افتـضـاح!

عملکرد ترامپ در دیدار با پوتین موجی از واکنش‌های منفی را داخل و خارج آمریکا برانگیخت
روح‌اله نخعی‪-‬ از پایان نشست خبری پوتین و ترامپ در هلسینکی، زمان زیادی لازم نبود تا واکنش‌های منفی و موضع‌گیری‌ها در مقابل اظهارات ترامپ در این دیدار، در آمریکا و جاهای دیگر آغاز شود. ترامپ در نقطه عطف عملکردش در نشست خبری، در موضوع اختلاف بین موضع نهادهای اطلاعاتی و امنیتی آمریکا و انکار پوتین، جانب پوتین را گرفت و از مقامات اطلاعاتی و امنیتی آمریکا انتقاد کرد. طبعاً در بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی آمریکایی، بلافاصله پس از پایان پوشش زنده نشست خبری، انتقادها توسط خبرنگاران و اولین کارشناس‌ها آغاز شد؛ اما موج واکنش‌ها این بار فراتر از این بود. کارشناسان سیاست خارجی و نشریات مختلف، از تحلیل‌های جدی تا کاریکاتورهایشان، این کنفرانس و با تعمیم، این دیدار را ناتوانی و تسلیم ترامپ در مقابل پوتین دیدند. در داخل آمریکا، واکنش منفی از سوی دمکرات‌ها غافلگیرکننده نبود اما سیاستمداران جمهوری‌خواه، حتی آنهایی که به همکاری با ترامپ و هواداری از او شناخته می‌شوند نیز به شکلی بی‌سابقه در مقابل صحبت‌های ترامپ موضع گرفتند. قابل‌توجه‌ترین واکنش از دن کوتس، مقام ارشد اطلاعاتی آمریکا و مدیر اداره اطلاعات و امنیت ملی آمریکا بود که با انتشار بیانیه‌ای قاطعانه از جامعه تحت مدیریتش در مقابل اظهارات رئیس‌جمهور و در رد آن، حمایت کرد: «... ما [جامعه اطلاعاتی و امنیتی آمریکا] در ارزیابی‌هایمان از دخالت روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ و تلاش‌های مداوم و گسترده آن‌ها برای تعضعیف دمکراسی‌مان صریح بوده ایم و به ارائه اطلاعات عینی و بدون روتوش در حمایت از امنیت ملی‌مان ادامه خواهیم داد.»
رسانه‌های مختلف از نقاط مختلف و با سیاست‌های مختلف، در قضاوت خود از ترامپ به هم نزدیک بودند. گاردین واکنش به اظهارات ترامپ را با ذکر عبارت «خیانت» پوشش داد، عبارتی که در توصیف عملکرد ترامپ در هلسینکی، فقط توسط گاردین به کار نرفت. Financia- Times «دفاع ترامپ از پوتین» در مسئله دخالت در انتخابات را تیتر کرد. لو موند فرانسه، ترامپ را بهترین متحد پوتین خواند. Handelsblatدر آلمان این دیدار را «نشست اتوکرات‌ها» خواند و Die Welآلمان هم نوشت «ترامپ کار پوتین را آسان کرد». در پرتغال Publico معتقد بود پوتین چیزی که ترامپ می‌خواست را به او داد و ترامپ در مقابل امتیازات بسیار بیشتری به پوتین داد. Negocios اذعان پوتین به تمایلش به پیروزی ترامپ را تیتر کرد. در فنلاندی که به عنوان میزبان، چشم‌های جهانیان را به خود داشت، Kauppalehti تیتری رفت که دنیا به سادگی بخواند: «ترامپ ۰ – پوتین ۱». در خود آمریکا، نیویورک تایمز از حمله ترامپ در کنار پوتین به اطلاعات نهادهای امنیتی سال ۲۰۱۶ گفت. وال استریت جورنال، زیرسوال‌بردن اصل دخالت روسیه در انتخابات توسط ترامپ (و علی‌رغم تاکیدات مقامات آمریکایی) تیتر کرد.
