روزنامه ابتکار
1397/04/31
با مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام سپنتا نیکنام به شورای شهر یزد برگشت پایان خوشِ دیر هنگام قصه سپنتا
گروه سیاسی - ماجرای سپنتا نیکنام داستان تقابل دو نگاه نسبت به اقلیت‌های مذهبی در ارکان تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در کشور است. نگاه اول قائل به رعایت حقوق اقلیت‌ها مطابق با نص صریح قانون اساسی است و نگاه دوم این طور به نظر می‌آید که تفسیری کما بیش بسته از قانون دارد و چناچه فرصتی به دست آورد در تقابل با این نوع پلورالیزیم از تمام توانش استفاده می‌کند. ماجرای روز گذشته جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام پایان خوشی بود بر یکی از چالش‌های اصلی کشور طی یکی دو سال گذشته؛ هرچند این اقدام کمی دیر صورت گرفت اما غلبه گفتمان اعتدال و قانون‌گرایی بر تفسیرهای شخصی از میثاق بین مردم و حکومت را نشان داد؛ مسئله‌ای که اگر اینجا حل نمی‌شد می‌توانست استخوان لای گلوی خیلی‌ها شود. جزئیات این سکانس پایانی روز گذشته در رسانه‌ها بازتاب وسیعی داشت: «مجمع تشخیص مصلحت نظام رای به بازگشت سپنتا نیکنام، عضو زرتشتی شورای شهر یزد داد. اعضای این مجمع دیروز ۳۰ تیر، رای دادند که اقلیت‌های دینی می‌توانند به عضویت شوراهای اسلامی شهر و روستا در آیند. سپنتا نیکنام پیش از جلسه دیروز مجمع، از حسن روحانی، رئیس‌جمهوری خواسته بود در این جلسه حاضر شود و از حضور اقلیت‌های مذهبی دفاع کند. عضویت نیکنام در شورای شهر یزد به دنبال شکایت نامزد اصولگرای شکست خورده این شورا به حالت تعلیق در آمده بود. پس از آن، شعبه ۴۵ دیوان عدالت اداری در رسیدگی به شکایت وارده، رای به توقف فعالیت نیکنام داد. نیکنام در دوره قبل نیز عضو شورای شهر یزد بود که بدون مشکل مشابهی فعالیت خود را انجام داد. رای دیوان عدالت اداری بر اساس نظر احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان در خصوص عضویت اقلیت‌ها در شوراهای شهر صادر شده بود».نیکنام در اولین حضورش در شورای شهر یزد در میان حاضران که وی را تشویق می‌کردند و همگی خوشحال بودند از این مسئله که حق به حق‌دار رسید، اظهار کرد: «ما همگی با هم باید برای ایران کار کنیم اگر این لایحه تصویب نمی‌شد شاید من حاضر نمی‌شدم اگر روندی پیش می‌آمد که فقط موضوع شخصی من حل می‌شد بازهم این اتفاق خدمت را از دست می‌دادم و خوشحالم که امروز در خدمت شما هستم و این زمینه‌ای شد برای اینکه در ایران از هر قوم و مذهب بتوانند برای آبادانی این مرز و بوم خدمت کنند». روندی که روز گذشته به پایان رسید، آغازی پر فراز و فرود و پر تنش داشت. آغازی که از اعلام یک شکایت شروع شد و با حکم دیوان عالی و تایید شورای نگهبان قانون اساسی ابعادی ملی و حتی فراملی پیدا کرد.
چرا حضور سپنتا نیکنام در شورای شهر یزد ممنوع شد؟
سال گذشته از مصطفی تاج‌زاده تا مصطفی میرسلیم و از سعید حجاریان تا علی لاریجانی، عزت‌الله ضرغامی و محسن رضایی درباره یک ماجرا، به موضع مشترک رسیدند و سپنتا نیکنام توانست اصلاح‌طلبان و اصولگرایان را به وحدت گفتمانی در مقابل تصمیم فقهای شورای نگهبان برساند. اما سوال اینجاست که چرا فقهای شورای نگهبان در دوره قبل که سپنتا نیکنام، عضو شورای شهر یزد بود به فکر چنین تفسیری نیفتادند و با پافشاری بر تصمیم خود شرایط را تبدیل به وضعیت بحرانی کردند؟ این سوالی است که برای یافتن پاسخ آن به کمی قبل‌تر از آغاز این چالش برگشتیم، دو سال و نیم قبل، شورای شهر یزد و اتفاقاتی که موجب چنین وضعیتی شد.
