قیمت‌ بالای نفت به رشد اقتصادی جهان لطمه می‌زند

گروه انرژی- انتظارها درباره کاهش عرضه نفت خام ایران در پی تحریم‌های جدید آمریکا در کنار افت تولید ونزوئلا و وقفه‌های تولید در لیبی، کانادا و پروژه‌های برداشت نفت در دریای شمال، سبب رسیدن قیمت‌ نفت خام به بالاترین سطح از سال ۲۰۱۴ در هفته‌های اخیر شده است و نگرانی مصرف‌کنندگان درباره آسیب‌های اقتصادی حاصل از قیمت‌های بالای نفت و تاثیر منفی بر تقاضای جهانی نفت را برانگیخته است.
واهمه از کاهش تولید نفت کشورهایی مانند لیبی، ونزوئلا، ایران و حتی آمریکا سبب افزایش پنج درصدی قیمت‌ها از ماه آوریل تاکنون شده است.
قیمت نفت در عرض یک سال بیش از ۵۰ درصد افزایش پیدا کرده و هفته گذشته به حدود ۸۰ دلار هر بشکه رسید‌ زیرا معامله‌گران پیش‌بینی می‌کنند توانایی ظرفیت تولید ذخیره نفت جهان برای جبران اختلال در عرضه به شدت کاهش یافته است.
در این میان هند به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان نفت در هشداری از اوپک خواست قیمت‌ها را کاهش دهد‌ زیرا در غیر این صورت با کم شدن تقاضا و سفارش‌های خرید مواجه خواهد شد.


سانجیو سینگ رییس شرکت دولتی نفت هند گفت: اگر قیمت نفت به روند افزایشی خود ادامه دهد، مصرف‌کنندگان هندی به دنبال گزینه‌های دیگر از جمله خودروهای الکتریکی و گازی خواهند رفت تا بتوانند تا سال 2025 این منابع سوختی را به میزان روزانه یک میلیون بشکه جایگزین نفت خام کنند.
وی افزود: قیمت نمی‌تواند منحصرا به تقاضا مرتبط باشد. ممکن است در کوتاه‌مدت تقاضا تغییری نکند‌ اما بدون شک میزان درخواست در دراز‌مدت کاهش خواهد یافت.
سانجیو سینگ افزود: تخمین زده می‌شود مصرف هند تا سال 2040 به 10 میلیون بشکه نفت خام در روز افزایش یابد. این تخمین‌ها بر اساس قیمت 83 دلار برای هر بشکه تا سال 2025 و 113 دلار تا سال 2040 برآورد شده است‌ اما اکنون قیمت‌ها به 80 دلار نزدیک شده که بسیار گران است و تا هفت سال آینده سبب کاهش تقاضا خواهد شد.
وی افزود: اگر تا سال 2025 قیمت به 100 دلار در هر بشکه برسد، بنابراین سایر منابع انرژی رقیب نفت می‌شود.
قیمت پایین نفت در راستای منافع هند است. سال گذشته این کشور 6/1 میلیارد بشکه نفت خام (43/220 میلیون تن) وارد کرد که بیشتر از کشورهای عضو اوپک تامین شد. اکنون قیمت‌ها به بیشترین حد خود در سه سال گذشته رسیده است. همچنین افزایش 35 درصدی بهای نفت برنت هند را مجبور کرد تا انتقادهای بیشتری را از اوپک مطرح کند.
دولت هند پیش از این نیز خواهان قیمت‌های مناسب نفت حداقل تا سه سال آینده شده بود.
در همین حال نماینده ایران در هیات عامل اوپک نیز گفته است: قیمت‌های بالای نفت که در پی سیاست‌های تحریمی آمریکا علیه بنیانگذاران اوپک پدید آمده سبب کند شدن روند رشد اقتصادی جهان می‌شود.
حسین کاظم‌پور‌اردبیلی در گفت‌وگو با رویترز اعلام کرد: افزایش قیمت نفت ناشی از سیاست‌های تحریمی آمریکا به رشد اقتصادی چین، اروپا و دیگر مصرف‌کنندگان آسیب می‌رساند. این اقدام بسیار شبیه تصمیم‌های اخیر ترامپ در حوزه تجاری است.
وی افزود: مجموع افزایش تولید نفت کشورهای عضو و غیرعضو اوپک پس از فشارهای ترامپ، تنها ۱۷۰ هزار بشکه در روز بوده و در سال ۲۰۱۹ هم بیش از این افزایش نمی‌یابد. همچنین این شرایط رشد اقتصادی جهان را نیز کند می‌کند.
براساس گزارش رویترز، در حالی که ترامپ اوپک را به افزایش قیمت نفت متهم می‌کند، تحریم‌های آمریکا علیه ایران و ونزوئلا را عامل افزایش قیمت‌های این کالای راهبردی می‌داند.
نماینده ایران در هیات عامل اوپک تصریح کرد: افزایش قیمت نفت ناشی از سیاست‌های ترامپ سبب بالا رفتن افزایش هزینه قبض‌های مصرف انرژی در اروپا، ژاپن، چین و هند شده و این شرایط مانند تعرفه‌های تجاری اعمال شده از سوی واشنگتن بر روند رشد اقتصادی این کشورها تاثیر منفی گذاشته است.