رسانه‌های زرد هم این سوژه را به سوژه اصلی خود تبدیل کردند. نیویورک پست، از آغوش باز ترامپ برای پوتین نوشت که هیچ بدی در او نمی‌بیند، اما نیویورک دیلی نیوز تعارف را کنار گذاشت و با کاریکاتوری تند و تیتر «خیانت آشکار» تکلیف خود را مشخص کرد. دیلی میرور در بریتانیا هم رسما ترامپ را «سگ پوتین» خواند.


حتی فاکس‌نیوز، رسانه آمریکایی که بین رسانه‌های برجسته، همواره نزدیک‌ترین مواضع را به ترامپ دارد، نتوانست عملکرد او در این نشست را تحمل کند. از پیش از نشست، برایان کیلمید از مجریان برنامه محبوب ترامپ، Fox & Friends توییت ترامپ را که علت رابطه بد آمریکا و روسیه را «حماقت و بلاهت ایالات متحده» خوانده بود، «مسخره» خواند و آن را توهینی به دولت‌های قبل دید که نباید پیش از نشست مطرح می‌شد؛ اما پس از کنفرانس خبری بود که خبرنگاران و کارشناسان این شبکه حامی ترامپ، آن روی خود را نشان دادند: بریت هیوم، از تحلیلگران ارشد این شبکه نوشت که ترامپ فراتر از خودش را نمی‌بیند. جان رابرتز، خبرنگار ارشد کاخ سفید این شبکه با ادبیاتی تند از بهمن واکنش‌های منفی جمهوری‌خواهان و کوتس که بر سر ترامپ می‌ریزد گفت. ابی هانتسمن، دیگر مجری Fox & Friends نوشت: «هیچ مذاکره‌ای ارزش آن را ندارد که مردم و کشور خودت را فدا کنی.»
در پخش تلویزیونی، شدت واکنش‌ها از توییتر کمتر بود اما باز هم بسیارمنفی‌تر از پوشش معمول این شبکه از ترامپ. فورچون می‌نویسد که بیشتر کسانی که روی آنتن رفتند، «مبهوت» به نظر می‌آمدند. برت بیر، از مجریان این شبکه عملکرد ترامپ را «سورئال» خواند. در Fox Business Network، نیل کاوتو، نشست خبری ترامپ را «مشمئزکننده» خواند. او معتقد بود پوتین توانست کاری کند که ترامپ «هر دروغی» را که پوتین درباره مسئله انتخابات گفت باور کند. تریش ریگان، همکار او معتقد بود ترامپ «باید از ما [آمریکایی‌ها] دفاع می‌کرد». او عملکرد «افتضاح» ترامپ را «ضدوطن» خواند. جک کین، ژنرال بازنشسته و از تحلیلگران امنیت ملی فاکس به ریگان گفت عملکرد ترامپ «شوکه‌کننده و ناامیدکننده» بود.
البته باید گفت که در همین شبکه، هاوارد کورتز که معمولاً موضع میانه‌ای می‌گیرد، در این باره هم در جایگاه خود ایستاد اما عملکرد کورتز در مصاحبه‌اش با پوتین، تاثیر خود را گذاشت. بسیاری از رسانه‌ها معتقد بودند کورتز با پرسش و تاکید بر مسئله دخالت روسیه و دیگر مسائل، بهتر از ترامپ کشور را نمایندگی کرده است. شاید تنها کسی که از ترامپ حمایت کرد، حامی قاطع و همیشگی او، شان هنیتی بود که در مقابل منتقدین محافظه‌کار ترامپ ایستاد و گفت آن‌ها توانایی رهبری ندارند. هنیتی مصاحبه‌ای هم با ترامپ داشت که در آن نیز به تعریف از او پرداخت و از مواضع او در رد دخالت روسیه حمایت کرد.
