روزنامه جمهوری اسلامی
1397/04/17
ارزش حیا در کلام امام صادق علیه‌السلام
حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا جواهریعضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد
وصایای اهل‌بیت علیهم‌السلام همواره راهنمای جهانیان است. باید از این وصایا آگاهی یافت و به کار بست. فردی از امام جعفر صادق علیه‌السلام درخواست وصیت کرد امام به او فرمودند: استحی من‌الله استحیائک من صالحی جیرانک، فان فیها زیاده الیقین (بحارالانوار، ج 78، ص 27) از خدا حیا کن همان‌طور که از همسایگان صالحت حیاء و شرم می‌نمایی زیرا در آن افزایش یقین است.
در این وصیت امام ششم علیه‌السلام بر اصل اخلاقی «حیاء» در زندگی تاکید شده است.
حیاء به معنای شرم، آزرم، خجالت کشیدن و رودربایستی است. امام از راه پیوند بین «حیاء از بشر» با «حیاء از خدا» ضرورت حیاء را آموزش داده‌اند.
هر انسان خردمندی به همسایگان صالح خویش توجّه بیشتری دارد. همسایه صالح یعنی همسایه خوب و پاک و پرهیزکار و نیک کردار که به وظایف خویش به درستی عمل می‌کند. امام صادق علیه‌السلام در این وصیت الهی با یادآوری خودکنترلی انسان‌ها در روابط اجتماعی با همسایگانِ شایسته خود، اهمیت حیاء از خدای سبحان را آشکار نموده‌اند. انسان از همسایه صالح شرم می‌کند که پیش چشم او کار خلاف انجام دهد. انسان آن‌جا که همسایه به ویژه همسایه وظیفه‌شناس حضور دارد و او را می‌بیند از عمل زشت دوری می‌کند. وجود شرمساری از همسایگان صالح و رودربایستی از آن‌ها، صفت زیبا و ارزشمندی است. حیاء از همسایه صالح خوب است اما بهتر از آن حیاء از خداوند علیم و حکیم است. به همان اندازه بلکه بیش از آن که هر انسان از همسایه صالح شرم دارد و از بدی‌ها و زشتی‌ها پیش‌روی او پرهیز می‌نماید و حقوق شهروندی را رعایت می‌کند، باید از خداوند آگاه شرم داشته باشد. عالم در محضر خدای سبحان است سزاوار است انسان از گناهان و فساد و فحشاء در محضر خدا پرهیز کند.
انسانی که از همسایه خجالت می‌کشد باید از خداوند خجالت بکشد و نافرمانی نکند. همسایه صالح بازدارنده انسان‌ها از شرّ و نقض قوانین الهی است. این نقش بازدارندگی خجالت از همسایه صالح باید موجب خجالت از هستی بخش جهان و آفریدگار همسایه گردد. انسانی که از همسایه خجالت می‌کشد و آبروی خود را حفظ می‌کند بالاتر از حیاء از همسایه، باید از خدای خود و خدای همسایه صالح خود شرم و حیاء کند. «بی‌حیائی» عامل اباحه‌گری و فساد و ظلم و لجبازی و کینه ورزی و بی‌حوصله‌گی و بداخلاقی و دروغگوئی است بی‌حیاء بی‌پروا گناه می‌کند و جرم مرتکب می‌گردد هیچ‌چیز جز دوربین و کیفر و مجازات و جریمه‌های سنگین، وی را از تخلّف باز نمی‌دارد. امام جعفر صادق علیه‌السلام در این وصیت پویا و کارآمد، طریق رشد و کمال را نشان داده‌اند، این وصیت در همه جا سودمند و موثر است.
بی‌تردید با عمل با این وصیت، فرد و جامعه اصلاح می‌گردد. فرد و جامعه با حیاء در راه ترقی و پیشرفت قرار می‌گیرد. در فرد با حیاء، عنصر وظیفه‌شناسی و تکلیف‌گرایی ایجاد و تقویت خواهد شد و حقوق خدا و بندگان خدا در آشکار و پنهان رعایت می‌گردد. امام جعفر صادق علیه‌السلام در این وصیت حیاء را عامل افزایش «یقین» شمرده‌اند. زندگی در کنار همسایه صالح و حیاء از وی باعث پیدایش و زیاد شدن حیاء انسان‌هاست. از این‌جا نقش همسایه در حیات طیبه روشن میشود. همان‌طور که انسان و در روبه‌روی همسایه صالح، خلاف نمی‌کند در خلوت و پنهان نیز از خدا حیاء کند و ضرورت و هیچ‌گاه گناه نکند. «استحی» فعل امر است و امام صادق علیه‌السلام در راهنمایی طالب وصیت با فعل امر آغاز کرده و به او دستور داده‌اند حیاء کند و در آموزش راه «حیاء از خدا» گرایش انسان‌ها به «حیاء از همسایه صالح» را به یادآوری آورده‌اند. حیاء از همسایه صالح خوب است ولی این حیاء باید افزایش یابد و با حیاء از خدا در سراسر زندگی حاکم گردد و این فراگیری حیاء عامل افزایش یقین خواهد بود. بنابراین حیاء از همسایه صالح، هم سبب حیاء از خداوند و هم موجب افزایش یقین می‌گردد.
سایر اخبار این روزنامه
مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری:
وام ضروری بازنشسته‌ها 5 میلیون تومان میشود
دکتر ظریف: جهان مقابل آمریکا ایستاده است
اعضای برجام متعهد به خرید نفت ایران شدند
طوفان و رانش زمین در ژاپن 90 کشته برجای گذاشت
ارتش سوریه بر جاده بین‌المللی دمشق – امان مسلط شد
8 عضو گروهک داعش اعدام شدند
دعوت یک نماینده رژیم صهیونیستی از ولیعهد عربستان برای سخنرانی در مجلس این رژیم
ارزش حیا در کلام امام صادق علیه‌السلام
راه شفاف سازی اقتصاد
دو انفجار بزرگ وزارت کشور سومالی را به لرزه درآورد
کمیسیون انتخابات عراق اخبار درز یافته درباره نتایج بازشماری دستی آرا را رد کرد
افزایش نگرانی‌ها از سرکوب شدید شیعیان در بحرین
واکنش‌های متفاوت به بسته شدن تنگه هرمز؛
«ترس»، «سکوت» و «فرافکنی»
اکونومیست: ائتلاف غرب متزلزل شده است
استاد دانشگاه جرج واشنگتن:
ترامپ قلدر است و باید در مقابلش ایستاد
عربستان از سلاح‌های اسرائیلی در بمباران یمن استفاده می‌کند
