روزنامه جهان صنعت
1397/04/04
آیا منازعه اروپا و آمریکا به سود ایران است
«جهان صنعت»- رفتارهای نسنجیده دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا در فضای بین‌الملل پس از خروج از معاهده پاریس، برجام، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد و... حالا گریبان اقتصاد اتحادیه اروپا هم را گرفته و جنگ تجاری بزرگی میان کشورهای این دو قاره آغاز شده است. چندماه پیش ترامپ در ادامه سیاست‌هایش در جامعه جهانی با افزایش تعرفه گمرگی واردات فولاد و آلومینیوم از اروپا، سعی بر این داشت تا بتواند بخشی از وضعیت کسب و کار در آمریکا را بهبود بخشد. رفتاری که البته رییس‌جمهور آمریکا در قبال کانادا، مکزیک و چین هم در پیش گرفت. این اقدام ترامپ با واکنش‌های زیادی از سوی مقامات اروپایی روبهرو شد. اروپایی‌ها علیه این اقدام کاخ سفید به سازمان تجارت جهانی شکایت کرده و در مرحله بعد برای برخی از کالاهای وارداتی از آمریکا به اروپا تعرفه 25 درصدی اعمال کردند. ترامپ هم در واکنش به این اقدام اتحادیه اروپا آنها را تهدید کرد در صورتی که آنها از رفتار خود عقب‌نشینی نکنند، دولت این کشور برای خودروهای وارداتی از اروپا به آمریکا تعرفه 20 درصدی وضع خواهد کرد. در صورتی که ترامپ بخواهد این تصمیم خود را عملی کند کار برای اروپایی‌ها دشوار خواهد شد چرا که آمریکا بزرگ‌ترین مقصد صادرات خودروهای قاره سبز است. با این حال این اقدامات تلافی‌جویانه اروپا که بسیاری از تحلیلگران از آن با عنوان جنگ تجاری یاد می‌کنند در شرایط موجود که برجام روزهای سختی را پشت سر می‌گذارد می‌تواند خبر خوبی باشد. این جنگ تجاری جدید که حالا اقتصاد کشورهای اروپایی را به‌طور مشخص نشانه گرفته است دومین تنش یک سال اخیر از زمان روی کار آمدن رییس‌جمهور آمریکاست که به افزایش شکاف‌ها میان اتحادیه اروپا و آمریکا دامن زده است. نخستین بار پس از خروج آمریکا از برجام، این شکاف ایجاد شد. منافع شرکت‌های اقتصادی بزرگ دنیا از جمله کشورهای اروپایی که در ایران سرمایه‌گذاری کرده بودند با خروج از برجام تحت تاثیر قرار گرفت و به تدریج این شرکت‌ها را مجبور کرد فعالیت‌های خود را در کشورمان متوقف کنند. اروپایی‌ها حالا که همانند ایران از حضور رییس‌جمهور آمریکا در جامعه جهانی متضرر شده‌اند، به دنبال راهکاری برای خروج خود از این جنگ تجاری می‌گردند. رهبران کشورهای اروپایی در حال حاضر هرکدام در داخل کشورهای خود با مشکلات عدیده‌ای روبهرو هستند بنابراین ترجیح می‌دهند هرچه زودتر این تنش را با کمترین میزان خسارت پایان دهند. اما سوال مهم این است که این جنگ تجاری تا چه میزان در تصمیم‌گیری اروپایی‌ها درباره برجام تاثیر خواهد گذاشت؟