روزنامه جهان صنعت
1396/01/17
بررسی «جهان صنعت» از چالش تامین مالی نوسازی ناوگان هوایی؛
گروه حمل‌و‌نقل- «هواپیماهای فرسوده»، «تاخیر به دلیل نقص فنی» و «آمار سقوط هواپیماهای ایرانی» اولین مواردی است که در یک سفر هوایی به ذهن مسافران می‌رسد و شاید همین موضوع باعث شده تا بسیاری از مسافران ایرلاین‌های خارجی را به ایرلاین‌های داخلی ترجیح دهند. به همین کیفیت می‌توان عامل عقب افتادن صنعت هوانوردی کشور از رقبای منطقه را نیز در پس همین موارد جست‌و‌جو کرد. در این شرایط خرید هواپیماهای جدید و بهبود خدمات پرواز یکی از اصلی‌ترین راه‌حل‌ها برای بازگشت بازار از دست رفته به نظر می‌رسد. همزمان با توافق هسته‌ای ایران و غرب برنامه گسترده وزارت راه و شهرسازی برای تحول در صنعت هوایی ایران کلید خورده است. بخش مهمی از این برنامه که «نوسازی ناوگان هوایی» معروف شده با انعقاد قرارداد خرید بیش از 200 فروند هواپیمای مسافربری از بوئینگ و ایرباس توسط هواپیمایی دولتی ایران ایر کلید خورد. پس از این اقدام ایران ایر شرکت هواپیمایی آسمان نیز به تازگی به عنوان دومین ایرلاین ایرانی توانسته قرارداد خرید ۶۰ فروند هواپیما بوئینگ ۷۳۷ را به امضاء برساند.با وجود اینکه نوسازی ناوگان هوایی کشور ضروری صنعت هوانوردی کشور است و ایرلاین‌های ایرانی چاره‌ای جز خرید هواپیماهای جدید ندارند اما در نحوه تامین مالی این هواپیماها علامت سوال بزرگی وجود دارد. پیش از این عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در گفت وگو با «جهان صنعت» از تامین مالی این خریدها از طریق فروش بلیت و خدمات هوایی ابراز اطمینان کرده بود اما برخی از کارشناسان نسبت به توان ایرلاینی مانند آسمان که از توان تامین حداقل سرمایه خود برخوردار نیست، هشدار داده‌اند. کمی قبل‌تر فرشاد مومنی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در یک برنامه تلویزیونی برخورد دولت در مورد خرید هواپیما را «کوته‌نظرانه» توصیف کرده و گفته بود: الان که دولت با عجله اقدام به خرید هواپیما کرده، هیچ برنامه‌ای ندیدیم که در آن اولویت‌سنجی علمی انجام شده و براساس آن خرید هواپیما نسبت به ایجاد شغل یا مثلا ارتقای بنیه تولیدی یا مهار بحران آب و از این قبیل اولویت دارد.
وی گفته بود: خطرناک‌‌تر این است که این بی‌احتیاطی را از طریق ایجاد تعهد ارزی برای کشور دنبال کرده باشیم. یعنی تخصیص‌های بدون برنامه در مورد ارز به صورت وام‌گیری و عدم توجه به اینکه وقتی می‌خواهیم اصل و فرع آنها را برگردانیم باید به دلار برگردانیم و در شرایطی که درآمد نفتی رو به سراشیبی است خدا نکند دچار اضطرارهایی شویم که آن وقت امتیازهایی دهیم برای دلارهای این ماجرا. یکی از مهم ترین انتقادهایی که توسط کارشناسان نسبت به نحوه لیزینگ هواپیماهای جدید مطرح میشود این است که قرار است بلیت هواپیما به ریال فروخته شود اما هزینه آن به صورت دلار پرداخت شود. از سوی دیگر برخی از شرکت‌های هواپیمایی از لحاظ مالی اوضاع نابسامانی دارند و در این شرایط باید دید که خرید چند میلیارد دلاری هواپیما برای آنها اقدامی سنجیده است یا خیر؟
از ورشکستگی تا زمینگیر شدن ناوگان هواپیمایی آسمان
شرکت آسمان اعلام کرده که قرارداد فعلی نتیجه بیش از یک سال بررسی، گفت‌وگو و چند دوره مذاکره طولانی بوده است اما به نظر می‌رسد تامین هزینه خرید هواپیما در این ابعاد برای این ایرلاین رو به ورشکستگی چالش برانگیز است. این هواپیمایی که وابسته به صندوق بازنشستگی وزارت رفاه است مانند سایر شرکت‌های وابسته به این صندوق با مشکلات زیادی مواجه است. مشکلات مالی و بدهی این ایرلاین به وزارت نفت طی سال‌های گذشته باعث شده این ایرلاین بدون کمک از محل منابع بانکی در اختیار گرفتن برخی از مسیرها بصورت انحصاری قادر به ادامه حیات نباشد. از سوی دیگر روند رو به کاهش تعداد هواپیماها و پروازهای آسمان باعث از دست دادن بسیاری از مسیرهای پروازی این شرکت شده و اخیرا بیش از 19 فروند هواپیمای آن زمینگیر شده است.
