روزنامه ابتکار
1397/04/25
وقتی اهالی فرهنگ از حمایت نهادهای دولتی و عمومی حرف می‌زنند، از چه می‌گویند؟ علامت سوال مقابل حمایت از فرهنگ
فاطمه امینالرعایاماجرای مستند «سریک» بهاره افشاری و بیلبوردهای تبلیغاتی شهرداری چند روزی است که به یکی از مباحث اصلی فضای مجازی و رسانه‌ها تبدیل شده است. در آخرین پستی که کارگردان این مستند در اینستاگرام خود منتشر کرده بود به این نکته اشاره کرد که بیلبوردهای اختصاص یافته به این مستند بیلبوردهایی بودند که همواره جهت معرفی و تبلیغ آثار فرهنگی در زمانی تعریف شده از آنها بهره گرفته می‌شد و شهرداری هم این پیشنهاد را در راستای حمایت از فرهنگ و هنر به عنوان قسمتی از وظایفش ارائه کرده است. اما سوالی که برای بسیاری به وجود آمده بود، دلیل این حمایت از این هنرمند بود؛ این گونه حمایت‌ها در تمام حوزه‌های هنری صورت می‌گیرد اما به گفته بعضی، تنها بعضی از افراد و محصولات فرهنگی به صورت گزینشی از این حمایت‌ها بهره‌مند می‌شوند.
ناشران و کتاب‌های خاص حمایت می‌شوند
چند سالی است که نهادهای دولتی و خصوصی برای حمایت از فرهنگ و تولیدات آن روش‌های مختلفی را به کار می‌گیرند؛ تبلیغات رایگان، تخصیص سالن‌های نمایش و گالری‌ها، خرید آثار، خرید بلیت نمایش یا سینما با بودجه سازمانی و ... از جمله این حمایت‌ها هستند. اما آنچه که برای بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر جای سوال و تعجب دارد، این است که چرا این حمایت‌ها شامل حال تمامی هنرمندان با هر طرز فکری نمی‌شود. حسین یعقوبی، نویسنده و مترجم درباره حمایت این نهادها در حوزه کتاب به «ابتکار» می‌گوید: دیدگاه حمایتی در حوزه کتاب جهت‌دار است یعنی تنها بعضی از کتاب‌ها و ناشران خاص شامل این دیدگاه حمایتی می‌شوند و همه به صورت مساوی از آن بهره نمی‌برند. تعریفی که یک کتاب خوب برای سیستم و نهادهای خاص دارد، کتابی است که بیشتر پروپاگاندا باشد. اکثر کتاب‌هایی که مشمول این حمایت‌ها می‌شوند یا کتاب‌های کودکان هستند که چندان مورد بحث ما نیستند و یا در دسته کتاب‌های بزرگسالان قرار می‌گیرند. کتاب‌های این بخش اگر داخلی باشند اکثرا شامل رمان‌های ارزشی می‌شوند یا آثار خنثی هستند یا در جهت سیاست‌های تبلیغاتی دولت و سیستم قرار دارند. ما نمی‌بینیم که از یک رمان خارجی ارزشمند حمایت شود. کتاب‌های فلسفی مورد حمایت هم شامل مضامینی مثل بررسی مضامین اسلامی هستند. چتر حمایتی شامل کتاب‌های فلسفی دیگر نمی‌شود. به نظر من تنها بعضی کتاب‌ها و ناشران خاص از این کمک‌ها بهره می‌برند.
این نویسنده درباره این حمایت‌های جهت‌دار در حوزه کتاب می‌گوید: بعضی از رمان‌ها مورد حمایت قرار می‌گیرند که به چاپ صدم هم رسیده‌اند اما اثری از آنها در جامعه دیده نمی‌شود و بسیاری از مردم آن کتاب را نخوانده‌اند و حتی ممکن است اسم آن را هم نشنیده باشند. حتی بر طبق بعضی گفته‌ها تعدادی از این کتاب‌ها خمیر می‌شوند تا دوباره چاپ جدیدی از آن منتشر شود که بگویند تعداد چاپ آن بالا رفته است. این اتفاق برای این است که به جامعه القا کنند که این دست کتاب‌ها مخاطبان خودشان را دارند.
حمایت جهت‌دار بی‌فایده
یعقوبی درباره حمایت مطلوب از نظر هنرمندان می‌گوید: حمایت‌ها در حال حاضر جهت‌دار و تبلیغاتی هستند. در سیستم سالم، همه چیز سالم است و در سیستم ناسالم، همه چیز ناسالم است و این وضعیتی است که شاهد آن هستیم. از نظر ما زمانی این حمایت‌ها مطلوب است که در جهت علاقه‌مندسازی مردم و جذب کردن آنها به کتاب‌های جذاب و خواندنی صورت بگیرد. ارشاد باید با رصد صحیح، رمان‌های خوب یا آثار ترجمه‌شده فاخر که مورد اقبال هم واقع شده شناسایی کند و با کمک رسانه‌ها به تبلیغ آنها بپردازد.