تحلیلگران سیاسی در این باره عقاید متفاوتی را بیان می‌کنند. برخی از کارشناسان بر این باورند که روابط مستحکم و تاریخی اروپا و آمریکا و روابط پیچیده این کشورها با چنین جنگ‌هایی متزلزل نمی‌شود و حجم مبادلات تجاری این دو قاره هرگز با درگیرهای اینچینی از هم نخواهد پاشید. برخی از رسانه‌های آمریکایی همچون بلومبرگ گزارش دادند این درگیری‌ها اهرم فشار مقامات کاخ سفید بر اروپایی‌ها است تا بتواند برای افزایش فشارها علیه ایران و هزینه‌های ناتو موافقت آنها را بگیرد و ممکن است در این میان حتی ایران قربانی توافق میان اتحادیه اروپا و آمریکا برای کاهش یا حذف تعرفه‌های تجاری شود چرا که تا پیش از آغاز این تنش اقتصادی، اروپا نتوانسته بود برای معافیت تجاری با آمریکا به نتیجه برسد و اگر این شیوه ادامه یابد قطعا ابعاد این جنگ بزرگتر میشود و شرایط اقتصادی را برای شهروندان اروپایی و آمریکایی با مشکل روبهرو می‌کند. بنابراین اروپایی‌ها ناگزیر به چاره‌جویی در این باره هستند. با این حال برخی دیگر بر این اعتقادند که اساسا این تنش جدید، تاثیری بر برجام ندارد و اروپا برای ادامه مسیر خود چندان توجهی به این مساله نمی‌کند. اما این سوال هم مطرح است که آیا این شرایط بر فضای روابط ایران، اروپا و آمریکا تاثیر می‌گذارد و اروپای زخم‌خورده از نتایج تصمیمات ترامپ را به ایران نزدیک‌تر می‌کند؟ آیا در کنار این نزدیکی سیاسی، اتحادیه اروپا قدرت ایستادگی در برابر آمریکا را دارد یا نه؟
در این ارتباط عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک دانشگاه آزاد اسلامی بر این باور است که جنگ تجاری اروپا و آمریکا در برجام تاثیری ندارد. این کارشناس مسایل بین‌الملل درباره رفتارهای اخیر ترامپ با اتحادیه اروپا گفت: «این مسایل وعده‌های انتخاباتی ترامپ است که در زمان کاندیداتوری اعلام کرده بود چندین اقدام را در زمینه اقتصادی انجام می‌دهد از جمله افزایش تولید و اشتغال در آمریکا و افزایش تعرفه‌های تجاری. اکنون او وعده‌های انتخاباتی خود را اجرا می‌کند تا طرفدارانش را راضی کند. بنابراین برای ترامپ فرقی نمی‌کند که کشور کمونیستی باشد یا لیبرالیستی. درباره ترامپ می‌توان گفت که عاطفه را در مسایل تجاری مورد توجه قرار نمی‌دهد و حتی اگر با برادرش تجارت کند، معتقد است باید این تجارت حساب و کتاب و سود و منفعت داشته باشد. بنابراین رییس‌جمهور می‌خواهد منافع اقتصادی را به داخل آمریکا ببرد. البته این طرح ترامپ در کوتاه‌مدت جواب می‌دهد. اکنون اشتغال در آمریکا بالا رفته است، اما در درازمدت به ضرر آمریکا تمام میشود چرا که ترامپ سیستمی که تحت عنوان جهانی شدن اقتصاد به اثبات رسیده را به هم ریخته است و دوباره اگر قرار باشد ساختاری که هزینه شده بود و شرق و غرب را به هم متصل کرده بود اصلاح شود این سوال پیش می‌آید که آیا این تصمیم جدید می‌تواند سرجای خود بنشیند و جواب دهد یا نه. مهم‌تر آنکه،این رفتارها اعتمادی که در ساختار اقتصادی جهان به وجود آمده و نهادینه شده بود را از بین برد. با اینکه ممکن است آقای ترامپ دو سال دیگر انتخاب شود اما این ذهنیت‌ها می‌ماند که آیا ممکن است فرد دیگری بیاید و رفتار مشابهی انجام دهد، اگر ما این ساختار را اصلاح کنیم ممکن است از سوی فرد دیگری دوباره به هم بریزد. بنابراین آمریکا در درازمدت از نظر سرمایه‌گذاری در خارج از کشور دچار بحران میشود و قیمت اجناس هم افزایش می‌یابد.»
