تلویزیون در قاب شکایت‌های تازه

آرمان: دختر نوجوانی که تصاویر خود را در اینستاگرام منتشر می‌کرد، تصور نمی‌کرد روزی برسد که اقدامات او سبب واکنش مسئولان کشور شود؛ دختر کم‌سن و سال فیلم‌هایی از رقص خود را در اینستاگرام گذاشت و فالورهایی را به خود جذب کرد و توسط پلیس فتا بازداشت شد. مدت زیادی از بازداشتش نگذشت که برنامه «بیراهه» با اعترافات او از صداوسیما پخش شد؛ برنامه‌ای که حتی صدای اعتراض رئیس دانشکده صداوسیما را هم درآورد. برخی انتقاد کردند که اگر حتی هدف دختر کم‌سن‌وسال مطرح و دیده شدن بود، صداوسیما و نهادهای بازداشت کننده یکشبه او را به هدفش رساندند و برخی دیگر این برنامه را با مسائل اقتصادی و فعالیت‌های ضربه‌زننده مفسدان اقتصادی مقایسه کردند و پرسیدند که چرا چنین برنامه‌هایی درباره این موضوع حیاتی و مهم پخش نمی‌شود؟ این سوال چنان انرژی توفنده‌ای دارد که حتی لایه‌های نسبتا همسو با برنامه‌سازان صداوسیما را تحت تاثیر قرار داده است. البته تحت تاثیر قرار گرفتن بخش‌های نسبتا همسو با صداوسیما از منظر دیگری بوده و داستان را به سمت دلخواه در سیاست می‌برد و سخن از «کفتارهای سیاسی» می‌گوید. در ابراز ناراحتی این گروه همسو، ابراز ناراحتی چنان ثقیل و سنگین ادا شده که تنها و تنها معلوم است از پخش چنین برنامه‌ای ناراحت است. جمله کیهان نشان از نگاه دیگری دارد، نه همچون نگاه وزیر ارتباطات که صراحت ترساننده‌ای در کلماتش موج می‌زند و راست به نشانه اصلی می‌زند؛ به تاریکی‌های اقتصادی و رانت‌خواران که: پیش کشیدن موضوع دختر خانمی که در اینستاگرام فعال بوده و فیلتر این شبکه اجتماعی، حاصل تصمیم اتاق فکرهایی است که منافعشان از موضوع شفاف‌سازی ارزی به خطر افتاده است.
پشت پرده ماجرا
وزیر ارتباطات در گفت‌وگویی تلفنی با یکی از برنامه‌های رادیویی درباره بحث فیلترینگ اینستاگرام که زمزمه‌های آن مطرح شده است، اظهار کرد: همانطور که قبلا گفتم، این زمزمه‌ها مطلب جدیدی نیست و موضوع بستن شبکه‌های اجتماعی از سال 92 شکل گرفت. این زمزمه‌های اخیر یک بحث انحرافی برای انحراف افکار عمومی از موضوع شفاف‌سازی بود و اتاق فکرهایی پشت آن قرار دارد. محمدجواد آذری جهرمی با بیان اینکه پیش کشیدن موضوع دختر خانمی که در اینستاگرام فعال بود و فیلتر این شبکه اجتماعی، حاصل تصمیم اتاق فکرهایی بود که منافعشان از موضوع شفاف‌سازی ارزی به خطر افتاده است، تاکید کرد: البته نه اینکه بگویم صداوسیما و مسئول محترمی که در این موارد مصاحبه کرده است، اتاق فکر هستند. آذری جهرمی یادآور شد: وقتی فضای کشور روی مطالبه شفاف‌گرایی قرار گرفته تا تکلیف ارزهایی که گرفته شده مشخص شود، یکباره خانمی تبدیل به سوژه خبری بزرگی می‌شود که کل دنیا شروع به صحبت کردن درباره او می‌کنند که به نظر من طبیعی نیست.