بخش پیدای ماجرا
آنچه تا این جای کار در رسانه‌ها منتشر شد حکایت از این داشت که در فروردین ماه سال گذشته و قبل از برگزاری انتخابات، شورای نگهبان با صدور ابلاغیه‌ای اعلام می‌کند که عضویت غیرمسلمانان، در شورای شهرهایی که اکثریت شهروندانش مسلمان هستند را مغایر با شرع می‌داند. از آنجایی که مجلس، مسئولیت برگزاری انتخابات شوراهای شهر و روستا را برعهده دارد، این ابلاغیه به اطلاع رئیس مجلس نیز می‌رسد و علی لاریجانی، در پاسخ بر لزوم اجرای «قانون» تاکید می‌کند. او در مصاحبه‌ها و نطق‌های جدید خود درباره موضوع سپنتا نیکنام، هم استدلال‌های حقوقی و قانونی شورای نگهبان را رد می‌کند.
اما همچنان مهم‌تر از این اختلاف درخواست مهمی است که منجر به تصمیم شورای نگهبان شد. این درخواست از سوی چه کسی بود و چرا صورت گرفت؟
چه کسی درخواست تجدیدنظر درباره حضور اقلیت‌ها را داشت؟
ابلاغیه شورای نگهبان پس از آن صادر شد که آیت‌الله وافی، نماینده یزد در مجلس خبرگان رهبری و از روحانیون اصولگرای نزدیک به طیف فکری شورای شهر سابق یزد، در نامه‌هایی خطاب به شورای نگهبان و هیات نظارت بر انتخابات شوراهای شهر، خواستار توجه به بیانات امام خمینی درباره ویژگی‌های اعضای شورای شهر و در نتیجه تجدید نظر در بررسی صلاحیت زرتشتیان در این انتخابات شده بود.
۱5 ماه قبل، شورای شهر یزد، آغاز ماجرا
جستجو در اخبار قبلی، ما را به ویدئویی رساند که تابستان سال گذشته در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. در این ویدئو فردی روحانی که بعدا مشخص شد رئیس وقت شورای شهر یزد بوده، مشغول تخریب چند نقش برجسته مربوط به زرتشتیان از دیوارهای شورای شهر یزد بود.
بررسی موضع‌گیری‌ها و اظهارنظرهای اعضای اصولگرای شورای شهر سابق یزد درباره ماجرا، سرنخ‌های زیادی از ریشه‌های جریان حذف سپنتا نیکنام از شورای شهر یزد به دست می‌دهد.
براساس اخبار موجود، این تصاویر مربوط به ساختمان جدید شورای شهر یزد بوده که ساخت آن از شورای سوم شروع شده و در شورای چهارم، سپنتا نیکنام از طرف اعضای شورا، مسئول پیگیری اجرای این پروژه بوده است. پروژه‌ای که در اواخر سال ۹۴ تکمیل و آماده بهره‌برداری میشود اما اعتراض‌های برخی اعضای شورای شهر به وجود نمادهای زرتشتیان در بین نقش و نگارهای دیوارهای تالار آغازگر مشکلات است.
به نظر می‌رسید، اقدامات سپنتا نیکنام در چهار سال نخست عضویتش در شورای شهر یزد، منجر به شکل‌گیری عزمی جدی برای حذف او شده بود. عزمی که اجرای آن به شورای نگهبان واگذار شده و در این ماجرا هیچ نام و نشانی از چهره‌هایی نظیر حجت الاسلام زارع، حجت الاسلام مطهریان و آیت‌الله وافی به چشم نمی‌خورد.
به بیان دیگر، گویا موضوعی که تا حد یک بحران ملی، همه قوای مختلف کشور را درگیر کرد، ریشه در تصفیه حساب‌های یک جریان خاص فکری با یک شخص داشته است.
سپنتا نیکنام در گفت‌وگو با اعتماد درباره نتیجه این جنجال گفته بود: «واقعیت این است که برنده اصلی این رخداد من هستم چرا که معروف‌تر و محبوب‌تر و شناخته شده‌تر شدم. اما می‌خواهم از مسئولان سوال کنم که اگر قرار باشد این موضوع - یعنی مسائل اقلیتی - را در یک کفه و موضوعات ملی و منافع مردم شهر را در یک ترازو بگذارند، آیا واقعا ارزش این همه حاشیه‌سازی‌های جورواجور را داشت؟ امیدوارم که مسئولان کمی کلان‌تر و واقعی‌تر به مسائل بنگرند و همان‌طور که شعار می‌دهند به رای مردم احترام بگذارند.»
آیت‌الله یزدی نیز در واکنش به مجلسی‌ها که خواهان رعایت قانون توسط شورای نگهبان بودند، گفته بود: «مخالفت با لغو عضویت نماینده زرتشتی شورای یزد مقابله با نظام است و از سوی دیگر رئیس مجلس تعلیق عضو زرتشتی شورای یزد را غیرقانونی دانست و همین مسئله باعث ورود ماجرا به مجمع تشخیص مصلحت نظام شد».