این کارشناس مسایل بین‌الملل درباره اینکه آیا آمریکا از این جنگ تجاری با اروپا به عنوان اهرمی برای فشار علیه ایران استفاده می‌کند، بیان کرد: « تصور نمی‌کنم. آقای ترامپ همین اقدام را با چین، مکزیک و کانادا هم انجام داد. بنابراین فکت‌ها به ما می‌گوید کشورهای نفتا مثل مکزیک و کانادا هستند که آمریکا با آنها برخورد می‌کند و این کشورها با ایران هم در رابطه نیستند. پس ما نمی‌توانیم بگوییم که آمریکا تعرفه روی ماشین بنز آلمان می‌بندد برای اینکه روی ایران فشار بیاورد. مطمئن باشید که اگر به خاطر مسایل ایران بود اروپایی‌ها امتیاز می‌دادند.» فرجی‌راد در ادامه گفت: «اکثر شرکت‌های بزرگ اروپایی جا پای محکمی در آمریکا دارند؛ یا صادرات یا واردات انجام می‌دهند یا سرمایه‌گذاری عظیم دارند بنابراین کار چندانی در این باره برای ایران نمی‌توانند انجام دهند. یکسری شرکت‌های کوچک به تازگی در اروپا ایجاد شده که اروپایی‌ها این شرکت‌ها را تشویق می‌کنند که با ایرانی‌ها کار کنند و خب این شرکت‌ها باید جان بگیرند و می‌توانند با ایران شروع کنند.
با این حال در این شرایط هم اروپایی‌ها باید فکر کنند که پول آن را چگونه تبادل کنند، با سوئیفت چه کنند و.... اینکه یک کشور یا شرکت اراده کنند که با ایران کار کنند که همه مسایل حل نمی‌شود.» وی در ادامه گفت: «البته اگر اروپایی‌ها می‌خواهند برجام بماند باید از خودگذشتگی‌هایی داشته باشند و باید یک راهکار جدیدی را ایجاد کنند تا نفت ایران فروخته شود، آنها باید خرید نفت را از فروشنده‌های سنتی خودشان کم کنند و خرید نفت و گاز را از ایران افزایش دهند. نکته اینجاست که بین اعضای اتحادیه اروپا هم اختلاف است و آمریکا سعی می‌کند این اختلاف را تشدید کند. اکنون هم اروپای شرقی با اروپای غربی مشکل پیدا کرده است، چک و لهستان بازی درآورده‌اند. بنابراین هنگامی که اینها می‌خواهند در بروکسل درباره ایران جلسه‌ای تشکیل دهند این شکاف وجود دارد و نمی‌نتوانند به اجماع برسند و کار اروپایی‌ها سخت میشود. آمریکایی‌ها در این زمینه در حال انجام اقداماتی هستند بنابراین اروپا باید به اقدامات خود برای ایران سرعت ببخشد.»
روی برجام حساب جدید باز نکنیم
حسن هانی‌زاده- جنگ اتحادیه اروپا و آمریکا از ماه‌ها پیش به‌طور جدی آغاز شده و با توجه به اهمیت روابط آمریکا و اتحادیه اروپا به نظر می‌رسد این جنگ هر روز جدی‌تر و علنی‌تر شود چرا که شرایطی که دونالد ترامپ برای تبادل تجاری و همکاری مشترک تجاری بین اتحادیه اروپا وضع کرده شرایط بسیار سختی است که به اقتصاد اروپا ضربه خواهد زد. برقراری یک سری تعرفه‌های سنگین تا 25 درصد بر کالاها و مخصوصا آلومینیوم اروپا به آمریکا می‌تواند برای اقتصاد اروپا آسیب‌پذیر باشد و این مساله موجب شده اتحادیه اروپا سازوکار جدیدی را برای تقابل با اقدامات دونالد ترامپ اتخاذ کند. به نظر می‌آید هرروز که می‌گذرد و هر روز که دونالد ترامپ شرایط سخت‌‌تری برای کالاهای چینی و اروپایی و سایر کشورها وضع می‌کند آمریکا بیشتر دچار انزوای سیاسی و اقتصادی میشود و اتحادیه اروپا مجبور خواهد شد که شرکای جدیدی در جهان پیدا کند از جمله این شرکا ایران است و ایران به خوبی خواهد توانست از شکاف اقتصادی موجود میان اتحادیه اروپا و آمریکا استفاده کند و سیگنال‌هایی که این اواخر از اتحادیه اروپا مبنی برضرورت همکاری میان ایران و اتحادیه اروپا در چارچوب برجام ارسال میشود نشان می‌دهد که اختلاف میان ایران و آمریکا خیلی جدی است و به نظر می‌رسد این به نفع ایران خواهد بود.