طبق ابلاغیه سازمان هواپیمایی کشوری که به دستور وزیر راه و شهرسازی انجام شده است، شرکت‌های هواپیمایی فعال موظف هستند میزان سرمایه خود را به رقم تعیین‌شده کفایت مالی تاسیس ایرلاین‌ها برسانند، به این ترتیب که هر شرکت هواپیمایی 100 میلیون دلار یا 350 میلیارد تومان باید کفایت سرمایه داشته باشند تا بتواند به صورت FULL AOC فعالیت کند. با این وجود بسیاری از ایرلاین‌های داخلی در موعد مورد نظر نتوانستند به حداقل میزان کفایت سرمایه برسند و بر همین اساس دو سال دیگر از وزارت راه و شهرسازی مهلت گرفتند.
در این شرایط توانایی تامین مالی خرید 60 فروند هواپیما توسط این ایرلاین علامت سوال بزرگی است. در همین ارتباط هادی حق‌شناس، کارشناس اقتصادی و نماینده سابق مجلس به «جهان صنعت» می‌گوید: به نظر می‌رسد هم هواپیمایی آسمان و هم ایران‌ایر، هر دو برند‌های قدیمی ایرلاین‌های ایران هستند و اگر امروز وضعیت مالی مناسبی ندارند یکی از علل آن، این بوده است که نتوانستند هواپیماهای جدید خریداری کنند و به توسعه ناوگان‌های خود بپردازند. او ادامه می‌دهد: این در حالی است که امروزه ایرلاین‌هایی می‌بینیم که کمتر از 10 سال قدمت دارند ولی توانسته‌اند ناوگان خود را توسعه بخشند و فعالیت‌های بیشتری داشته باشند، اما این دو ایرلاین که نام‌شان نیز برند است و سابقه‌شان در این صنعت به بیش از چند دهه می‌رسد در تامین مالی خود دچار مشکل هستند.
مشکلات ایرلاین‌ها در تامین مالی
حق‌شناس می‌گوید: بدیهی است با توجه به ساختار‌های محکم و همچنین تجربه بالای این دو ایرلاین، چنانچه حمایت شوند می‌توانند به موفقیت بیشتری دست پیدا کنند. اما نه تنها این ایرلاین‌ها بلکه سایر بنگاه‌های اقتصادی نیز اگر به شیوه خصوصی‌سازی به فعالیت خود ادامه ندهند دچار مشکل خواهند شد، هر قدر این نهاد‌ها فاصله بیشتری از دولت بگیرند می‌توانند عملکرد موفق‌تری داشته باشند. بنابراین می‌توان گفت این دو ایرلاین که جزو نام‌های معتبر نیز هستند، همراه با کمک دولت و اصلاح ساختار و هدایت به سمت بخش‌خصوصی واقعی می‌توانند به خوبی از این فرصت استثنایی ایجاد شده بهره‌مند شوند.
جایگاه تقاضا در تامین مالی
حق شناس در پاسخ به این مساله که ظرفیت فرودگاه‌های ایران در مقایسه با کشور‌های همسایه نظیر ترکیه و امارات بسیار کمتر است و این پرسش که آیا کشور ما توان رقابت با این کشور‌ها را دارد یا خیر، می‌گوید: آنچه منجر به افزایش عرضه میشود همواره تقاضا بوده و هست. اگر فرودگاه امارات یا ترکیه گسترش پیدا کرد به خاطر تقاضای منطقی بود که وجود داشت. در مورد فرودگاه امام نیز تحریم‌هایی که سال گذشته رفع شد منجر به افزایش ورود و خروج هواپیماها در این فرودگاه شد. اینها بیانگر آن است که اگر تحریم‌ها رفع شود، فرودگاه امام و مسیر هوایی ایران یکی از بهترین کریدورهای هوایی برای عبور عواپیماهای کشور‌های آسیای شرقی به اروپا است به شرط آنکه تقاضا به اندازه کافی وجود داشته باشد یا به عبارتی دیگر، مشروط بر اینکه تقاضای بالقوه کنونی به تقاضای بالفعل تبدیل شود.
