واکنش زنگنه نسبت به گرو کشی هندی‌ها درباره پروژه فرزاد‌B ؛

گروه نفت و انرژی‌- تهران و دهلی نو مدت طولانی است که شرکای برازنده‌ای برای یکدیگر هستند؛ شرکایی که در کنار هم می‌توانند شبه قاره و غرب آسیا را متصل کنند اما کسانی که کار بین‌المللی در حوزه نفت کرده‌اند به خوبی می‌دانند که یکی از ویژگی‌های خاص هندی‌ها، استفاده از شرایط موجود کشورهای دیگر به نفع خودشان است.
پس از سال ٢٠١٢ میلادی که هندی‌ها میدان «فرزاد ب» را کشف کردند و در بحبوحه تحریم‌ها‌ بحث توسعه آن مطرح شده بود، دولت احمدی‌نژاد حاضر شده بود با هندی‌ها برای اولین‌بار قرارداد مشارکت در مخزن share product‌ منعقد کند. این در حالی بود که قوانین وقت کشور اجازه نمی‌داد چنین امتیازی را به هندی‌ها بدهیم اما از ‌آنجا ‌که ایران در پی آن بود که به ‌هر ‌ترتیب تحریم‌ها را بشکند، حاضر شد چنین امتیازی را به هندی‌ها بدهد‌ اما هندی‌ها حاضر به همکاری با ایران نشدند و در تحریم‌ها، ایران را رها کرده و پس از برجام دوباره به کشور بازگشتند اما این بار نمی‌خواهند تنها کاربر نهایی گاز و نفت باشند.
وزارت نفت در همین راستا اعلام کرده است میادین نفتی و گازی را در قالب مناقصه واگذار خواهد کرد‌ اما هندی‌ها به سبب تفاهمنامه‌هایی که پیشتر با ایران امضا کردند، انتظار دارند که این پروژه‌ها خارج از مزایده به آنها واگذار شود و این را حق خود می‌دانند.اکنون بعد از آنکه دهلی نو برای پرداخت بدهی نفتی خود سال‌ها ایران را به بازی گرفت و خواهان ارسال محموله‌های گندم و فولاد به ایران شد، دوباره رویکرد قدیمی خود را در پیش گرفته است و به نظر می‌رسد این بار طوری برنامه‌ریزی کرده‌اند که تا همه چیز به پس از انتخابات ایران موکول شود.وزیر نفت هند پس از چند ماه از اولتیماتوم زنگنه و در تاریخ 17 اسفند 95 چنین گفت: ما پیشنهادمان را به این کشور ارائه داده‌ایم. اکنون زمان پاسخ دادن است. آنها باید پاسخ بدهند.و در همین راستا اخیرا یک مقام آگاه هندی به خبرگزاری رویترز گفته بود که اگر ایران توسعه میدان گازی فرزاد B را به این کشور واگذار نکند، هند میزان واردات خود از کشورمان را ۲۰ درصد کاهش خواهد داد؛ این تهدید علیه خرید نفت ایران در حالی از سوی هندی‌ها مطرح شد که طی سه سال گذشته با تلاش وزارت نفت ایران، مقاصد صادراتی تک‌محموله‌ای نفت کشور متنوع‌تر شده است و مضیقه‌هایی که ایران در دوره تحریم برای فروش نفت خود با آن روبه‌رو بود، از بین رفته است. از سویی دیگر نباید فراموش کنیم که حجم صادراتی نفت ایران به هندوستان در سال ۲۰۱۶ روزانه ۴۷۳ هزار بشکه و در سال ۲۰۱۵ حدود ۲۰۸ هزار بشکه در روز بوده است. در دسامبر ۲۰۱۶ صادرات نفت ایران به هند ۵۴۶ هزار بشکه گزارش شده که این آمار حدود دو برابر مدت مشابه سال ۲۰۱۵ است. با در نظر گرفتن اینکه هندی‌ها بخواهند ۲۰ درصد از خرید نفت از ایران را کاهش دهند، میزان خریدشان از ما به رقمی حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز کاهش خواهد یافت.
مشکلی با کاهش صادرات نفت نداریم


این در حالی است که روز گذشته وزیر نفت با بیان اینکه ایران خواهان مذاکره با طرف هندی برای توسعه همکاری‌هاست، تاکید کرد: شرایط برای توسعه روابط باید معقول باشد و ایران نمی‌تواند قراردادی ۳۰ ساله با تهدید ببندد و با تهدید هیچ کاری جلو نخواهد رفت.بیژن نامدار زنگنه در حاشیه نشست هیات دولت در جمع خبرنگاران درباره تهدید هند مبنی بر کاهش خرید نفت از کشورمان اظهار داشت: هند از مشتریان خوب ماست و علاقه‌مند به توسعه همکاری هستیم. اگر آنها واردات نفت از ایران را کاهش دهند، مشکلی نداریم زیرا مشتریان زیادی وجود دارند و بیش از مقدار ظرفیت صادراتی نفت ایران تقاضا برای خرید وجود دارد.وزیر نفت با اشاره به قراردادهای ایران و هند در سال گذشته تصریح کرد: رییس‌جمهور سال گذشته به مودی، نخست‌وزیر هند قولی داده بودند و آن، این بود که تا شهریور ۹۵ به طرف هندی وقت داده شود تا با آنها برای توسعه میدان نفتی «فرزاد B» به صورت انحصاری مذاکره کنیم.
