ضرب الاجل یک هفته ای به اروپا

گروه سیاسی- یک ماه پیش بود که دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا با اعلام خروج خود از توافق هسته‌ای ایران و گروه موسوم به 1+5، اعلام کرد که تحریم‌ها علیه تهران را بازمی‌گرداند این مساله موجب نگرانی شرکت‌های اروپایی که با ایران در تعامل هستند، شد‌. این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران ضمن پایبندی کامل به توافق هسته‌ای و اجرای تعهدات خود، حالا در انتظار اقدامات عملی و قاطع اروپاست‌. از این رو همزمان مذاکرات دستگاه دیپلماسی با اروپایی‌ها با هدف چگونگی تامین تعهدات برجامی1+5 انجام شد‌. کمیسیون اروپا نیز از آغاز فرآیند اجرای مقررات مسدودکننده خبر داد تا مانع از همکاری شرکت‌های اروپایی با تحریم‌های واشنگتن علیه تهران شود‌. اکنون ایران با طرف اروپایی و سایر مشارکت‌کنندگان باقی مانده در برجام اتمام حجت کرده و اعلام داشت که مسوولیت پیامدهای نابودی برجام با طرف اروپایی خواهد بود‌. از این‌رو سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه اعلام کرد: امیدواریم طرف‌های باقیمانده در برجام تا آخر ماه میلادی جاری پکیچ عملی خود را ارائه دهند. وی در نهمین جشنواره تجلیل و تکریم از کارآفرینان و مدیران اشتغالزای کشور اظهار کرد: برجام به دلیل خروج آمریکا از این توافق بین‌المللی در یک شرایط غیرعادی به سر می‌برد و ما و دیگر اعضای برجام در تلاش هستیم که اگر بشود برجام به مسیر خود ادامه دهد و اگر نشد به وضعیت قبل برجام و حتی فراتر از آن برمی‌گردیم. وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود در این نشست، تصریح کرد سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا به ما قول دادند که یک پکیچ عملی برای حفظ برجام و تامین منافع و خواسته‌های ایران از برجام ارائه دهند و امیدواریم تا آخر ماه میلادی جاری این بسته به ما داده شود. در حال حاضر اروپایی‌ها به کمک روسیه و چین در تلاش هستند این بسته پیشنهادی را تهیه کنند به نحوی که ایران بتواند به فروش نفت خود، دریافت پول نفت، تبادلات بانکی، حمل‌ونقل، بیمه و... ادامه دهد.
حالا با نزدیک شدن به موعد بازگشت تحریم‌های آمریکا، مقام‌های اروپایی با یک آزمون سرنوشت‌ساز برای دفاع از منافع اقتصادی و امنیتی اروپا رو‌به‌رو هستند؛ امری که سیدکمال خرازی رییس شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز بر آن تاکید کرد و گفت‌: اروپا باید از امنیت و استقلال و عزت خود در مقابل سیاست‌های یکجانبه‌گرایی آمریکا دفاع کند‌. وی تاکید کرد‌: در برابر فشار آمریکا عزت و استقلال اروپا به مخاطره افتاده است‌. جدای از موضوع تامین منافع اقتصادی ایران، اروپا باید از امنیت و استقلال و عزت خود در مقابل سیاست‌های یکجانبه‌گرایی آمریکا دفاع کند‌.
راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌های اقتصادی آمریکا وجود دارد
سیدکمال خرازی رییس شورای راهبردی روابط خارجی کشورمان که به همراه هیات سیاسی به اسپانیا سفر کرده است در مصاحبه با خبرگزاری افه مادرید تاکید کرد‌: با وجود خروج ایالات متحده آمریکا از برجام، راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌های اقتصادی آمریکا برای علاقه‌مندان تجارت با ایران وجود دارد‌. وی اظهار کرد‌: توافق گروه 1+5 که در ژوئیه ۲۰۱۵ حاصل شد، مورد انتقاد دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا قرار گرفته که وضع تحریم‌های اقتصادی را با وجود درخواست تجدیدنظر دیگر امضاکنندگان از سر گرفت‌. خرازی هشدار داد که کشورهای اروپایی باید فرمول‌هایی برای حفظ برجام پیدا کنند‌. وی همچنین گفت‌: در غیر این صورت، هیچ دلیلی برای اینکه ایران بخواهد در توافق هسته‌ای باقی بماند، وجود ندارد‌. وی هشدار داد که لغو کامل توافق هسته‌ای می‌تواند پیامدهای بسیار خطرناکی برای امنیت منطقه خاورمیانه داشته باشد‌. خرازی تصریح کرد‌: فقط منافع اقتصادی در معرض خطر نیستند