تصمیمات اوپک ضمانت اجرا ندارد

مرتضی بهروزی‌فر* - اجلاس اوپک به عنوان سازمانی اقتصادی در شرایطی برگزار می‌شود که برگشت تحریم‌ها اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داده و از سویی دیگر چین، هند و آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان نفت ترجیح می‌دهند افزایش تولید جهانی قیمت این کالا را کاهش داده یا در نهایت ثابت نگه دارند. تصمیم اعضای غیر‌عضو و عضو اوپک اما می‌تواند آینده اقتصادی ایران را از آنچه هم‌اکنون با آن دست و پنجه نرم می‌کند دشوار‌تر کند.بر اساس قواعد و برنامه‌ریزی‌های اوپک، این سازمان پیش از نشست وزرا، اجلاس کارشناسی با حضور کمیسیون‌های اقتصادی برگزار می‌کند که طی آن میزان عرضه و تقاضا را بررسی کرده و بر همین اساس با توجه به معیارهای اقتصادی بازار تصمیم به افزایش یا کاهش تولید می‌گیرند. طرح افزایش تولید نیز در همین اجلاس مورد مباحثه قرار می‌گیرد و نتیجه آن اعلام خواهد شد.همراهی یا عدم همراهی اعضای اوپک با این طرح اما منوط به بررسی‌هایی است که بر اساس منافع ملی و اقتصادی آنها بیشترین اهمیت را دارد. عربستان به عنوان یکی از حامیان و پیشنهاد‌دهندگان افزایش تولید نفت سعی خود را می‌کند که بر اساس مذاکرات قبلی که با روسیه داشته اجماع عمومی اعضای اوپک را کسب کرده و احتمالا روسیه نیز به عنوان تولید‌کننده غیر‌عضو اوپک همه تلاش سیاسی خود را خواهد کرد تا این اجماع محقق شود.سیستم تصمیم‌گیری در اوپک بر اساس اجماع عمومی است، حتی اگر یک کشور با طرحی مخالفت کند، موضوع مطروحه اجرایی نخواهد شد. از آنجا که ایران تمایلی به کاهش قیمت بیشتر بهای نفت ندارد دور از ذهن است که رای موافق به افزایش تولید دهد و روند افزایش تولید احتمالا تا پایان سال متوقف خواهد شد و سپس بار دیگر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.نکته مهم و قابل توجه در اجرای تصمیمات کشورهای تولید‌کننده نفت فقط اجماع اعضای اوپک نیست. مساله مهم این است که تصمیمات اوپک هیچ ضمانت اجرایی و تنبیهی نداشته و اعضا می‌توانند کاملا بر‌خلاف آن عمل کنند. از همین رو طرح افزایش تولید نفت از سوی عربستان و روسیه بیشتر به این منظور است که ایران درباره کمرنگ شدن نقش خود در بازار جهانی تلنگری را احساس کند و به دنبال تعاملات بین‌المللی قدم بردارد.در نهایت اما عربستان با افزایش تولید خارج از اوپک این امکان را دارد که بازار جهانی را پوشش دهد و در چنین شرایطی صدور نفت ایران با خطر جدی روبه‌رو خواهد شد. از همین رو باید در انتظار تصمیمات بین‌المللی و همچنین واکنش‌های ایران در بازار جهانی بود.
*کارشناس اقتصادی