از آلماتی تا آستانه؛ مدل قزاقی تغییر پایتخت

دیپلماسی تغییر محل پایتخت و اهداف آن در شرایط حاضر علاوه بر اهداف زیست محیطی و شهر سازی اهداف سیاسی و امنیتی نیز را شامل می شود. در طول سال‌های گذشته بحث انتقال پایتخت که از سوی مسئولان ذی ربط مطرح شده است به عنوان موضوعی شهری مورد توجه قرار گرفته بود اما اگر نگاهی ژرف به این موضوع داشته باشیم تغییر پایتخت می‌تواند در ابعاد نظامی و امنیتی و به عنوان یک تاکتیک مناسب جهت مقابله با هرگونه اقدامات خصمانه دشمنان نیز مورد بهره‌برداری قرار گیرد. در طول سده های گذشته به لحاظ مسائل امنیتی و نظامی پایتخت ایران تغییرات زیادی داشته است که هر یک از تغییرات در زمان خود به عنوان یک تاکتیک امنیتی و سیاسی مورد تایید مقامات وقت قرار گرفته بود. در شرایط حاضر نیز چنین وضعیتی بر موضوع انتقال پایتخت از تهران به مکان دیگری مد نظر است که جهت روشن شدن بهتر موضوع انتقال پایتخت قزاقستان از آلماتی به آستانه مورد بررسی قرار می گیرد .ششم ژوئن ۱۹۹۶میلادی «نورسلطان نظربایف» ريیس جمهوری قزاقستان درحالی فرمان انتقال پایتخت را از آلماتی به آستانه صادر کرد که بسیاری از کارشناسان و مقامات دولتی آن را غیرعملی و ناممکن می‌دانستند ولی این فرمان باوجود هزینه های مادی و معنوی، نتایج حاصله از این تصمیم بعد ازسال‌ها خود را نشان داد.کشور قزاقستان به عنوان همسایه شمالی ایران از طریق آب های دریای خزر دارای مرزهای مشترک با ایران است.قزاقستان که درسال 1991 بعد از فروپاشی شوروی سابق استقلال پیدا کرد، در بررسی وضعیت سیاسی اقتصادی و امنیتی کشورهای مشترک المنافع رتبه اول را دارد .این کشور بیشترین مرز را با سواحل دریای خزر را دارد و از نظر رشد اقتصادی بیشترین رشد و توسعه یافتگی را در منطقه دارد .با مدیریت نورسلطان نظربایف ريیس‌جمهور قزاقستان این کشور بعداز استقلال از شوروی سابق مسیر حفظ استقلال و پیشرفت را همگام با توسعه امنیت ملی کشور پیش برد .در حال حاضر در مقایسه با کشورهای همسایه قزاقستان این کشور از ثبات و امنیت پایداری برخوردار است و این امر موجب جذب سرمایه گذاران خارجی در بخش های مختلف این کشور شده و رشد اقتصادی و درآمد سرانه مردم قزاقستان نسبت به سایر کشورهای منطقه بسیار بالاست. بزرگ‌ترين مساله در ساختار سیاسی دولت قزاقستان وجود یک حاکمیت هوشمند و مدبرانه است که در راستای حفظ وحدت ملی و توسعه و پیشرفت کشور فعالانه قدم‌های مثبت برمی دارد. توسعه انسانی و کشاورزی و صنعتی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه روابط بین المللی با کشورهای منطقه و جهانی که موجب شده قزاقستان به عنوان محل حل و فصل اختلافات منطقه‌ای معرفی شود و بحث برگزاری مذاکرات پرونده هسته ای ایران در آلماتی و مذاکرات صلح سوریه در آن کشور ارزش و وزن سیاسی این کشور را در منطقه و جهان بالا برده است .