «عصر جدید»
2 سناریوی آمریکا برای آینده داعش در منطقه
رهبر انقلاب: ایران و سوریه عمق راهبردی یکدیگر هستند
نهیب به مدیران بی‌حوصله
استعفای اینستاگرامی ظریف
نخستین موتور «واتر جت» ملی رونمایی شد
گزارش روزنامه دولت از ابعاد فعالیت مافیای گوشت
واکنش ها به شکایت دادستانی از وزیر ارتباطات
تصویب طرح اراضی آبشار و بازگشایی بولوار نماز
برف بارید کارمان تمام نشد