و مهم‌تر از آن، منافع امنیتی خود اروپا در خطر قرار می‌گیرد‌. به اعتقاد وی حمایت دولت‌های اروپایی از جمله دولت اسپانیا از شرکت‌هایی که قصد دارند سرمایه‌گذاری و تعهدات خود را در بازار ایران حفظ کنند، ضروری است‌. خرازی توضیح داد‌: این بستگی به سطح حمایت دولت‌های اروپایی از شرکت‌های خود خواهد داشت‌. باید دید چقدر آمادگی دارند از شرکت‌های خود حمایت کنند تا بتوانند با ایران همکاری کنند‌. دیپلمات ایرانی تاکید کرد‌: در حال حاضر گفت‌وگو بین ایران و اتحادیه اروپا با هدف ایجاد سازوکارهای حمایتی برای آن دسته از شرکت‌هایی که می‌خواهند با ایران همکاری کنند در جریان است و امیدواریم این اراده سیاسی به تضمین‌هایی در حمایت از برجام تبدیل شود‌. خرازی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا مدل شرکت‌هایی مثل Halliburto- که دیک چنی معاون سابق رییس‌جمهور آمریکا آن را از طریق شعباتی در جزایر کایمان اداره می‌کرده امکان‌پذیر است یا نه، گفت‌: البته که روش‌های مختلفی برای دور زدن تحریم‌ها وجود دارد‌. ما باید در نظر داشته باشیم که جمهوری اسلامی ایران توانسته است در طول تمام سال‌هایی که تحت تحریم‌های ایالات متحده بوده راه‌هایی پیدا کند و به حیات خود ادامه دهد. خرازی درباره گفت‌وگوهای ترامپ با کیم جونگ اون رهبر کره‌شمالی با هدف هسته‌ای‌زدایی در شبه جزیره کره نیز گفت‌: من هیچ ارتباطی بین این موضوع و مساله ایران نمی‌بینم‌. گفت‌وگوها بین ایالات متحده و کره‌شمالی در یک مرحله بسیار ابتدایی است و آینده این مذاکرات برای هیچ کسی روشن نیست‌. این دیپلمات ارشد کشورمان تاکید کرد که با توجه به نقض تعهدات ایالات متحده و این واقعیت که یک رییس‌جمهور آمریکا امضای سلف خود را نادیده گرفته، ما به امضای یک رییس‌جمهور آمریکا اعتماد نداریم‌. وی تصریح کرد‌: متحدین ایالات متحده که او با آنها صحبت کرده، هیچ اعتباری برای ترامپ قائل نیستند‌. وی افزود‌: جهان در حال حاضر توسط تصمیمات غیرمنطقی رییس‌جمهور آمریکا گروگان گرفته شده است‌.


اما علی‌اکبر صالحی، معاون رییس‌جمهور نیز حفظ برجام را به عنوان دستاوردی چندجانبه، آزمونی برای جامعه جهانی برشمرد و تاکید کرد‌: چنانچه اهداف مورد نظر ایران از این توافق حاصل نشود، امکان حفظ آن ناممکن است و باقی ماندن تحریم‌ها و حفظ همزمان توافق شدنی نیست‌. وی با ارائه استدلال‌های گوناگون از فریبکاری و خصومت در اظهارات اخیر مقامات آمریکا و تلاش گسترده آنان برای جلب همکاری بین‌الملل به منظور ناکام گذاشتن توافق هسته‌ای تاکید کرد‌.
نقوی‌حسینی خواستار اعلام پایان برجام شد
هشدار دستگاه سیاست خارجه واکنش تندروهای مجلس را نیز به همراه داشت‌. سیدحسین نقوی‌حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی خواستار از سرگیری غنی‌سازی شد و افزود‌: شرکت‌های اروپایی با وجود ادعاهای این کشورها در حال رفتن از ایران هستند و این امر نشان می‌دهد که اروپایی‌ها تنها در ظاهر در پی حفظ برجام هستند و ادعای پایبندی به این معاهده را دارند‌. وی با بیان اینکه اروپا از ابتدا نیز در پی مقابله با آمریکا نبود و مطالب مطرح شده توسط آنها در سطح ادعا باقی ماند، گفت‌: اروپایی‌ها توان مقابله با آمریکا را ندارند‌. سخنگوی کمیسیون امنیت ملی به سخنان معاون سیاسی وزیر امور خارجه اشاره کرد و گفت‌: سخنان عراقچی به خوبی نشان می‌دهد که اروپایی‌ها در عمل از سیاست‌های آمریکا پیروی می‌کنند، البته از ابتدا به خوبی این امر مشخص بود‌. نقوی‌حسینی ادامه داد‌: امروز بدعهدی آمریکایی‌ها و بی‌وفایی اروپایی‌ها به جامعه جهانی اثبات شد و به خوبی مشخص است که اروپایی‌ها به تعهدات خود عمل نمی‌کنند، باید پایان برجام اعلام شده و برای ایران بعد از برجام آماده شویم و این اقدامات نیز باید بر اساس قانون اقدام متقابل و دستورات ابلاغی دولت باشد‌. وی گفت‌: اروپایی‌ها هر جا منافع نداشته باشند، حقوق بشر و تمام توافقات بین‌المللی را زیر پا می‌گذارند‌.
