تمرین موقعیت جنگی

محمد‌قلی یوسفی*- اقتصاد کشور بر اساس تعاریف علمی پیش نمی‌رود و متاسفانه هیچ دلیل منطقی برای تبیین رابطه بین نقدینگی، ارز خارجی و سکه وجود ندارد و آنچه در اقتصاد ایران اتفاق می‌افتد، این است که متغیرهای تاثیر‌گذار بیش از آنکه تصور کنیم در جابه‌جایی‌های اقتصاد کشور اثر‌گذاری دارند. متاسفانه در طول 40 سال گذشته در مسیری حرکت می‌کند که نه‌تنها شاهد هیچ ثباتی در آن نیستیم بلکه رابطه‌ای منطقی و درست نیز با توجه به این شرایط بین آنها قابل تبیین نیست. تنها در چنین شرایطی است که دلار و سکه به عنوان شاخص‌های ارزشمند به مرور برای اقتصاد جامعه اهمیت پیدا می‌کند.
همچنین این موضوع تحت تاثیر متغیرهایی است که مردم طی سال‌های گذشته دارایی‌های خود را بر این اساس به ارز تبدیل کردند تا از تخریب سرمایه‌های اولیه خود جلوگیری کنند. گروهی منابع مالی زیادی در اختیار دارند و با ایجاد تنش در فضای اقتصادی احساس ناامنی کرده و با تبدیل سرمایه‌های خود اقدام به خروج منابع مالی از کشور می‌کنند. برخی نیز افرادی هستند که برای تضمین آینده فرزندان خود آنها را به منظور ادامه تحصیل به خارج از کشور هدایت می‌کنند. این مسیر نیز منجر به خروج ارز از کشور می‌شود و همین روند نیز کاملا اجتناب‌ناپذیر است.
علاوه بر ساختار فعلی اقتصاد، تحولات اخیر نشان‌دهنده سیاست‌هایی است که امکان مبادلات پولی را از ایران گرفته و شرایط بین‌المللی به واقع به نفع مردم و کشور نیست. پیش از این جابه‌جایی‌های مالی کشور از مسیر عمان و دوبی انجام می‌شد، امروز اما این امکان حذف شده و کشورهای حوزه خلیج فارس همکاری بیشتری نسبت به گذشته با آمریکا دارند. همین روند موجب کاهش چشمگیر عرضه ارز شده و در نتیجه افزایش نرخ ارز را شاهدیم. این سیر سعودی غیر‌قابل پیش‌بینی است و نمی‌توان هیچ مرزی برای پایان افزایش بهای ارز پیش‌بینی کرد.
در حال حاضر اگر بهترین برنامه‌های اقتصادی به منظور کنترل شرایط تنظیم شود همچنان شرایط نا‌مساعد بین‌المللی بر اقتصاد کشور تاثیر خطرناک خود را وارد می‌کند و به دلیل جو روانی نامناسب جامعه امکان ترمیم شرایط نیز میسر نیست. در چنین شرایطی متغیرها و سیاست‌های اقتصادی قابل پیش‌بینی نیستند و امکان رخداد هر پیشامد غیر‌منتظره‌ای در اقتصاد وجود دارد. امروز شاهد آنیم که هیچ‌کس از قیمت‌ها اطلاعی ندارد و هزینه‌ها از سوی هر گروه به گروه‌های دیگر تحمیل می‌شود. این موضوع منجر به آن شده تا در نهایت اعتماد جامعه به دولتمردان به کمترین میزان خود نزول کند.


بدیهی است که غیر‌قانونی اعلام کردن بخش قابل توجهی از مبادلات ارز و سکه از سوی دولت منجر به تشدید فضای نا‌امنی می‌شود که نتیجه‌ای نخواهد داشت مگر بازار ملتهب اقتصاد امروز. به نظر می‌رسد دولت هیچ علاقه‌ای به بهبود شرایط نداشته و حتی شرایط نامساعد رابه حال خود رها کرده تا به واقع مردم برای شرایط مشکل‌تر آینده یا حتی موقعیت جنگی آماده شوند. اما نباید فراموش کنیم حتی اگر ایران در جنگی نظامی پیروز شود در نهایت آنچه برای کشور باقی خواهد ماند، چیزی مگر ویرانی و آتش نیست.
از همین رو امید آن می‌رود تا دولت شرایط را درک کرده و با دانش کافی تصمیم به مذاکره‌ای خردمندانه بگیرد. نباید عقب‌رفت اقتصاد و برنامه‌ریزی‌های بلند‌مدت کشور را دامن بزنیم و این موضوع تنها در سایه صلح و آرامش میسر خواهد شد.
*اقتصاددان