برگ برنده ایران
حق‌شناس معتقد است زمانی که فرودگاه امام طراحی شد یعنی تقریبا 40 سال قبل، فرودگاه‌های دوبی و ترکیه هنوز مبنای توسعه نداشتند، با این وجود به خاطر جنگ و تحریم‌ها توسعه فرودگاه امام با تاخیر انجام شد و تقاضاهای هوایی به ترکیه و امارات منتقل شدند. او در ادامه توضیح می‌دهد: با تمام این تفاسیر کریدورهای هوایی ما جذابیت بالایی دارند و اگر قرار باشد به عرصه رقابت برگردیم، می‌توانیم ظرفیت‌های خود را به میزانی بسیار بالاتر از آنچه اکنون هست نیز برسانیم.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به اینکه بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند بلیت هواپیما را با قیمت بالاتر تهیه کنند اما با هواپیماهای برند‌های خارجی مانند لوفتانزا پرواز کنند تا پروازهای داخلی و اینکه برای حل این چالش چه راهکار‌هایی می‌توان یافت، می‌گوید: به عنوان مثال تا همین چند ماه قبل اگر هم‌وطنان می‌خواستند به لندن یا در کل انگلستان سفری داشته باشند باید می‌رفتند امارات یا استانبول و پرواز خود را از آنجا انجام می‌دادند اما امروز پرواز مستقیم به لندن از فرودگاه تهران نیز برقرار است. طبیعی است که وقتی راه راحت‌تری وجود دارد مردم نیز آن را بر می‌گزینند.
تسیهل انتخاب‌های مردم
وی ادامه داد: در واقع برای مسافران دو مساله اهمیت دارد، در وهله اول اینکه پرواز حتی‌المقدور از تهران انجام شود و در وهله دوم آنچه اهمیت دارد خطوط هوایی است و اینکه خارجی هستند یا داخلی. ما در مرحله اول باید بتوانیم تقاضای موجود را پاسخ بدهیم و در مرحله دوم هم ایرلاین‌های ایرانی باید کیفیت خدمات خود را افزایش دهند تا مردم با حق انتخابی که دارند، خود هواپیماهای داخلی را انتخاب کنند.
این نماینده سابق مجلس در پایان در پاسخ به اینکه آزاد‌سازی قیمت بلیت هواپیما چه تاثیری در این صنعت داشت، گفت: در بخش‌های مختلف کشور به اندازه کافی برای موارد مختلف یارانه پرداخت میشود. طبیعی است که اقتصاد چنین بنیه‌ای نداشته باشد که این یارانه به بلیت هواپیما نیز تخصیص داده شود و بعید به نظر می‌رسد این مساله به اقتصاد یا صنعت هوایی ضربه‌ای وارد کند. با توجه به اینکه ایرانیان می‌توانند بلیت‌های خارجی را خریداری کنند بعید به نظر می‌رسد قیمت بلیت‌های داخلی در اینجا مشکلی ایجاد کند.
سایر اخبار این روزنامه
واکنش زنگنه نسبت به گرو کشی هندی‌ها درباره پروژه فرزادB ؛
قالیباف قید نامزدی را زد
کلید اصلاحات را بزنید
فرصت‌طلبی پیونگ‌یانگ!
ربیعی خبر داد؛
تلاش وزارت ارتباطات برای فیلتر کردن تماس صوتی تلگرام؛
4/37 درصد،ضریب جینی ایران
انتشار ردیف آوازی محمدرضا شجریان
رابطه سیب‌زمینی با وزارت بازرگانی!
ماشالا آقای آخوندی!
داغ شدن انتخابات از راه دور!
افزایش غیرقانونی قیمت لبنیات ادامه دارد؛
مصلحت سنجی یا فرار از افزایش تنش
بررسی «جهان صنعت» از چالش تامین مالی نوسازی ناوگان هوایی؛
جزییات زلزله 6 ریشتری در استان خراسان رضوی
همدستی جمهوریخواهان آمریکایی و محافظه‌کاران ایرانی
اسکناس جدید ۵۰ یورویی وارد چرخه پولی شد
پیروزی امیدوارکننده سیاه‌جامگان مقابل استقلال خوزستان
