افت شدید ذخایر منبع تامین‌کننده آب شرب کلانشهرها

گروه انرژی- افت بی‌سابقه بارندگی‌های سال آبی جاری موجب شده است تا ورودی آب به سدهای تامین‌کننده آب شرب کلانشهرها و به تبع آن میزان ذخایر این سازه‌ها در سال‌جاری به شکل چشمگیری کاهش یابد و 334 شهر کشور با جمعیتی بالغ بر 34 میلیون نفر را در معرض تنش آبی قرار دهد‌.
در این میان وزارت نیرو ابتدا همانند سال‌های گذشته سیاست‌های خواهش و تمنا را برای کاهش مصرف در دستور کار قرار داد ولی اکنون با گذشت حدود یک ماه از فصل تابستان و مشکلات به وجود آمده در تامین آب و برق مشترکین به نظر می‌رسد وضعیت بحرانی‌تر از آن است که بتوان تنها با خواهش برای صرفه‌جویی کار را پیش برد و لازم است از طریق اصلاح تعرفه آب و برق برای پرمصرف‌ها، مصرف را مدیریت کرد‌.
وزیر نیرو می‌گوید ما دوست نداریم با ابزار قیمت، مشترکین آب و برق را جریمه کنیم، اما در صورت تداوم این وضعیت بهای آب و برق مصرفی پرمصرف‌ها تصاعدی محاسبه خواهد شد‌.
رضا اردکانیان در این خصوص اظهار کرد: ما هم در بخش خانگی و هم به بخش عمومی با در نظر گرفتن شرایط تولید برق و کاهش منابع آب و افزایش دما در شرایط خاص قرار داریم و همه باید همت کنند تا ۱۰ درصد صرفه‌جویی انجام شده و بخشی از خاموشی‌ها تعدیل شود‌.


وزیر نیرو با اشاره به اینکه با توجه به اینکه ۲۱ هزار مگاوات از ۵۶ هزار مگاوات بار برق مصرفی روی دستگاه‌های سرمایشی است، تصریح کرد: اگر صرفه‌جویی در مصرف برق به شکل صحیح و درست انجام شود ما تا آخر تابستان با آرامش و آسایش بیشتری می‌توانیم این روزهای گرم را سپری کنیم‌.
اردکانیان از مردم کشورمان خواست تا با رعایت موارد مصرف بهینه به ویژه در ساعات اوج بار و با خاموش کردن وسایل برقی خود در این ساعات و استفاده حداقلی از آنها به پایداری منابع برق کمک کرده و به وزارت نیرو و بخش توانیر کمک کنند تا خدمات مناسب و مستمری را به هموطنان ارائه کنند‌.
وزیر نیرو همچنین افزایش ۲۰ درصدی مصرف برق را به نسبت سال گذشته یادآور شد و افزود: ما مذاکراتی را با صاحبان واحدهای تولیدی و چاه‌های کشاورزی داشتیم تا نسبت به توقف واحد تولیدی خود در ساعات اوج بار اقدام کنند تا در سایر ساعات برق مصرفی آنها به صورت رایگان محاسبه شود‌.
اردکانیان اضافه کرد: دو مساله امسال در کشور در اعمال این خاموشی‌ها و شرایط خاص رخ داده است که اولی مربوط به کمبود تولید برق با توجه به کاهش بارندگی‌ها و در مرحله بعدی افزایش مستمر دمای هوا در شهرهای مختلف است که سبب شده هموطنان بیش از گذشته از وسایل سرمایشی استفاده کنند‌.
وی گفت: ما با پنج هزار مگاوات کاهش تولید برق به دلیل کم‌بارشی‌ها در نیروگاه‌های برق‌آبی روبه‌رو هستیم و در کنار آن هر یک درجه افزایش دما مصرف ۱۵۰۰ مگاوات برق را در ساعات اوج به نیروگاه‌های ما تحمیل می‌کند که همه این شرایط می‌طلبد تا با یک مدیریت صحیح در مصرف برق همه ملت ایران توجه بیشتری را به این موضوع داشته باشند‌.