از جرم تا نقض غرض


نایب رئیس مجلس شورای اسلامی پخش اعترافات یک دختر نوجوان در صداوسیما بدون دریافت حکم از دادگاه صالح و بدون اجازه متهم را مصداق ارتکاب جرم از سوی این سازمان عنوان کرد و گفت که باید با شکایت کسانی که در این ماجرا حق‌شان ضایع شده، فرصتی برای دفاع از آنها از سوی تلویزیون اختصاص یابد. علی مطهری در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: پخش اعترافات یک دختر نوجوان از فعالیت خلاف اخلاق اینستاگرامی او با حالت گریه و بی‌پناهی از صداوسیما، عواطف مردم را به نفع او تحریک کرد. باید نبض روانشناسی جامعه در دست مدیران صداوسیما باشد تا نقض غرض نکنند. مردم همیشه طرفدار مظلومند هر چند کار او را و راه و فکر او را درست ندانند. وی ادامه داد: علاوه بر این، پخش این اعترافات در حالی که هنوز در دادگاه صالح حکمی دریافت نکرده است، بدون اجازه متهم از صداوسیما جرم دیگری است که این سازمان مرتکب شده است و البته صداوسیما ید طولایی در این رویه دارد. این عضو فراکسیون امید مجلس تاکید کرد:‌ به هر حال کسانی که در این ماجرا حق‌شان ضایع شده است می‌توانند از طریق شورای نظارت بر سازمان صداوسیما شکایت کنند تا بر اساس ماده واحده مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام به آنها فرصت داده شود تا دو برابر زمانی که به ضرر آنها صحبت شده است، از خود دفاع کنند.
انتقاد وزیر ارشاد
پخش اعترافات دختر ۱۷ساله‌ای در قالب مستندی با عنوان «بیراهه» از صداوسیما، که به‌واسطه انتشار ویدئوهای رقص خود در اینستاگرام انجام شد، واکنش وزیر ارشاد را نیز درپی داشت که: ‌پخش اعترافات در تلویزیون نیازمند مقررات تقنینی است. سیدعباس صالحی در صفحه توئیتر خود و در واکنش به پخش اعتراف‌های این دختر نوجوان از صداوسیما، نوشت: «پخش اعترافات در تلویزیون نیازمند مقررات تقنینی است. سلیقه یک قاضی و یا مجری‌پخش نباید معیار باشد. اتفاقات مکرر، نیاز به قانون را جدی‌تر می‌کند.» پیش از این حسام‌الدین آشنا نسبت به پخش این مستند واکنش نشان داده و در گفت‌وگو با ایلنا تاکید کرده بود: به زودی این مساله در جلسه هیأت نظارت بر صداوسیما مطرح شده و مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
صدای کیهان هم درآمد
حتی دلواپسان هم اقدام صداوسیما را زیر سوال بردند. کیهان نوشت:‌ «صداوسیما با آن عریضی و طویلی به قول رهبر انقلاب که خطاب به کارکنان قوه قضائیه فرمودند باید در حوزه رسانه «هنرمندانه» فعالیت کنند، در این مستند، «غیرهنرمندانه» وارد شد و «بدسلیقگی» کرد. انتخاب آن قسمت از صحبت‌های دختر نوجوان که‌ گریه‌کنان ابراز پشیمانی می‌کند برای مستند، دل هر انسانی را می‌رنجاند و همین حس گاهی، برای پیدا شدن سروکله «کفتارهای سیاسی» که نه انسانیت سرشان می‌شود نه حقوق زن و دختر می‌فهمند کافی است. آنها مترصد فرصتند تا در جامعه «بحران‌آفرینی» کنند. صداوسیما با این بدسلیقگی برای این کفتار‌ها فقط خوراک تبلیغاتی مهیا کرد».