او ادامه می‌دهد: باید از این آثار اقتباس‌های رادیویی و سینمایی ساخته شود، در مدارس آنها را معرفی کنند و تمام راهکارهایی که کشورهای دیگر برای حمایت از کتاب‌های‌شان دارند را برای این آثار پیاده‌سازی کنند. اما اگر قرار باشد تنها کتاب‌های مذهبی و آثاری که در جهت سیاست‌های سیستم هستند را حمایت کنیم، تاثیری در بهبود کتابخوانی حتی در میان افراد مذهبی نخواهد داشت.
تنها تغییر، تغییر نمی‌کند
این نویسنده و مترجم در پاسخ به این سوال که آیا در طول زمان این امکان وجود دارد که حمایت‌های فرهنگی به نسبت آنچه امروز در حال رخ دادن است تغییر کنند و مطلوب هنرمندان شود، می‌گوید: به طور قطع این اتفاق رخ خواهد داد. تنها چیزی که تغییر نمی‌کند، خود تغییر است. تغییر همیشه اتفاق می‌افتد. در حال حاضر با وجود فضای روشنگری، افشاگری و شفاف‌سازی و فعالیت‌های فارابی در جهت شفاف‌سازی دستیابی به چنین اتفاقی دور از ذهن نیست. 10 سال پیش چنین اقداماتی کاملا دور از ذهن بود اما امروز با وجود فضای مجازی و اطلاع‌رسانی گسترده، یارانه‌های دولتی و محل تخصیص آنها به صورت شفاف مشخص میشود. همین شفاف‌سازی و اطلاع مردم بر توزیع این کمک‌ها تاثیر می‌گذارند.
حمایت از طریق انجمن‌ها صورت بگیرد
سال 1390 بر طبق آیین‌نامه‌ای نهادها و دستگاه‌های دولتی موظف شدند تا یک دهم درصد بودجه خود را به خرید آثار هنری اختصاص دهند. همچنین در این حوزه از برپایی برخی از نمایشگاه‌ها حمایت‌هایی صورت گرفت اما در همین حوزه هم عقیده بر این بود که حمایت به صورت یکسان از هنرمندان صورت نمی‌گیرد و تنها برخی افراد خاص و برگزیده شامل این حمایت‌ها می‌شوند. بهنام کامرانی، نقاش درباره چگونگی حمایت نهادهای دولتی از آثار فرهنگی به «ابتکار» می‌گوید: هر دولتی موظف است از هنرمندان به شکل‌های رایج حمایت کند اما این حمایت باید شامل حال هنرمندانی شود که دارای رزومه مشخصی باشند. همچنین حمایت باید فارغ از اهمیت دادن به جریان‌ها یا رویکردهای خاص صورت بگیرد. به نظر من باید سازوکاری اندیشیده شود که مدیر یا مسئول غیردولتی تعیین شود و بتواند این حمایت‌ها را زیر نظر بگیرد. چون همواره هر دولتی ترجیح می‌دهد به برخی هنرمندان نزدیک شود و از عده‌ای دور باشد اما وقتی حمایت‌ها فارغ از صف کشیدن‌ها صورت بگیرد، میشود توقع داشت که مسائل حمایتی به درستی به صاحبان آن تعلق بگیرد. البته بسیاری با این حمایت‌های دولتی مشکل دارند. چون اصولا هنرمند ترجیح می‌دهد غیروابسته باقی بماند.
این هنرمند رسانه‌های تصویری درباره عواقب حمایت‌های جهت‌دار می‌گوید: چنین روشی همه را از این جریان دلسرد می‌کند و قطعا باعث ایجاد نقاط تاریک هم برای هنرمندان حمایت شده و هم برای سازمان‌های حمایت‌کننده خواهد شد و قطعا به سود هیچکس نیست. به نظر من اگر اختصاص این حمایت‌ها از سمت انجمن‌ها یا NGOها صورت بگیرد، سازوکار بهتری خواهد بود.
در حال حاضر حمایت از آثار فرهنگی با شیوه فعلی نارضایتی اهالی فرهنگ و هنر را به دنبال داشته است. شاید با تجدیدنظر در چگونگی این حمایت‌ها بتوان آینده روشن‌تری را برای بخش مهم و تاثیرگذار کشور ترسیم کرد.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب در دیدار رئیس جمهوری و اعضای هیات دولت از لزوم تهیه نقشه راه اقتصاد کشور گفتند
«ابتکار» تبعات ناشی از رد لایحه FATF توسط شورای نگهبان را بررسی می‌کند
تحریم ضرب در FATF
اظهارنظرهای ترامپ در لندن و هشدار دولت بریتانیا برای خروج از اتحادیه اروپا بررسی شد
پوتین و ترامپ امروز در فنلاند دیدار می‌کنند
معامله تزار و تاجر هلسینکی
محمد صادق جنان صفت
آیین جنگ اقتصادی، راهبردها و شدت مصرف انرژی
سخنگوی قوه قضائیه از پرونده‌های تخلفات ارز و سکه گفت
معرفی سلطان سکه
وقتی اهالی فرهنگ از حمایت نهادهای دولتی و عمومی حرف می‌زنند، از چه می‌گویند؟
علامت سوال مقابل حمایت از فرهنگ
آواز شادی خروس‌ها
دبیر اجرایی خانه احزاب:
برخی دولتی‌ها گفتند از روحانی حمایت کنید ۲۱ میلیارد یارانه می‌دهیم
آواز شادی خروس‌ها