وی ادامه داد: این شرایط نیز سبب می‌شود عربستان سعودی و امارات صورتحساب‌های خریدهای نظامی خود از آمریکا را بپردازند.
تردید ترامپ در توان روسیه و عربستان برای افزایش تولید نفت
کاظم‌پور اردبیلی تصریح کرد: شاید ترامپ اکنون از مقدار افزایش تولید نفت مایوس شده و به توان عربستان و روسیه برای افزایش تولید شک کرده باشد.
وی گفت: «این روزها عربستان دارد تولید خود را از محل ذخایر نفتی‌اش تامین می‌کند نه از محل افزایش تولید... روسیه هم حتی قادر به افزایش بیش از 200 هزار بشکه‌ای تولید خود نیست. همه اینها نشان می‌دهد که سال آینده تولید نفت چندان افزایش نخواهد یافت و اقتصاد جهان کوچک خواهد شد و همه شاخص‌ها روندی نزولی به خود خواهد گرفت... افزایش تولید اوپک و غیراوپکی‌ها در ماه ژوئن نسبت به ماه می ‌تنها 170 هزار بشکه بوده است. آیا این رقم شما را غافلگیر می‌کند آقای رییس‌جمهور؟»
از طرفی کارشناسان معتقدند اوپک توان بالا بردن تولید خود به‌اندازه‌ای که بتواند جای خالی نفت ایران را پر کند داشته باشد. روش واقعی کاهش قیمت انرژی تغییر سیاست ترامپ در قبال ایران است.
حقیقت این است که ظرفیت تولید ذخیره کافی در جهان برای پر کردن جای خالی صادرات نفت ایران وجود ندارد. محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان در سال 2016 گفته بود، کشورش می‌تواند تولید خود را به صورت فوری به 5/11 میلیون بشکه برساند و رساندن تولید به 5/12 میلیون بشکه 6 ماه زمان خواهد برد. وی بعد از این مصاحبه هیچ سخن دیگری در مورد ظرفیت تولید نفت عربستان نگفته و این بدان معناست که این رقم‌ها تغییری نکرده است اما سایر تحلیلگران تا این‌اندازه خوش‌بین نیستند. آژانس بین‌المللی انرژی گفته رسیدن تولید عربستان به بالای 11 میلیون بشکه مستلزم افزایش تولید از میادین فراساحلی است که برای عربستان پرهزینه است.
آمارهای اوپک نشان می‌دهد که بیشترین میزان تولید ماهانه نفت عربستان در نوامبر 2016 اتفاق افتاده و تولید ریاض در این ماه به 72/10 میلیون بشکه رسیده است. نمی‌توان با قاطعیت گفت که عربستان می‌تواند بالاتر از این میزان تولید پایدار داشته باشد یا نه. آنچه با اطمینان می‌توان گفت این است که عربستان هم‌اکنون به صورت فوری قادر به افزایش 200 هزار بشکه‌ای تولید نفت خود است.ممکن است امارات و کویت هم قادر به افزایش چند صدهزار بشکه‌ای تولید خود باشند. بقیه کشورهای عضو اوپک هم حداکثر می‌توانند تولید خود را 100 هزار بشکه در روز افزایش دهند.
بر اساس برآوردها، روسیه نیز قادر به افزایش 215 تا 500 هزار بشکه‌ای تولید خود است.
مجموع این ارقام نشان می‌دهد که بازار نفت تنها قادر است حدود 5/1 میلیون بشکه به صورت فوری به تولید خود اضافه کند که برای پر کردن جای خالی نفت ایران به هیچ وجه کافی نیست. صادرات نفت ایران در ماه‌های گذشته به 7/2 میلیون بشکه در روز رسیده و پر کردن این حفره عظیم کار آسانی نخواهد بود.
آزادسازی نفت از محل ذخایر استراتژیک آمریکا نیز می‌تواند در کوتاه‌مدت جوابگوی نیاز بازار باشد، اما این راه‌حل نیز در دراز مدت کارساز نخواهد بود.
همان‌طور که موسسه اف‌جی‌ای در گزارش جدید خود به روشنی بیان کرده: «یا مشاوران ترامپ چیزی از بازار نفت نمی‌فهمند‌ یا اینکه وی به سخنان آنها توجهی نمی‌کند.»
تنها یک راه وجود دارد که رییس‌جمهور آمریکا می‌تواند قیمت‌های انرژی را مهار کند. وی می‌تواند تحریم‌ها علیه ایران را نه به صورت یکباره، بلکه به صورت تدریجی به اجرا بگذارد. در این صورت فرآیند کاهش صادرات نفت ایران کند خواهد شد، اما در عوض فشار بر بازارهای نفت و مصرف‌کنندگان بنزین در آمریکا کاهش خواهد یافت‌ اما ظاهرا رییس‌جمهور آمریکا با واژه صبر بیگانه است.