سپنتا به دوران سکوت وارد شد. برخی خبرگزاری‌ها خبر از شکایت دادند که با تکذیبیه او مواجه شد. جلسه مجمع تشخیص برگزار شد و بعد از گذشت یک سال و نیم از انتخاب سپنتا نیکنام توسط مردم یزد برای ورود به شورای شهر، مجمع رای مردم را تائید کرد و سپنتا به شورای شهر بازگشت. رسانه‌ها از قول مجید انصاری و غلامرضا مصباحی مقدم اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام گفتند: «براساس مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام اقلیت‌های دینی می‌توانند در شوراهای اسلامی شهر و روستا نامزد شوند.»
غلامرضا مصباحی‌مقدم علاوه بر این گفته بود: «قانون سال ۱۳۷۵ برای شوراها تصویب شده بود، این قانون تبصره‌ای داشت که حکایت می‌کرد اقلیت‌ها باید به آیین خود پایبندی و التزام عملی داشته باشند، شورای نگهبان به این تبصره ایراد گرفته بود. مجمع امروز در جلسه خود به این ایراد رای نداد.»
مصباحی‌مقدم تصریح کرد: «معنای رای مجمع این است که قانون سال ۱۳۷۵ همچنان به قوت خود باقی است. برای تصویب طرح در مجمع تشخیص باید حداقل دو، سوم رای وجود داشته باشد که امروز موضوع آقای سپنتا با بیش از دو، سوم آراء به تصویب رسید.»
وی افزود: «مجلس شورای اسلامی، ماده‌ای را در این طرح تصویب کرده بود تا شامل حال عضو زرتشتی شورای شهر یزد شود، معنایش این بود که حکم این ماده از آغاز دوره پنجم فعالیت شوراها باید ملاک عمل باشد که مجمع این ماده را هم تصویب کرد.»
اقلیت‌های مذهبی در قانون اساسی ایران مورد توجه جدی قرار گرفته‌اند و از حقوقی برخوردارند که بی‌توجهی یا کم توجهی به آنها منجر به بلندتر شدن صداهای اعتراض نسبت به اساس اسلامیت نظام میشود؛ مسئله‌ای که مجلسی‌ها و بسیاری از فعالین دو طیف اصلاح طلب و اصولگرا آن را فهم و بر آن پافشاری کردند و ناخواسته اتحادی تاکتیکی بین‌شان برقرار شد. اکنون و بعد از کش و قوس‌های فراوان عضو زرتشتی شورای شهر یزد به جایگاه حقیقی اش دست یافت و با این تصمیم مثبت یکی از چالش های دولت و حکومت جمهوری اسلامی در قبال اقلیت ها به اتمام رسید.
سایر اخبار این روزنامه
توصیه رهبر انقلاب درباره برجام در دیدار مسئولان وزارت امور خارجه:
مذاکرات با اروپا را قطع نکنید
« ابتکار» سفر دوره‌ای شی جین پینگ به آفریقا را بررسی می‌کند
چین بزرگترین بازیگر جنگ سرد جدید
نوار گفت و گوی مخفیانه ترامپ و وکیلش درباره حق‌السکوت به یک مدل زن در اختیار اف. بی. آی قرار گرفت
جهانبخش محبینیا
کوره مذاب مشروعیت نظام
«ابتکار» وضعیت تولید و مصرف برق و راهحلهای برون رفت از خاموشی را بررسی کرد
چاره خاموشی در میادین گازی مشترک با قطر!
مستاجران در اسباب کشی ها چه دردسرهایی را تحمل می کنند؟
دشواری های خوش نشینی !
رئیس سازمان هواشناسی کشور مطرح کرد
هشدار نسبت به تبعات منفی بارورسازی ابرها
مجلس‌نشین‌ها در مورد تغییر اعضای هیات دولت چه می‌گویند؟
ترمیم کابینه لازم است، اما کافی نیست
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات:
نگران نباشید، کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری نمی‌شوم
با مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام سپنتا نیکنام به شورای شهر یزد برگشت
پایان خوشِ دیر هنگام قصه سپنتا
در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی به ریاست روحانی
راهکارهای کنترل و مدیریت نقدینگی بررسی و مصوب شد
مدیرکل امنیتی استان کردستان خبر داد
درگیری در مرز مریوان 19 نفر شهید و مجروح بر جا گذاشت
صدا و سیما تریبون ویژه‌ای در اختیار یکی از مجریانش قرار دادتا درباره رابطه‌اش با موسسه لغو مجوز شده توضیح دهد
دموکراسى، بستر اقتصاد پویا
محسن رضایى
مردى در قامت اندیشه و مصلحت