عضو کابینه دولت دوازدهم با بیان اینکه صرفا با ابزار قیمت نمی‌توانیم مدیریت مصرف را انجام دهیم، اظهار کرد: اگر مشترکین ما به توصیه‌های مسوولان بی‌توجهی کرده و برق و آب زیادی را مصرف کنند به یقین مانند سایر کشورها قیمت تصاعدی را برای آنها محسابه خواهیم کرد‌. اردکانیان به تنش آبی کشور و برخی شهرها اشاره کرد و گفت: ما در برخی از شهرهای کشور با توجه به کاهش بارندگی‌ها و افزایش بیش از ۱۰ درصد مصرف آب با تنش آبی روبه‌رو هستیم که تلاش می‌کنیم با راهکارهای مناسب به نوعی این مشکل را برطرف کنیم‌.
وی همچنین بیان کرد: در حال حاضر از ۱۱۰۰ شهر کشور تعداد قابل توجهی با تنش آبی روبه‌رو هستند که دولت هزار میلیارد تومان برای حل این مشکل در نظر گرفته تا به نوعی این تنش‌های آبی تعدیل شده و با رعایت الگوی مصرف صحیح در این حوزه با فشار کمتری تابستان سخت امسال را سپری کنیم‌.
به گزارش وزارت نیرو، از اواخر سال گذشته بود که افت بی‌سابقه بارندگی‌های کشور و به تبع آن کاهش ذخیره آب سد زاینده‌رود به عنوان منبع مهم تامین‌کننده آب شرب شهرهای اصفهان، یزد، کاشان و روستاهای مسیر، نگرانی‌های متعددی را برای نحوه تامین آب شرب این مناطق در فصل تابستان به وجود آورده بود‌.
با وجود تمهیدات وزارت نیرو برای جبران کسری آب مورد نیاز منطقه و کاهش تنش آبی در شهرهای یاد شده از طریق روش‌های مختلف همچون لزوم استفاده از پساب تصفیه شده در بخش صنایع آب‌بر منطقه، مدیریت شبکه و اصلاح الگوی مصرف، سد زاینده‌رود همچنان حال و روز خوشی ندارد‌.
حجم نرمال مخزن این سد حدود یک میلیارد و 239 میلیون مترمکعب است که در حال حاضر ذخیره آب این سازه به 318 میلیون مترمکعب رسیده که در مقایسه با سال گذشته کاهش 15 درصدی داشته است و عملا 74 درصد این سد خالی است‌. این میزان ذخیره سازه در حالی است که نیاز شرب سالانه شهرهای یادشده از سد زاینده‌رود حدود 400 میلیون مترمکعب است‌.
از میزان ذخیره کنونی سازه نیز حدود 130 میلیون مترمکعب آن مربوط به حداقل حجم بهره‌برداری از سد است‌. این میزان از آب باید به منظور ارائه آب با کیفیت و حفظ پایداری سازه در سد داخل باقی بماند و بقیه آن به سمت پایین‌دست رها شود‌.
از طرفی ورودی به این سد در سال آبی جاری نیز به 498 میلیون مترمکعب رسیده است که در مقایسه با سال گذشته افت 56 درصدی داشته و فاصله زیادی با یک میلیارد و 126 میلیون مترمکعب ورودی پارسال خود دارد‌.
سد استقلال
سد استقلال به عنوان منبع مهمی برای تامین آب شرب شهرهای بندرعباس، بندرخمیر و روستاهای در مسیر وضعیت به مراتب نامناسب‌تری را نسبت به سد زاینده‌رود تجربه می‌کند‌. در سال آبی جاری (ابتدای مهرماه) کل آب ورودی به این سازه تنها به یک میلیون مترمکعب رسیده است که در مقایسه با سال گذشته کاهش 100 درصدی داشته است‌.
حجم آب ذخیره شده در مخزن این سد به 20 میلیون مترمکعب رسیده است که در مقایسه با سال گذشته افت 75 درصدی داشته و اکنون 92 درصد حجم مخزن این سد نیز خالی است‌.
سد دوستی
سد دوستی سالانه حدود 75 میلیون مترمکعب نیاز آب شرب شهر مشهد را تامین می‌کند‌. در حال حاضر ورودی به این سازه به 47 میلیون مترمکعب رسیده که در مقایسه با سال گذشته افت 84 درصدی را به ثبت رسانده است‌.