زنگنه افزود: تا آن تاریخ، طرف هندی پیشنهادات خود را ارائه نداد. ایران تا پایان سال ۲۰۱۶ به طرف هندی وقت داد و پیشنهادات ارائه شده از سوی آنها تا آن تاریخ قابل قبول نبود. هم‌اینک نیز به آنها نامه نوشته‌ایم. براساس پیشنهاداتی که طرف هندی داده است، طی ۳۰ سال هیچ چیز عاید ما نمی‌شود و هر چیز تولید می‌شود طرف هندی به عنوان دستمزد و هزینه علمیات برمی‌دارد.وی با بیان اینکه ایران نمی‌خواهد بی‌دلیل میادین نفتی‌اش را توسعه دهد، خاطرنشان کرد: هدف ما از توسعه میادین نفتی و گازی کسب درآمد است. ما هم‌اکنون نیز اقدامات دیگری را هم انجام می‌دهیم تا طرف‌های دیگری هم وارد میدان شود و روش‌های دیگری برای توسعه میدان در نظر بگیریم.وزیر نفت با بیان اینکه اخیرا مسوولان وزارت نفت نامه‌ای را به مسوولان هندی به عنوان آخرین نامه نوشته‌اند، ابراز داشت: ما به طرف مقابل گفته‌ایم که حاضریم با مسوولان سیاسی هند مجددا مذاکره کنیم. به هرحال شرایط برای توسعه روابط باید معقول باشد و ایران نمی‌تواند قراردادی ۳۰ ساله با تهدید ببندد.زنگنه با تاکید بر اینکه با تهدید هیچ کاری جلو نخواهد رفت، بیان کرد: ایران علاقه‌مند به توسعه روابط با طرف هندی چه در توسعه میادین نفتی و چه در توسعه مبادلات پتروشیمی است ولی این زبان، زبان خوبی نیست و بهتر است با زبان انصاف و منطق تجاری گفت‌وگو شود.وی درخصوص برآوردش از فروش محصولات نفتی در سال ۹۶ هم یادآور شد: برآورد دولت ایران در سال ۹۶ به صورت متوسط چه در نفت و چه در میعانات گازی فروش دو میلیون و چهارصد بشکه در روز است.
واردات نفت هند
هند بعد ازچین بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است و یکی از معدود کشورهایی است که با وجود تحریم‌های غرب علیه برنامه اتمی جمهوری اسلامی، از ایران نفت خریداری می‌کرد.
این کشور هم‌اکنون با واردات روزانه بیش از 4/1 میلیون بشکه، سومین وارد‌کننده نفت خام در دنیا پس از آمریکا و چین است. جایگاهی که رقابت سختی در آن با ژاپن دارد. هند حدود 60 درصد از نفت مورد نیاز خود را از خاورمیانه تامین می‌کند. در این میان عربستان سعودی شریک اول نفتی هند است. پس از آن عراق دومین فروشنده نفت به هند است و ایران‌ که این روزها فروش نفت به این کشور را افزایش داده است در جایگاه بعدی قرار می‌گیرد. در 11 ماهه سال مالی 2016-2015 هندوستان 09/109 میلیون تن (حدود 800 میلیون بشکه) نفت خام وارد کرده است. به گزارش دارمندا پرادهان، وزیر نفت و گاز هند، منطقه خاورمیانه هم اکنون 22/59 درصد از کل 21/184 میلیون تن نفت مورد نیاز هند از آوریل 2015 تا فوریه 2016 را تامین کرده است. البته هند در سال‌های پیش از نظر درصد تامین نفت مورد نیاز، سهم بیشتری به خاورمیانه داده بود. در حال حاضر عربستان با فروش 10/37 میلیون تن (حدود 272 میلیون بشکه) دومین صادر‌کننده نفت به هند در منطقه خاورمیانه است. هند طی سه سال اخیر خرید نفت خود از عراق را به شدت افزایش داده است. رقم خرید نفت هند از عراق سه سال قبل معادل 5/24 میلیون تن بود اما ایران با فروش 58/10 میلیون تن (77 میلیون بشکه) سومین شریک نفتی هند در خاورمیانه است. این آمار 11 ماهه نشان از خرید نفت هند از ایران حدود 230 هزار بشکه در روز داشته است. هند در سال‌های 2014-2013 و 2013-2012 نفت بیشتری از ایران می‌خرید. این روند با توجه به مشکلات ناشی از تحریم کاهش پیدا کرد و اکنون مجددا در مسیر صعود قرار گرفته است. با این همه آخرین آمارها حاکی از آن است که دیپلماسی اقتصادی ایران در حال جواب دادن است.در ماه آگوست سال‌جاری میلادی آمارهای رویترز نشان داد خرید نفت هند از ایران بسیار افزایش یافته و به روزانه 360 هزار بشکه در روز رسیده است. هند علاوه بر نفت و گاز، حمل‌و‌نقل و ترانزیت، می‌تواند در حوزه کشاورزی و صنایع غذایی نیز شریک بزرگی برای ایران باشد. هند با وجود قرار گرفتن در صدر تولیدکنندگان اغلب محصولات استراتژیک‌ به دلیل مصرف بالای داخلی، توان صادراتی چندانی ندارد و مهم‌تر اینکه در زمینه فرآوری تولیدات کشاورزی و صنایع تبدیلی هنوز قدرت نگرفته است. زمینه‌ای که جای حضور و سرمایه‌گذاری ایرانیان را فراهم می‌کند.
همچنین براساس تحقیقات بلومبرگ، صادرات نفت ایران در ماه مارس بیشترین میزان طی 27 سال اخیر بوده است.صادرات نفت و میعانات گازی ایران در فاصله بیستم فوریه تا بیستم مارس 2017 میلادی به سه میلیون و 50 هزار بشکه در روز رسید که بیشترین میزان صادرات از سال 1979 میلادی به شمار می‌رود.