شدت واکنش‌ها در مواضع سیاسیون آمریکا هم نشان می‌داد که ترامپ یک افتضاح تمام‌عیار را به نمایش گذاشته است، مخصوصاً وقتی انتقادات از سوی جمهوری‌خواهانی مطرح می‌شد که معمولا از انتقاد از ترامپ پرهیز می‌کنند. پل رایان، رئیس مجلس نمایندگان، دخالت روسیه در انتخابات را غیرقابل‌پرسش و انکار دانست و گفت روسیه «به تلاش برای تضعیف دمکراسی، اینجا [در آمریکا] در سراسر جهان ادامه می‌دهد.» رایان که دخالت روسیه را نه‌فقط نظر نهادهای اطلاعاتی و امنیتی که قضاوت کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان خواند، گفت رئیس‌جمهور باید توجه کند که «روسیه هم‌پیمان ما نیست». میچ مک‌کانل، رهبر جمهوری‌خواهان سنا بدون انتقاد مستقیم از ترامپ، تاکید کرد که «تماماً ارزیابی جامعه اطلاعاتی و امنیتی‌مان را باور دارم». تری گاودی، از جمهوری‌خواهان حامی ترامپ در مجلس نمایندگان که هفته گذشته در جلسه جنجالی با مامور اف‌بی‌آی او را بابت مخالفت و اقدام علیه ترامپ به باد انتقاد گرفته بود، تصریح کرد که روسیه را متحد آمریکا نمی‌داند. او گفت امیدوار است، مایک پومپئو، دن کوتس، نیکی هیلی، کریس ری رئیس اف‌بی‌آی، جف سشنز و دیگران خواهند توانست این پیام را به ترامپ بدهند که می‌شوند بدون تضعیف پیروزی انتخاباتی ترامپ در ۲۰۱۶، دخالت روسیه در این انتخابات را پذیرفت. پیت کینگ، دیگر جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان، از موضع نهادهای اطلاعاتی و امنیتی حمایت کرد و همراهی ترامپ با پوتین را «اشتباه» خواند و گفت باید فورا این اشتباه اصلاح شود. نیوت گینگریچ، رئیس سابق مجلس نمایندگان و از حامیان ترامپ حرف‌های ترامپ را «جدی‌ترین اشتباه دوران ریاست‌جمهوری‌اش» خواند. لیز چنی، دیگر نماینده جمهوری‌خواه کنگره گفت از اظهارات ترامپ عمیقاً آشفته و نگران است: «روسیه تهدیدی جدی برای امنیت ملی ماست.» سناتور اورین هچ از دیگر حامیان ترامپ هم با بیانیه‌ای از نهادهای امنیتی آمریکا حمایت کرد و دفاع از دمکراسی آمریکا را از وظایف همه، شامل رئیس‌جمهور، خواند: «روسیه در انتخابات ما دخالت کرده است. آژانس‌های ارشد اطلاعاتی ما در این مسئله اتفاق نظر دارند.» والتر جونز دیگر نماینده جمهوری‌خواه که «در عمرش هرگز چنین ناامید» نشده بود، «روح ریگان» را «خشمگین» دانست. گزارش‌های رسانه‌هایی مثل سی‌ان‌ان حاکی از این است که کارکنان کاخ سفید نیز در بهت، آشفتگی و سردرگمی به سر می‌برند. در میان سیاستمداران نیز البته کسی مثل رند پالِ لیبرتارین، موضعی شبیه هنیتی داشت و موج انتقادات را به خاطر مخالفت با شخص ترامپ دانست.
فهرست سیاستمداران جمهوری‌خواه و رسانه‌های جهانی که از این دیدار به اشکال مختلف انتقاد کردند، همچنان ادامه دارد. این تازه بدون توجه به مواضع دمکرات‌ها به عنوان اعضای حزب مخالف است. درباره آینده روابط آمریکا و روسیه و تاثیرات آن بر روابط آمریکا با دیگر کشورها، بحث بسیار است اما آنچه مشخص است اینکه در برخورد مستقیم، ترامپ در مقابل پوتین آنچنان ضعف نشان داده که دنیا را به استهزاء واداشته و هم‌حزبی‌های رئیس‌جمهور را هم جدا نگران و آشفته کرده است، هم‌حزبی‌هایی که حالا، مثل اعضای حزب مخالف، مطمئن نیستند منافع ملی آمریکا در دستان رئیس‌جمهور جنجالی‌شان، چندان جای امنی داشته باشند.