سدهای حوضه کارون بزرگ
حجم نرمال مخازن این منطقه همچون سدهای شهید عباسپور، گتوند، مسجدسلیمان و کارون 3 و 4 و‌.‌.‌. به عنوان تامین‌کننده آب شرب شهرها و روستاهای استان خوزستان به بیش از 15 میلیارد مترمکعب می‌رسد که در حال حاضر حجم آب ذخیره‌شده در سدهای یادشده به 9 میلیارد و 225 میلیون مترمکعب رسیده که در مقایسه با سال گذشته کاهش 18 درصدی داشته که از همین میزان حجم آب موجود نیز شش میلیارد و 654 میلیون مترمکعب مربوط به حداقل حجم بهره‌برداری است‌.
سد درودزن
ورودی به این سد که نقش مهمی در تامین آب شرب شهرهای شیراز، مرودشت و روستاهای مسیر دارد به 72 میلیون مترمکعب رسیده که در مقایسه با سال گذشته کاهش 53 درصدی داشته است‌.
سد کوثر
سد کوثر به عنوان منبع تامین‌کننده آب شرب شهرهای بوشهر، گناوه، هندیجان، بندرلنگه، لامرد و گچساران در سال آبی جاری ورودی 131 میلیون مترمکعبی را تجربه کرده که در مقایسه با سال گذشته افت 42 درصدی داشته است‌.
چاه‌نیمه‌ها
چاه‌نیمه‌ها، چاله‌ها و گودال‌های طبیعی بزرگی هستند که در فاصله 50 کیلومتری شهر زابل و پنج کیلومتری شهرستان زهک قرار دارد و آب مازاد رودخانه هیرمند توسط کانالی به آن هدایت می‌شود‌. بررسی آخرین آمار مربوط به وضعیت این چاه‌نیمه‌ها حکایت از کاهش 100 درصدی ورودی آب به این مناطق دارد‌.
کل حجم آب ورودی به این چاه‌نیمه‌ها از ابتدای سال آبی تاکنون به دلیل عدم وقوع سیلاب‌های مناسب در این منطقه تنها به سه میلیون مترمکعب رسیده است‌. افت ورودی روان‌آب‌ها به چاه‌نیمه‌ها که نقش مهمی در تامین آب شرب شهرهای زاهدان و زابل و روستاهای منطقه دارد موجب شده تا حجم آب ذخیره شده در این مناطق اکنون به 529 میلیون مترمکعب برسد و در مقایسه با سال گذشته کاهش 50 درصدی آب ذخیره‌شده را تجربه کنند‌. حداقل حجم بهره‌برداری از چاه‌نیمه‌ها نیز 258 میلیون مترمکعب است و عملا نیمی از همین ذخیره آب نیز قابل استفاده نیست‌.
سد لار
سد لار به عنوان یکی از سدهای پنجگانه تامین‌کننده آب استان تهران در سال آبی جاری ورودی 254 میلیون مترمکعبی را تجربه کرده است که در مقایسه با سال گذشته کاهش 33 درصدی داشته است‌.
اهمیت افزایش جاذبه قراردادهای نفتی در مقابله با تحریم‌های نفتی
نفت که همیشه بازیگر اصلی صحنه کنش‌های سیاسی آمریکا و ایران بوده است این بار هم با خروج ترامپ از برجام در صدر لیست تحریم‌ها علیه ایران قرار گرفته است‌. آمریکا پرونده‌های مختلف حذف نفت ایران از بازارهای جهانی را روی میز گذاشته است و یک به یک بازخوانی و اجرا می‌کند اما این تنها یک روی سکه ماجراست و در مقابل، ایران می‌تواند با چند حرکت نفتی، آمریکا را به دردسر بیندازد‌.
به گزارش ایسنا، یکی از این پرونده‌های آمریکا تهدید مشتریان نفت ایران بوده است که ترامپ از کشورهای مختلف خواست تا آبان‌ماه میزان واردات نفت خود از ایران را به صفر برسانند که البته چندان هم موفق نبود و بسیاری از کشورها از جمله ژاپن، کره و حتی چند کشور اروپایی به این تصمیم عکس‌العمل نشان دادند و با آن مخالفت کردند‌.
