روزنامه خراسان

آقا! داری فالش می زنی !

اکرم انتصاری-فالش، یک اصطلاح موسیقایی است. ژوست و پلی بک هم همین طور. اصطلاح هایی که شاید تا چند وقت پیش کمتر شنیده می شد. ماجرا از زمانی شروع شد که علیرضا بدیع، شاعر و ترانه سرا با به اشتراک گذاشتن ویدئوهایی از حمید هیراد، مدعی شد که این خواننده فالش می خواند و در کنسرتش از پلی بک (لب خوانی در اجرای زنده) استفاده می کند. ادعاهایی که پاسخ قابل قبولی دریافت نکردند و این آب گل آلود، فقط هواداران دو طرف را به جان هم انداخت. در این میان برخی به دنبال معنی ساده ای برای اصطلاح هایی مانند فالش یا پلی بک بودند یا می پرسیدند واقعا در کنسرت های کشورمان این اتفاق می افتد؟ پرسش ها در هیاهوی به وجود آمده گم شد، به همین دلیل تصمیم مان بر این شد تا از نادر مشایخی آهنگ ساز و رهبر ارکستر و شهرام شکوهی خواننده پاپ که اهل دنیای موسیقی و خوانندگی هستند، درباره این اصطلاحات بپرسیم. پرسشی که گاهی به اصطلاح های جدید و تخصصی جالب دیگری می رسد. به هر حال همیشه می توان در این موقعیت ها به دنبال کشف های جدید بود و بعد از آن، دیگر با شنیدن آن اصطلاح ها، تعجب نکرد.
 
 
 


 
نادر مشایخی، آهنگ ساز و رهبر ارکستر برجسته کشورمان توضیح می دهد فالش خواندن، مانند راه رفتن با چشم های بسته است نادر مشایخی فرزند بازیگر پیش کسوت، جمشید مشایخی است. او تحصیلات دانشگاهی اش را در دانشگاه وین اتریش در رشته آهنگ سازی، رهبری و موسیقی الکترونیک ادامه داد. نادر مشایخی در کارنامه خودش، رهبری ارکستر تهران و اجرای اپراهای زیادی را دارد. با او در باره اصطلاح فالش  گفت وگو کردیم تا آن را خیلی ساده توضیح دهد. فالش چیست؟ اگر بخواهیم فالش را خیلی ساده تعریف کنیم به این شکل است، یک متر را در نظر بگیرید، یک متر 100سانتی متر است. حال می خواهید بر اساس همین واحد جایی را اندازه بگیرید، به طور چشمی می گویید این جا یک متر است. بار دیگر که با متر آن جا را اندازه گیری می کنید متوجه می شوید 92 سانتی متر است یا 105سانتی متر. به هر حال یک متر نیست. در اصوات هم این اتفاق ممکن است بیفتد. با همین مثال، اصواتی که دقیق اند درست اندازه یک متر می شوند و می توان آن ها را کوک کرد. اصواتی که این گونه نیستند، یا کمترند یا بیشتر. فالش همین است. بررسی دلایل فالش خوانی اگر بخواهید دلایل فالش خواندن را بررسی کنید، تعدادشان زیاد است و پیچیده. یک روز ممکن است حنجره خواننده، چابکی همیشه را نداشته باشد، اتفاقی بیفتد یا خواننده یک بیماری بگیرد. بیماری که از آن حرف می زنیم، یک بیماری معمولی نیست. در اوایل قرن بیستم، یک پزشک فرانسوی، این بیماری را کشف کرد. در این بیماری، خواننده ها طوری بیمار می شوند که بعضی از اصوات را اصلا نمی شنوند و در نتیجه اشتباه می خوانند. در صورتی که برای اجرا، یک خواننده باید صدای خودش را هم بشنود. مانند راه رفتن است. اگر چشمان تان را ببندید و راه بروید، امکان دارد تلوتلو بخورید. در حالی که چشمان باز از تعادل و نگاه کردن در راه رفتن حمایت می کند. حکایت گوش هم وقتی برخی صداها را نمی شنود، همین است. به احتمال زیاد تا به حال با آدم هایی که هدفون های بزرگ روی گوش شان دارند و یک موسیقی را با صدای بلند می شنوند، برخورد کردید. اگر جلوی یکی از آن ها را بگیرید و یک سوال از آن ها بپرسید یا می خواهند دوباره سوالتان را تکرار کنید یا اشتباه و درهم برهم جوابتان را می دهند. دلیلش هم معلوم است چون صدای شما را نشنیده اند. تشخیص فالش خواندن در کل، شنیدن از خواندن آسان تر است. چون تولید صدا یک بخش است و شنیدن و دریافتن یک بخش دیگر. اما تشخیص فالش خوانی زیاد سخت نیست. هر کسی می تواند بر اساس الگوهای صدایی که در طول زندگی اش شنیده است، فالش را تشخیص دهد. این فالش ها فقط در کنسرت ها اتفاق نمی افتد، ممکن است در ارکستر هم به وجود بیاید اما چون در ارکستر، موزیسین ها حرفه ای هستند، می توانند اشتباه شان را سریع اصلاح کنند و خودشان را به نت بعدی برسانند. به همین دلیل در خواننده ها، مواردی که خودشان متوجه فالش خواندن نمی شوند از نوازنده ها بیشتر است. نکته مهم این است که فالش خواندن همه ابعاد و گزینه های صدا را شامل می شود، به طور مثال زیر و بم صدا می تواند درست باشد اما ریتمش نه.     