در خصوص اشغال بخشی از خاک اوکراین از سوی روسیه به بهانه حمایت از روس تبارها ی مقیم اوکراین این کیاست و سیاست دولتمردان قزاقی به‌خصوص ریاست جمهوری آن کشور بود که 20 سال پیش دستور انتقال پایتخت از آلماتی به آستانه را صادر کرد و این یک نکته عطفی در حفظ منافع و امنیت ملی کشور و مرزهایش بوده است چرا که تجربه تلخ اشغال برخی مناطق اوکراین و کریمه از سوی روسیه زنگ خطر را در سایر کشورهای مشترک‌المنافع شوروی سابق درآورده است و اکثر این کشورها سعی در نزدیکی به روسیه یا اروپا و آمریکا جهت جلوگیری یا مقابله با زیاده خواهی های روسیه داشتند و انتقال پایتخت قزاقستان از آلماتی به آستانه یک تجربه موفق برای رهبری و مردم قزاقستان بوده است. انتقال پایتخت به آستانه و ساخت یک شهر جدید با رعایت نکات امنیتی و زیست محیطی و شهری اقدامی بود که وحدت ملی و توان فنی و حرفه‌ای و مهندسی قزاقستان را به دنیا معرفی کرد .شهر آستانه با آخرین تکنولوژی و فناوری نوین جهانی درحال ساخت است و در واقع عبور قزاقستان از گذر زدودن آثار دوران کمونیست در ساخت این شهر هویداست.آقای نظربایف با دستور ساخت شهر آستانه و انتقال پایتخت به آن شهر ضمن حفظ هویت تاریخی و سنتی قزاق ها، ویترینی از توانمندی ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری را برای سرمایه گذران جهان به‌وجود آورده است .انتقال پایتخت در قزاقستان درحال حاضر به الگوی موفقیت آمیزی برای سایر کشورهای منطقه تبديل شده است.در شرایط فعلی قزاقستان توانسته است با سیاست آقای نظر بایف در عرصه های مختلف داخلی و خارجی به موفقیت‌های بسیاری نائل شود و درحال حاضر به محل تلاقی روابط سیاسی، اقتصادی و امنیتی منطقه تبدیل شده است و در واقع جذب سرمایه‌گذاری خارجی در پروژه های نفت و گاز ، معادن و گردشگری درقزاقستان یک فرصت تاریخی برای آن کشور شده است .دولت قزاقستان ضمن استفاده از معماری و تکنولوژی جدید توانسته یک شهری براساس استانداردهای قرن 21 در آستانه تاسیس کند و این امر مي تواند موجب سرازیر شدن سرمایه گذاران و ورود تکنولوژی‌های جدید به آن کشور شود و آموزش نیروهای جدید فنی مهندسی قزاقی و ایجاد شرایط مناسب سرمایه گذاری در آن شهر زمینه را جهت توسعه این تکنولوژی در سایر شهرهای قزاقستان نیز مهیا کرده است و در واقع آستانه دروازه توسعه نوین قزاقستان است که الگوی مناسبی برای سایر کشورهای منطقه می باشد. توسعه و خدمات شهری در جهان معاصر به امر انکارناپذیر ی تبدیل شده است و توسعه شهری و روستایی و انسانی در قزاقستان به‌شدت در حال پي‌گيري است و این در حال گذر از سیستم کمونیستی سابق به جهان مدرنیته می باشد که در این خصوص تغییر مکانی پایتخت علاوه بر اهمیت امنیت ملی به عنوان مدل زنده اي از جذب تکنولوژی و توسعه شهری است .
طبق نظر اکثر کارشناسان قزاقستان از نظر رشد درآمد سرانه و رفاه و امنیت سرمایه‌گذاری در بین کشورهای مشترک المنافع شوروی سابق رتبه نخست را دارد و این یک موفقیت بزرگ برای آن کشور است كه در چنین وضعیتی باید تجربیات قزاقستان در انتقال پایتخت به عنوان تجربیات موفق در خصوص تغییر پایتخت در ایران از تهران به مکان دیگر مورد استفاده قرار گیرد چون انتقال پایتخت علاوه بر انتقال فیزیکی و اسنادی نیازمند انتقال فکری، فرهنگی و اجتماعی است چرا که در صورت بروز هر بحران طبیعی یا خرابکارانه به جهت نبود زیر ساخت های مناسب خود ساختار فیزیکی شهر تهران یک تهدید بالقوه است که جهت برون رفت باید پیش‌بینی های لازم قبل از بروز هرگونه تهدید طبیعی و انسانی انجام گیرد که در این خصوص لازم است کارگروهی جهت هماهنگی و همکاری و تدوین تجربیات با گروه کارشناسی قزاق ملاقات ومذاکره کنند .