ترامپ از در اوپک نیز وارد شده و از عربستان سعودی به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده اوپک و همچنین روسیه به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده غیراوپک خواسته تولید خود را افزایش دهند تا خلا نفت ایران در بازارهای جهانی به چشم نیاید و جبران شود‌. البته در این سوی ماجرا مردان نفتی ایران هم ساکت نمانده‌اند و زنگنه که قدم‌های ترامپ را پیش‌بینی می‌کرد بارها تاکید کرده ایران راه‌های خود را برای صادرات خواهد داشت‌.
در این راستا سیدمهدی حسینی، کارشناس ارشد حوزه انرژی ضمن اینکه بر این باور است که عربستان سعودی از ظرفیت کافی برای جبران کمبود نفت ایران در بازارهای جهانی برخوردار نیست، مذاکره ایران با اتحادیه اروپا در همه زمینه‌ها از جمله سیاسی، اقتصادی و انرژی را ضروری می‌داند و پیشنهاد می‌کند از یک سو ایران باید جذابیت‌ قراردادهای نفتی خود را برای جذب شرکت‌های اروپایی افزایش دهد و از سوی دیگر اروپا اقدام به تاسیس چند بانک و شرکت برای تعامل با ایران کند‌.
حسینی با تاکید بر اینکه پیش‌بینی وضعیت نفت ایران کار سختی است، اظهار کرد: در این شرایط باید به این موضوع فکر کرد که چه راهکاری را باید در پیش گرفت‌. واقعیت این است که در شرایط دشواری قرار داریم و آمریکا کمر همت بسته است که حتی به قیمت انزوای خود در بین متحدانش صادرات نفت ایران را به صفر برساند‌.
وی با اشاره به فشار ترامپ روی عربستان سعودی برای افزایش تولید و صادرات نفت، ادامه داد: به نظر من عربستان سعودی چنین ظرفیتی ندارد که بتواند تولید خود را دو میلیون بشکه افزایش دهد‌. بررسی وضعیت تولید و صادرات نفت عربستان سعودی در ۳۰ تا ۴۰ سال گذشته نشان می‌دهد این کشور همواره مدعی مازاد تولید بوده اما عملا نتوانسته کاری در این زمینه انجام دهد‌. البته ممکن است به همراه همراهان خود مانند امارات متحده عربی و کویت میزان تولید اوپک را ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار بشکه افزایش دهد اما افزایش دو میلیون بشکه‌ای نفت بعید و دور از ذهن است‌.
این کارشناس ارشد حوزه انرژی با انتقاد از عملکرد روس‌ها در زمینه تعاملات نفتی با ایران، تصریح کرد: من به روس‌ها بیشتر از هر کسی شک دارم‌. دوستی اعتقاد داشت روس‌ها ایران را هرگز نمی‌فروشند اما به هر قیمتی که بشود اجاره می‌دهند‌. روس‌ها دل‌شان می‌خواهد ایران در بازار نفت کوچک شود تا سهم ما را بگیرند‌.
حسینی ادامه داد: روس‌ها و عرب‌ها دنبال آمریکا حرکت می‌کنند و ابزار دیگری که آمریکا در اختیار دارد ذخایر استراتژیک است‌. غرب معمولا چندصد میلیون بشکه ذخایر استراتژیک و تجاری دارد که این مساله در کوتاه‌مدت می‌تواند به ایران به شدت آسیب برساند اما به نظر من نمی‌تواند طولانی‌مدت باشد زیرا در طولانی‌مدت همه ذخایر استراتژیک خالی می‌شود و ظرفیت تولید رقبای ایران نیز محدود است اما بدون شک ظرفیت صادرات ایران افت خواهد کرد و در بدترین حالت به ارقام زمان تحریم بازخواهیم گشت‌.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه ایران راه‌حل‌هایی برای مقابله با تحریم‌های نفتی ایران دارد، توضیح داد: تفاوت عمده‌ای بین تحریم‌های سال‌های قبل و تحریم‌های کنونی وجود دارد و آن مساله برجام است‌. در برجام اروپا به شدت توسط آمریکا تحقیر شده و آمریکا رییس سه دولت بزرگ و قدرتمند اروپا را که به آمریکا رفته بودند تحقیر کرد‌.