شهرام شکوهی، خواننده پاپ در گفت و گو با خراسان: امکانات جدید، صدا را می‌کوبد و می سازد هیچ کس بهتر از خواننده ای که در کنسرتش اجرای زنده داشته است، با چالش های آن آشنا نیست. او می داند یک خواننده چطور می تواند روی صحنه کنسرت بدرخشد یا برخلاف انتظار هوادارانش ظاهر شود و اجرای پر اشتباهی داشته باشد. در ادامه با شهرام شکوهی، خواننده پاپ که قرار است همین روزها دوباره روی صحنه کنسرت برود، درباره دلایلی که باعث می شود خواننده ژوست (کوک) یا فالش (ناکوک) بخواند، گفت و گو کردیم. او معتقد است تا خواننده بر مجموعه ای از عوامل موسیقایی مسلط نباشد، نمی تواند کوک بخواند. برای شروع بهتر است بدانیم چه فرایندی باید طی شود تا خواننده، کوک یا به اصطلاح ژوست بخواند؟ ژوست خواندن، به تمرین بستگی دارد. خواننده ای که دوره سلفژ را گذرانده باشد، نت را بشناسد، هوش موسیقایی خوبی داشته باشد تا بتواند صدایی را که از حنجره اش خارج می شود، با نتی که در حال اجراست هماهنگ کند، می تواند کوک بخواند. در واقع به مجموع این عوامل، ژوست خوانی می گویند. حال اگر خواننده هر کدام از این عوامل را درست اجرا نکند، فالش اتفاق می افتد. اصل مهم دیگر، این است که خواننده علاوه بر کوک خواندن، بتواند ریتم را هم نگه دارد. مسلط شدن بر همه این عوامل زمان زیادی می برد. چطور خواننده ای که گاهی فقط یکی از این مهارت ها را دارد، عجولانه کنسرت برگزار می کند و فالش هم می خواند؟ بیشتر، خواننده هایی به این درد مبتلا می شوند که ساز نمی زنند. به هر حال زمانی که خواننده خودش نوازنده هم باشد کمتر دچار اشتباه می شود چون دیگر گوشش به صدای نت آشناست. متاسفانه الان در استودیو صداسازی می کنند به خصوص هنگام ضبط آهنگ. به طور مثال خواننده می تواند یک آهنگ را 20بار بخواند و در نهایت، اگر نتوانست کوک بخواند با نرم افزارها و امکانات جدید دنیای صدا و موسیقی، صدای خواننده را کوک می کنند و شنونده به جای شنیدن فالش (ناکوک و خارج از ریتم) های پی در پی، یک صدای تمیز و کوک می شنود. عجب! استفاده از این نرم افزارها و ابزار جدید در دنیا همین قدر معمول است؟ اصلا. مبنای تشخیص موسیقی در دنیا، اجرای زنده خواننده است. یعنی در درجه اول یک خواننده باید بسیار تمرین کند و روی اجرای خوب زنده مسلط باشد تا بتواند به دنبال ضبط آهنگ و آلبوم باشد. در ایران، مثل معروف«هر کی از خونه مامانش قهر می کنه خواننده میشه» واقعیت دارد. یک بار، یکی از صدابردارها می گفت اگر کسی فقط کلمه اول آهنگی را بخواند، او می تواند بقیه اش را بسازد، بدون آن که خواننده بخواهد برای یک بار آن را اجرا کند. قرار است این نرم افزارها در مواقعی خاص به خواننده برای بهتر شدن کمک کند نه این که یک صدای پر اشتباه را از نو بسازد و آباد کند. یک بار خودم شنیدم که خواننده ای در اتاق ضبط صدا با یک و نیم پرده اختلاف، فالشِ فالش می خواند. پنج دقیقه بعد در این طرف اتاق ضبط صدا، چیزی نمی شنیدید جز یک صدای شسته و رفته و کوک. طوری بود که در آن لحظه به گوش های خودم شک کردم. وقتی راه های کوک خواندن این قدر آسان است، چرا خواننده در کنسرت با وجود این امکانات، از پلی بک استفاده می کند که به راحتی قابل تشخیص است. مگر استفاده از پلی بک (لب زدن به جای اجرای زنده) در کنسرت ها ممنوع نیست؟ ممنوعیتی که از آن صحبت می کنید اگر به وزارت ارشاد برگردد یک واژه قضایی است. خارج از آن، به نظرم مذموم و مکروه است چون خواننده برای اجرای زنده در کنسرت پول می گیرد. مانند این است که برای خرید کالایی هزینه اش را بپردازید و به جای آن، عکسش را تحویل بگیرید. البته قانونی هم وجود دارد که اگر از وزارت ارشاد بپرسید تاییدش می کنند، این که در اجرای زنده خواننده و گروه تا 30 درصد مجاز است که فالش بشود. به هر حال در اجرای زنده ممکن است اشتباهاتی رخ دهد. در واقع قرار نیست خواننده صد در صد شبیه آهنگی که در استودیو ضبط کرده، بخواند البته یک اما هم وجود دارد. لطف کنید کمی از این اما بگویید. هنگامی که خواننده ای روی صحنه کنسرت، آهنگ خودش را با یک، یک و نیم پرده و گاهی وقت ها خیلی بیشتر فالش می خواند، به این معنی است که یا توانایی اجرای زنده را ندارد که این صرفا به صدا مربوط نمی شود یا از لحاظ روحی آمادگی ندارد و اضطراب صحنه بر او غلبه می کند. این روزها مردم بعضی اصطلاحات مانند فالش خواندن و پلی بک را بیشتر از قبل می شنوند. اصطلاح دیگری هم وجود دارد که لازم است مردم تعریفش را بدانند؟ معمولا در کشورهای توسعه یافته، بچه ها در دوران تحصیلی شان در کنار درس هایی مانند ریاضی، جغرافی و... کلاس موسیقی را هم به عنوان درس اجباری در برنامه درسی شان دارند. این باعث می شود فرد از کودکی تا بزرگ سالی، گوشش به نت ها آشنا باشد. به این ترتیب وقتی عامه مردم موسیقی را از کودکی شناخته اند، خواننده ای که قرار است فالش بخواند، خودش جرئت روی صحنه رفتن را ندارد. می داند اگر حتی یک نت هم فالش بخواند، مردمی که به کنسرتش آمده اند آن را تشخیص می دهند. اتفاقی که در ایران کمتر شاهدش هستیم... در ایران، اوضاع به کلی متفاوت است. در این جا کنسرت ها برای برخی بیشتر حالت عروسی دارد. به این معنی که حاضران در کنسرت ها، اصلا به خواننده گوش نمی کنند. خودشان می خوانند و گاهی دوست دارند با خواننده هم صدا شوند. حال، خواننده چه چیزی بخواند، چطور بخواند مهم نیست، همین که خواننده روی صحنه قطعه محبوب شان را اجرا می کند، برایشان کافی است.  
دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد پاسخگو نبود در روزهای پیگیری این پرونده، چندین و چندبار با دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تماس گرفتیم. از آن ها سه سوال پرسیدیم. اول این که پلی بک در کنسرت ها ممنوع است؟ دوم این که اگر ممنوع است چطور با آن برخورد می شود؟ سوم این که دفتر موسیقی چطور بر کیفیت کنسرت ها نظارت دارد؟ متاسفانه پیگیری های چند روزه ما بی نتیجه بود و مسئولان مربوط در دفتر موسیقی سوالات مان را بی پاسخ گذاشتند.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
عشق و خیانت در «قطب شمال » «مست عشق » عام هپسند و صعود سخت فوتسال (خراسان) اخبار ویژه (کيهان) شهر را تقدیم تاس‌انداز‌ها نکنیم (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
ارزیابی کارشناسان از «ایست» لاهه به آمریکا آقا! داری فالش می زنی ! وقتی ازبی سیم صدا آمد که پیکر8 شهید پیدا شد... افسار گسیختگی محاسبه اجرت طلا نگاهی به 11 قنات ایرانی ثبت شده در آثار جهانی یونسکو تشریح جزئیات طولانی ترین ماه گرفتگی قرن 21 راهنمای سفر به مکان های گردشگری «شهر اولین ها» دستور لاهه، پیروزی بزرگ یا تکلیف جدید ؟ استقبال بازار از آغاز تغییر درکابینه 900 کلاس روستایی در خراسان رضوی تعطیل می شود صدای رسوایی آغاز انقلابی در تکنولوژی عروس لاکچری آقای سفیر و درآمد نجومی رونالدو از اینستا! کاسبی مجازی مفتی وهابی فتوشاپ زندگی مشترک!