اما باید بدانیم که بسته‌های پیشنهادی و مشوق‌های اروپایی به ایران در حد قابل قبول و جدی نیست یعنی اتحادیه اروپا از یک‌سو مشکل اقتصادی با آمریکا دارد. این مشکل اقتصادی خیلی ساختاری نیست و به مساله تعرفه‌های جدیدی که دونالد ترامپ برقرار کرده بازمی‌گردد و این قابل حل است ولی با توجه به اینکه اتحادیه اروپا در حوزه سیاست خارجی و سیاست‌های کلان و استراتژیک به نوعی با آمریکا هماهنگ است لذا تحت فشار آمریکا سعی می‌کند شرکای جدیدی بر ایران تحمیل کند از جمله مساله نفوذ ایران در منطقه، مساله تولید موشک‌های بالستیکی، حضور و کمک ایران به جنبش‌های مبارز فلسطینی و منطقه‌ای همه اینها باعث شد اتحادیه اروپا سعی کند برجام را به این مسایل مربوط کند بنابراین به نظر می‌رسد برجام به تدریج جایگاه خود را از دست خواهد داد و به کلی نفعی برای ایران نخواهد داشت و اتحادیه اروپا هر وقت مسایل اقتصادی‌اش را با دونالد ترامپ حل کند قطعا به ایران فشار خواهد آورد و حجم تبادل بازرگانی خود را با ایران به شدت کاهش خواهد داد. از این جهت نباید روی برجام حساب جدیدی باز کرد ضمن اینکه بر اتحادیه اروپا هم امیدی نیست چرا که تابعی از سیاست‌های آمریکا هستند و به صورت تاکتیکی با ایران در ارتباطند و هرگاه مشکل خود را با آمریکا حل کنند در کنار آمریکا خواهند بود و حتی تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع خواهند کرد.
اما در خصوص مذاکراتی که قرار است میان ایران و واشنگتن آغاز شود باید گفت که این مذاکرات بسیار کند و نفسگیر و سخت خواهد بود و به نظر نمی‌رسد آمریکایی‌ها در این مذاکرات جدی باشند زیرا مسایل غیرعملی و غیرمنطقه‌ای مثل نفوذ ایران، توان دفاعی ایران،آزادی‌های فردی و اجتماعی را مطرح می‌کنند البته این موضوعات ارتباطی به آمریکا ندارد اما آمریکا سعی می‌کند در این مذاکرات این مسایل را مطرح و این شرط‌ها را تحمیل کند. با توجه به اینکه جامعه ایران باز است و تصمیمات فردی مطرح نیست و نهادهای متعددی در مدیریت کشور دخیل هستند به نظر نمی‌رسد مذاکرات در آینده میان ایران و واشنگتن به نتیجه برسد.
سایر اخبار این روزنامه
نبرد حساس ایران- پرتغال به وقت سارانسک؛
توافق نفتی جدید در دستور کار اوپک و غیراوپک
آیا منازعه اروپا و آمریکا به سود ایران است
نتیجه بی توجهی به حفاظت پایدار منابع
ائتلاف مقتدی صدر و العبادی
مشکلات مالی فعالیت کتابفروشی‌ها را تهدید می‌کند؛
تکذیب ممنوعیت واردات کاغذ و مقوا؛
در غیاب مسوولان میراث فرهنگی فارس و نیروهای یگان حفاظت؛
سیف پرچم سفید را بالا برد!
تلاش برای نجات ریال
تعامل بین‌المللی، نیاز امروز اقتصاد کشور
وزیر امور خارجه در اتاق بازرگانی خطاب به مخالفان نظام:
«جهان‌صنعت» جداسازی وزارت صنعت و بازرگانی را بررسی کرد
افزایش قیمت ۴۰ درصدی تلفن‌های همراه
نماینده آبادان در مجلس در گفت‌و‌گو با «جهان صنعت» در خصوص معضل آب این شهر عنوان کرد
این خط و این هم نشان!
تعامل بین‌المللی، نیاز امروز اقتصاد کشور
