روزنامه همدلی
1397/04/17
نگاهی به اندیشه بزرگان در مواجهه با واپسگرایی تحجرگرایی؛ رفوزه‌ای که صدای همه را در می‌آورد
همدلی| گروه سیاسی- تحجر و تحجرگرایی که مرادف با جمود فکری است قدمتی همزاد با تـاریخ ادیـان و عقایـد بشری دارد. با یک بررسی خلاصه و کوتاه از تاریخ سیصد ساله معاصر ایران به این نتیجه خواهیم رسید که جریان تحجر نه تنها تضعیف نشده بلکه بسیار ریشه‌دارتر و تنومندتر نیز شده است. در عرف، تحجرگرایی به آن دسته از نگرش‌ها گفته میشود که از شکفتن اندیشه جدید و برقراری تعامل نظری با جامعه و سیاست، پرهیز می‌کند. عُصاره و ریشه تحجُّر، بی‌ارزش دانستن ملاک‌های تشخیص صحیح و برگزیدن ملاکی واحد برخاسته از عصبیت‌های رسومی است. متحجر، اساسا ملاکی برای شناخت و معرفت صحیح نمی‌شناسد و تنها چیزی را برمی‌گزیند که با شاخص‌های ذهنی او، همچون رسوم قبیله‌ای، عصبیت‌های عشیره‌ای، ملاک‌های خاک گرفته و یا قدرت‌های فردی و گروهی‌اش سازگار باشد. وجه مشترک همه تحجرها، بسته شدن باب عقلانیتِ تمییز دهنده صحیح و غیر صحیح است.در دوران معاصر نیز بهترین نمونه متحجرین را می‌توان همان جریانی مثال زد که مرحوم امام در منشور روحانیت به تفصیل آنها را مورد ذم و نقد قرار می‌داد. جریان از اینجا شروع شد که بعد از شروع مبارزات در اوایل دهه چهل به ویژه بعد از جریان عظیم نهضت پانزده خرداد، تفکری در حوزه علمیه شکل گرفت که دقیقا در برابر امام و نهضت اسلامی بود. این گروه نه چندان کم با ایجاد شبهه‌هایی در روند مبارزات اختلال ایجاد کردند به نحوی که امام خمینی«ره» در این‌باره آن جمله معروف را گفت: « ...خون دلی که پدر پیرتان از این دسته متحجر خورده است هرگز از فشار ها و سختی‌های دیگران نخورده است...» از آنجایی که متحجرین در هر قالب و شخصیتی می‌توانند نمود پیدا کنند، در حال حاضر نیز این افراد در قالب جدیدی یا به عبارت فنی‌تر می‌توان از «متحجرین جدید» یا «نو متحجرین» نام برد، که حتی رهبرمعظم انقلاب حضرت آیت الله‌خامنه‌ای به عنوان ولی فقیه از دست آنها شاکی و همیشه و در همه حال مواضع متحجرین را نقد و مورد تحلیل قرار داده است. یکی از نکاتی که هدف این گزارش است آسیب‌ها و مشکلاتی هست که متحجرین با مواضع و رفتارهای خود باعث به وجود آمدن آنها می‌شوند. اگر تحجّر را به عنوان ناهنجاری اجتماعی در نظر بگیریم، فرد متحجّر، علاوه بر آسیب‌های فردی که بر خود وارد می‌آورد، به مقتضای نقش یا نقش‌های اجتماعی، یک سری اختلال را برای نقش‌های متقابل و وابسته‌اش فراهم می‌کند. نباید این نکته را نیز نادیده گرفت که تحجّر، ماندن و در جا زدن در مسیر زمان است. با توجه به وابستگی متقابل نقش‌های اجتماعی، فرد متحجّر، باعث توقف و در جا زدنِ نقش‌های متقابل و وابسته خود نیز میشود و هر چه نقش او در جامعه، کلیدی‌تر و بنیادی‌تر باشد، آسیب زایی آن بیشتر است.
تداوم تحجر
یکی از مصادیق مهم موضوع مورد گزارش امروز «همدلی» تاکید اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی خود بر «بیشتر کردن پیوند نظام با ملت» است که ایشان با اشاره ظریف و دقیقی به «متحجرین» داخلی تاکید داشتند که ملت از این جریان عبور کرده است.
به گزارش پایگاه خبررسانی جماران، مقابله با تحجرگرایی همچنین دغدغه همیشگی و جدی بنیانگذار جمهوری اسلامی در دوران انقلاب و به ویژه سال‌های پایانی دهه 60 بوده است؛ اکنون «تحجر» به یکی از کلیدواژه های مهم سخنرانی‌های رهبر انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تبدیل شده است که البته ایشان این جریان را بسیار ضعیف و حقیر توصیف می‌کنند.