شکایت از صداوسیما
یک عضو ناظر مجلس در شورای نظارت بر صداوسیما از بررسی اقدام صداوسیما در پخش مستند بیراهه و نشان دادن اعترافات، در جلسه دوشنبه هفته آینده این شورا خبر داد. غلامرضا کاتب اظهار داشت: اقدام صداوسیما در پخش مستند «بیراهه» و نمایش اعترافات، اقدامی غیرقانونی و غیراخلاقی بود که موجب به وجود آمدن فضای بسیار منفی در جامعه شد و شکایت‌های متعددی توسط انجمن حمایت از کودکان و گروه‌های اجتماعی گوناگون از صداوسیما به شورا رسیده که در جلسه هفته آینده به این شکایات و آثار بسیار منفی به وجود آورده در داخل و خارج از کشور رسیدگی می‌کنیم. وی این اقدام را غیرحرفه‌ای و غیراخلاقی دانست و افزود: در نشست شورای نظارت بر صداوسیما حتما به قصور نیروی انتظامی به دلیل در اختیار گذاشتن جزئیات اعترافات(م. ه) رسیدگی خواهد شد. بازجویی‌های ناجا اگر محرمانه باشد نباید در اختیار صداوسیما قرار می‌گرفت علاوه بر آن به اشتباه پلیس فتا نیز رسیدگی خواهد شد. وی از برخورد با مسببان و مقصران برنامه‌ساز در صداوسیما خبر داد و افزود: در نشست هفته آینده با دعوت از مدیران صداوسیما به ویژه مدیر شبکه یک و سایر شبکه‌هایی که احتمالا این مستند توسط آنها پخش شده است از آنان درباره این اقدام غیراخلاقی و غیرحرفه‌ای توضیح خواهیم خواست و نسبت به قصور انجام شده با متخلفان برخورد می‌کنیم.
قوه قضائیه نقشی نداشت
یک سوال ذهن برخی را به خود مشغول کرده و آن هم اطلاع و مجوز قوه قضائیه برای پخش اعترافات مائده از صداوسیما است که در این راستا ایسنا این موضوع را از چند حوزه قضائی پیگیری‌ کرد و به این پاسخ رسید که «پخش این مستند با هماهنگی دستگاه قضائی نبوده است و دستگاه قضائی اوایل هفته آینده در این زمینه اطلاع‌رسانی لازم را خواهد کرد» این در حالی است که روز سه شنبه رنجبران مدیرکل روابط عمومی صداوسیما اعلام کرده بود که «براساس صحبتی که با مسئولان ناجا داشتم برای این افراد حکم قضائی صادر شده بود و حتی مقام قضائی درخواست کرده بوده تا موضوع این افراد حتما رسانه‌ای شود». علاوه بر این کاتب با رد ادعای مجری برنامه «بیراهه» مبنی بر درخواست قوه قضائیه برای پخش اعترافات(م.ه) گفت: بعید می‌دانم که چنین درخواستی توسط قوه قضائیه از صداوسیما شده باشد، اما در عین حال در نشست شورای نظارت موضوع را با حجت‌الاسلام اژه‌ای و محمدجواد لاریجانی در میان می‌گذارم. وی ادامه داد: طبق قانون تا زمانی که حکم تخلف فرد یا افراد صادر نشود عقلا، شرعا و قانونی حق انتشار وجود ندارد. یک عضو هیات نظارت بر صداوسیما با بیان اینکه قطعا این هیات موضوع پخش مستند «بیراهه» را بررسی خواهد کرد، گفت: لازم است صداوسیما اگر بنایی برای پخش کارهای سفارشی از سوی هر ارگان و نهادی دارد، استقلال رسانه‌ای خود را حفظ کرده و دقت نظر بیشتری را داشته باشد. سیداحسان قاضی‌زاده در واکنش به پخش مستند «بیراهه» و واکنش‌های گسترده به این موضوع، تصریح کرد: بررسی‌های بنده نشان می‌دهد که در این مستند به دلیل اطمینان به محتوای ارگان تولیدکننده برنامه ضریب دقت به اندازه کافی وجود نداشت، حال اینکه باید این ضریب دقت درباره هر برنامه‌ای از سوی صداوسیما وجود داشته باشد. این عضو ناظر مجلس در هیات نظارت بر صداوسیما در پایان با تاکید بر اینکه این موضوع در هیات نظارت مورد بررسی قرار می‌گیرد، گفت: با این وجود چنانچه هر شخص حقیقی و حقوقی نسبت به برنامه‌های صداوسیما شکایت داشته باشد می‌تواند آن را به شورای نظارت بر صداوسیما برای بررسی منعکس کند.