این کارشناس ارشد حوزه انرژی ادامه داد: از سوی دیگر اروپا براین باور است که برجام یک شاهکار اروپایی – آمریکایی و ایرانی بوده که بعد از بیش از ۱۰ سال مذاکرات به نتیجه مطلوبی رسید و فکر می‌کنم توسط برجام می‌توانند ایران را از دستیابی به سلاح هسته‌ای بازدارند‌. البته اینکه ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست و آن را خلاف شرع می‌داند مساله‌ دیگری است اما اروپا بر این باور است که با پایبندی به برجام می‌تواند از نظر حقوقی جلوی ایران را بگیرد‌.
حسینی با تاکید بر اینکه تحقیر اروپا توسط آمریکا، اروپا را به جایی رساند که موضع بگیرد، اظهار کرد: هنر ایران این است که از این مجموعه حداکثر استفاده را بکند و این حداکثر استفاده فقط مذاکرات آقای ظریف نیست‌. البته این یک اصل است که باید انجام شود، اما ایران باید مجموعه‌ای از حرکات دیگر را شکل دهد‌.
وی با تاکید بر اینکه افزایش جاذبه قراردادهای نفتی برای مقابله با تحریم‌های نفتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، گفت: ایران باید جاذبه‌های بخش انرژی و نفت و گاز را افزایش دهد و در این راستا مشارکت فعالانه با شرکت‌های اروپایی و آسیایی داشته باشد‌. شرکت‌های نفتی به دلیل سرمایه‌هایی که در آمریکا دارند از تعامل با ایران می‌ترسند که من این مساله را قبول دارم‌. این کارشناس ارشد حوزه انرژی ادامه داد: اگر ایران جاذبه‌های بخش انرژی را افزایش دهد و با تعداد زیادی از شرکت‌های اروپایی و آسیایی فعالیت کند مساله فرق می‌کند‌. وقتی تعداد زیادی از شرکت‌ها به خزانه‌داری آمریکا مراجعه کنند آمریکا مجبور می‌شود تحریم نفتی ایران را لغو کند‌. مانند دوره بای‌بک که آمریکا با شرکت‌های انگلیس، ژاپن، کره، ایتالیا، فرانسه، هند و غیره مواجه شد، اما در این شرایط وقتی توتال به تنهایی به خزانه‌داری آمریکا مراجعه می‌کند مسلما آمریکا معافیت نخواهد داد‌.
حسینی در ادامه با تاکید بر اینکه گروه دیپلماتیک ایران باید خود را با گروه‌های اقتصادی، دیپلماتیک و انرژی اروپا ترکیب کند، گفت: ایران باید راه‌حل‌هایی را به اروپا پیشنهاد دهد‌. یکی از راه‌حل‌هایی که به ذهن من می‌رسد این است که ایران به اروپا پیشنهاد بدهد اروپا طرح‌هایی را در بسته‌های انرژی که به ایران پیشنهاد می‌کند بگنجاند‌.
وی ادامه داد: این طرح‌ها می‌تواند این باشد که اتحادیه اروپا چند شرکت را بدون اینکه سرمایه‌ای در آمریکا داشته باشد تاسیس کند و این شرکت‌ها محور معاملات نفت و سرمایه‌‌گذاری با ایران باشند‌. همچنین می‌تواند بانک‌هایی که سرمایه‌ای در آمریکا ندارند تاسیس و اعلام کنند که این بانک‌ها برای کار در ایران تاسیس شده‌اند و براساس یورو با ایران تعامل کنند‌. این کار برای اتحادیه اروپا سخت نیست‌.
این کارشناس ارشد حوزه انرژی با بیان اینکه ایران نباید در دیپلماسی فقط مذاکرات سیاسی را مدنظر قرار دهد، گفت: مذاکرات باید ترکیبی از مباحث سیاسی، انرژی و اقتصادی باشد تا آمریکا همان طور که ایران را به دردسر انداخته است به دردسر بیفتد‌.