جهانبخش محبی‌نیا نیز در واکنش به هشدار معاون وزیر امور خارجه کشورمان مبنی بر اینکه اکنون برجام با از دست دادن نقطه تعادلی خود در‌ آی‌سی‌یو است، گفت‌: برای به نتیجه رسیدن برجام، نیاز به بهره‌گیری از دیپلماسی حکمت‌آمیز جمهوری اسلامی ایران است‌. نماینده مردم میاندوآب، شاهین‌دژ و تکاب در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد‌: باید اذعان کرد که برهم ریختن برجام هنر نیست اما امتیاز دادن در روند مذاکرات برجامی با قاره سبز نیز صحیح نیست‌. عضو فراکسیون ولایی مجلس شورای اسلامی درباره اینکه آیا چشم‌انداز ادامه مذاکرات با اروپا روشن و مشخص است یا خیر، افزود‌: هم‌اکنون اروپایی‌ها با آمریکا زاویه دارند و باید با فنون دیپلماسی این شکاف را بیشتر کنیم تا از این طریق به امتیازات بیشتری دست یابیم‌.
این نماینده مردم در مجلس دهم با اشاره به اینکه اگر دستگاه دیپلماسی بتواند واقعیت‌های جمهوری اسلامی را به گفتمان تبدیل کند، حتما در حوزه‌های مختلف به نتایج خوبی خواهد رسید، تصریح کرد‌: متاسفانه این مهم در حالی ا‌ست که در حوزه دیپلماسی خیلی فعال نیستیم و تصور می‌شود با سفرهای تشریفاتی و نگاه‌های بادکنکی منافع کشورمان را رقم بزنیم‌. نایب‌رییس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه نیاز به بازنگری و تحول در ارتباطات بین‌الملل وزارت خارجه کشور وجود دارد، خاطرنشان کرد‌: قدرت نرم و بازی‌های دیپلماتیک و رفتار حکیمانه ایران می‌تواند جان مجددی به برجام دهد‌. عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس هم اعتقاد دارد که بوی الرحمان برجام خیلی وقت است که بلند شده و در واقع تمامی علائم نشان می‌دهد توافقنامه مُرده است‌.
نصرالله پژمانفر نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی هم در واکنش به هشدار معاون وزیر امور خارجه کشورمان مبنی بر اینکه اکنون برنامه جامع اقدام مشترک با از دست دادن نقطه تعادلی خود در آی‌سی‌یو است، گفت‌: به نظر می‌رسد با وجود همه تلاش‌های دولتمردان، برجام از بین رفته است اما مسوولان همچنان امیدوار هستند این توافقنامه زنده شود‌.
وی تصریح کرد‌: با توجه به شرایط کنونی برجام، دولتمردان به جای اینکه به دنبال افزایش سطح ارتباط با اروپا و ایجاد انشقاق بین قاره سبز و آمریکا باشند، باید بند 3 و 36 برجام را اجرایی کنند‌. پژمانفر ادامه داد‌: به عبارتی اگر طبق قانون، به بخشی از سانتریفیوژها گاز تزریق می‌شد، علاوه بر اینکه حساب کار به دست ایالات متحده می‌آمد، اروپایی‌ها نیز از قاطعیت کشورمان بیشتر باخبر می‌شدند‌. این نماینده مردم در مجلس دهم با اشاره به اینکه اروپایی‌ها در برجام به اهداف‌شان دست یافته‌اند و توانسته‌اند به محدوده‌های مدنظرشان برسند، اظهار کرد‌: در واقع باید اذعان کرد نمی‌توان به کشورهایی که بدون منطق و با زبان زور صحبت می‌کنند صرفا امتیاز داد زیرا آنها حریص تر شده و بیشتر دست به اقدامات خصمانه می‌زنند‌. پژمانفر اعتقاد دارد دولتمردان و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای نباید از دیپلماسی شکست‌خورده در روند مذاکرات استفاده کنند‌. عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد‌: باید یادآور شد خیلی وقت است که بوی الرحمان برجام بلند شده و در واقع تمامی علائم نشان می‌دهد توافقنامه مُرده است‌.
با وجود هشدار ایران به اروپایی‌ها، نخست‌وزیر انگلیس از اتحادیه اروپایی خواسته در مقابل اقدامات یکجانبه‌گرایانه خاص ترامپ در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی تسلیم شود و اقدامی در تقابل با واشنگتن انجام ندهد‌. مشابه این رویکرد را صدراعظم آلمان و رییس‌جمهور فرانسه نیز دارند‌. این دو نیز به جای در پیش گرفتن استراتژی تقابل با آمریکا، به مدیریت رفتار ترامپ از طریق مذاکره رو آورده‌اند‌. اگرچه این رویکرد در نهایت پاسخگو نبوده و هزینه‌های زیادی برای اروپای واحد به همراه خواهد داشت اما فعلا مقامات اروپایی ترجیح داده‌اند از این الگو پیروی کنند‌.