ایشان در تازه‌ترین سخنرانی خود در مراسم دانش آموختگی دانشجویان دانشگاه امام‌حسین(ع)، با اشاره به جریان تحجر، طیف‌های مختلف دشمنان داخلی جمهوری اسلامی را این گونه تشریح کردند: «از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، سه جریان معارض درداخل کشور وجود داشتند؛ جریان به‌اصطلاح لیبرال که دلبسته آمریکا و غرب بود، کمونیست های اسلحه به دستی که از هیچ اقدامی ابانداشتند و منافقین، با ظاهر اسلامی و با باطنی خبیث و کفرآمیز و بی هویت.یک جریان تحجر و ارتجاع داخلی هم بود که ملت از آنهاعبور کرد.» در اینجا باید افزود که جاه طلبی و خود‌محوری که قوی‌ترین و همگانی‌ترین رذائل اخلاقی است و هیچگاه زوال نمی‌پذیرد و سراغ همه کس حتی شاید علمای بزرگ نیز می‌رود، بیشتر در شرایطی مجال ظهور می‌یابد که با تحجر همراه شود. در این شرایط است که فهم غلط دین، خود وسیله‌ای میشود در دست خودخواهان و متکبران متعصب و جامدی که ای بسا ناخواسته و بلکه به عنوان طرفداری و دفاع از دین، غریزه خودخواهی خود را اشباع می‌کنند و تحت چنین عنوانی هر خودرایی و خودکامگی را خوب می‌دانند.
ویژگی متحجرین: عدم درک موقعیت کشور
رهبر انقلاب در سخنرانی سالگرد رحلت بنیانگذار انقلاب اسلامی اما جدی‌تر به این موضوع پرداخته و با یادآوری تاریخی جریان‌های مقابل امیرالمومنین گفته بودند: «پیشوای عدالت‌خواهان با سه جبهه رویارو بود؛ قاسطین یعنی دشمنان بنیانی و مخالفان اصل‌حکومت او، ناکثین یا همان همراهان سست بنیاد و مارقین یعنی کج فهم ها و انسان‌های نادانی که سران شان خائن بودند اما خودشان‌به خیال تبعیت از قرآن در مقابل قرآن مجسم یعنی امیرمومنان ایستادند. جبهه دشمنان و مخالفان امام راحل نیز ترکیبی از همین سه گروه بود؛ قاسطین یعنی امریکا، رژیم صهیونیستی و وابستگان داخلی آنها که با اصل جمهوری اسلامی دشمنی دارند، ناکثین یاعهدشکنان و همراهان سست کمربند که به علت خواسته های دنیایی در مقابل امام ایستادند و مارقین که با عدم درک موقعیت کشور و نفهمیدن جبهه بندی دشمنان، حقانیت حرکت امام را تشخیص ندادند.» این جریان، با روحیات امام که از بدو جوانی به اسلام سیاسی اعتقاد داشت اصـلاً سـازگاری نداشت و از همان ابتدا هر چه امام در حرکت سیاسی خود جدی تر و شفافتر شد، با تمـام وجـود به رقابت و مقابله برخاست . مساله ای که بعدها امام پس از پیروزی انقلاب و در اواخر عمر شـریف خود به ویژه در پیام تاریخی منشور روحانیت پرده از آن برداشت و جمله تاریخی خـود را خطـاب به این جریان فکری برقلم راند.
آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه با اشاره به پیروزی امام خمینی در مقابل این سه جبهه هشدار دادند: «امروز هم همین سه گروه در مقابل میراث بزرگ امام خمینی یعنی جمهوری اسلامی صف آرایی کرده اند، این جبهه مختلط البته مشکلاتی به وجود می آورد و حرکت کشور را دشوار یا کند می کند اما در جلوگیری از پیشرفت ملت عاجز و ناتوان است.»
خون دل امام(ره) از مارهای خوش خط و خال
هشدار درباره کند شدن حرکت کشور به خاطر اعمال متحجرانه تنها به این روزها اختصاص ندارد. پیش از آیت االله خامنه ای، امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی نیز ادبیات جدی و هشدارآمیزی نسبت به متحجرانه داشته است. «مارهای خوش خط و خال» و «مقدس گرایان واپسگرا» تعابیری است که امام خمینی(ره) درباره متحجران استفاده می کرده و با گلایه از «خون دلی» که از دست این طیف خورده بودند، می‌گفتند: «عده‌ای مقدس نمای واپسگرا، همه چیز را حرام می دانستند و هیچ کس قدرت این را نداشت که در مقابل آنها قد علم کند ... به زعم بعض افراد، روحانیت زمانی قابل احترام و تکریم بود که حماقت از سراپای وجودش ببارد و الا عالم سیّاس و روحانی کاردان وزیرک، کاسه ای زیر نیم کاسه داشت. و این از مسائل رایج حوزه‌ها بود که هر کس کج راه می رفت متدین تر بود. یاد گرفتن زبان‌خارجی کفر و فلسفه و عرفان گناه و شرک به شمار می‌رفت. در مدرسه فیضیه فرزند خردسالم مرحوم مصطفی از کوزه‌ای آب نوشید، کوزه را آب کشیدند، چرا که من فلسفه می گفتم، تردیدی ندارم اگر همین روند ادامه می یافت، وضع روحانیت و حوزه ها، وضع کلیساهای قرون وسطی می‌شد.»
هرچند متحجران در سال های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، بدون تابلوی رسمی بودند، اما ابایی هم از بیان نوع نگاه های خود درباره مسائل روز نداشتند؛ نگاه ها و تفاسیری که حاکی از عدم درک صحیح از مبانی اعتقادی و مصالح کشور است. ناگفته نماند که جریان تحجررا در دو نگرش می‌توان خلاصه کرد: اولی دید و نگرشی که برداشتی التقاطی از اسـلام دارد و منجـر بـه تبـدیل اسـلام بـه حرکتـی منحـرف میشود و در نهایت دستش به خون دیگران (نظیر شهید مطهری، مفتح، بهشتی، رجایی و باهنرو...) آغشته میشود. و دوم نگرشی که برداشتی سلفی و سنتی از دین و اسلام دارد و بـه هـیچ وجـه تحـول و تجـدد را برنمی‌تابد و به لطایف الحیل سعی در از صحنه بیرون کردن رقیب خود دارد.
از دیدگاه امام راحل، متحجّرین گروهی از روحانیت و اقشار مقدس بودند که در دوران حکومت رژیم سلطنتی، ویژگی مشترک آنها مخالفت با مبارزه علیه رژیم و اعتقاد به جدایی دین از سیاست بود. این جریان که به گواهی امام (ره)، غالب بر حوزه‌های علمیه در دوران معاصر بوده است، خود طیف‌های متفاوتی دارد.
از دیدگاه مقام معظم رهبری نیز «تحجر آن است که کسی که می خواهد از مبـانی اسـلام و فقـه اسـلام، بـرای بنـای جامعـه استفاده کند، به ظواهر احکام اکتفا کند و نتواند کشش طبیعی احکام و معـارف اسـلامی را، در آن جایی که قابل کشش است، درک کند و برای نیاز یک ملت و یک نظام و یک کشور، که نیاز لحظه به لحظه است، نتواند علاج و دستور روز را نسخه کند و ارائه بدهد».
سایر اخبار این روزنامه
«همدلی» از طوفان شن و بیماری‌های تنفسی در سیستان و بلوچستان گزارش می‌دهد خاک در گلو
نگاهی به اندیشه بزرگان در مواجهه با واپسگرایی تحجرگرایی؛ رفوزه‌ای که صدای همه را در می‌آورد
سرانجام کابینه بریتانیا بر سر یک موضع مشخص درباره برگزیت به توافق رسیدند «می» کابینه‌اش را جمع کرد
گلایه های حسن یزدانی قهرمان جهان از وزارت ورزش آقای وزیر،عدالت در کدامین اتاق وزارت ورزش محبوس مانده است؟!
غفوری‌فرد: وقت گله‌گذاری و تسویه‌حساب نیست
در ستایش حرکت زیبای مسعود شجاعی برای کمک به مردم خوزستان دم شما گرم، آقای کاپیتان
«همدلی» یکبار دیگر سناریوی موسسات غیرمجاز و پرداخت 20 هزار میلیارد تومان تاوان سودجویی آنها از جیب بودجه عمومی را بررسی کرد
بازدید دنیل کریگ از سازمان سیا
رئیس پلیس فتا تهران بزرگ خبر داد: احضار «شاخ»های اینستا به پلیس فتا
قائم مقام وزیر شهرسازی در مسکن مهر: «فعلا» در برابر افزایش قیمت مسکن مهر مقاومت کرده‌ایم
سه شیرها با 2 گل وایکینگ‌ها را راهی خانه کردند
شیرزاد عبداللهی دوره بگو و دَر رُو مدیران سپری شده است
