واکنش زنگنه به کارشکنی‌های ترامپ

گروه انرژی‌- صدو هفتاد و چهارمین نشست اوپک در حالی فردا برگزار مى‌شود که برخی آن را سیاسی‌ترین نشست این سازمان مى‌دانند، نشستی که در آن قرار است عربستان که روزی خود به توافق بر سر کاهش تولید اصرار داشت حالا به خواست آمریکا مى‌خواهد به این توافق پایان دهد. در این میان چهار عضو اوپک یعنی ایران، عراق، ونزوئلا و الجزایر از قبل مخالفت خود با سعودی‌ها را اعلام کردند و کارشناسان چشم‌انتظارند تا ببینند زنگنه این بار چگونه از سهم خود در بازار انرژی دفاع می‌کند.
با وجود اینکه کارشناسان معتقدند این نشست پرچالش‌ترین نشست اوپک در سال‌های اخیر خواهد بود و سرنوشت جدیدی در انتظار طلای سیاه است اما وزیر نفت ایران در بدو ورود خود به وین برای حضور در نشست اوپک، به خبرنگاران گفت بعید است اوپک در نشست پیش رو به توافقی در خصوص تولید نفت دست پیدا کند.
بیژن زنگنه معتقد است نفت یک سلاح نیست که به عنوان ابزاری سیاسی علیه برخی کشورها مورد استفاده قرار گیرد. اوپک هم یک سازمان سیاسی نیست و لازم است هر‌گونه استفاده از نفت به عنوان یک سلاح یا ابزار علیه برخی کشورها را محکوم کند.
زنگنه نسبت به رفتارهای مداخله‌جویانه رییس‌جمهور‌ آمریکا که به سیاسی شدن بازار نفت منجر شده است، واکنش نشان داد و گفت: برای من و برخی اعضای اوپک بسیار مهم است که بازار نفت غیرسیاسی باشد؛ براساس منافع تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان عمل کند و مبتنی بر عرضه و تقاضا پیش برود.


به گفته وزیر نفت اوپک سازمانی نیست که از دستورهای رییس‌جمهور‌ آمریکا پیروی کند. آقای ترامپ فکر می‌کند می‌تواند آنچه را می‌خواهد به اوپک تحمیل کند و با توسل به اعمال تحریم‎ها علیه دو عضو مهم سازمان، بازار را با مخاطره مواجه کند. به همین منظور از اوپک توقع دارد تغییراتی در تصمیمات خود بدهد تا به کاهش قیمت‎ها کمک کند.
زنگنه در پاسخ به این سوال که آیا با پیشنهاد مشخصی به نشست ۱۷۴ اوپک در وین آمده است، گفت: پیشنهاد مشخصی نیست، اما موضع مشخصی در این نشست داریم.
وی همچنین با بیان اینکه تصمیم‌گیری درباره اتمام توافق کاهش تولید، نیاز به اجماع اعضای اوپک دارد، گفت: اوپک سازمانی مستقل است و یک سازمان آمریکایی نیست و تفاوت بسیار مهمی بین اوپک و IEAو EIA وجود دارد. اوپک سازمانی نیست که دستور کارش را از آمریکا بگیرد و آن را اعمال کند. اوپک بخشی از وزارت انرژی آمریکا نیست.
زنگنه مى‌گوید‌: رییس‌جمهور‌ آمریکا با تحریم‌هایی که علیه برخی از بنیانگذاران عضو اوپک ایجاد کرده، سبب اختلال در بازار نفت شده است.
‌به گفته وی، اگر بازار نفت بر اساس بنیان‎ها نباشد تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان از این شرایط سود نمی‌برند و ضروری است اوپک از تصمیم‎های سیاسی به دور باشد و هرگونه استفاده سیاسی از نفت را برای فشار بر کشورها محکوم کند. معتقدم هیچ چراغ سبزی نباید مبنی بر عملیاتی کردن تصمیم ترامپ به آمریکا نشان داد.
زنگنه همچنین در هفتمین سمینار بین‎المللی اوپک‌ بار دیگر بر استقلال اوپک، لزوم حفظ امنیت تولیدکننده و مصرف‎کننده در بازار نفت و سیاست‎زدایی از این سازمان به منظور ثبات بازار تاکید کرد.
وی با بیان اینکه ثبات بازار نفت مستلزم همکاری میان طرف‌های ذی‌نفع بازار از جمله تولیدکنندگان و همچنین مصرف‌کنندگان است، افزود: لازم است توجه را به نقش کلیدی و سازنده همکاری میان تولیدکنندگان نفت عضو و غیر‌عضو اوپک در قالب «توافق جهانی کاهش تولید نفت» جلب کنم. این توافق ثبات را به بازار نفت آورد و به رشد اقتصاد جهانی کمک کرد.
وی اظهار کرد: به‎طور علنی و در فرصت‎های گوناگون اعلام کرده‌ام که ایران مخالف قیمت بالای نفت است. اعتراض من به قیمت بالای نفت از این باور عمیق نشات می‌گیرد که قیمت‌های بالا در میان‎مدت و بلندمدت، به تولیدکنندگان و مصرف‎کنندگان سودی نمی‌رساند.
زنگنه با تاکید بر اینکه رشد کنونی قیمت نفت ریشه در دلایل سیاسی دارد و آمارهای مربوط به عرضه و تقاضا در این وضع نقش مهمی ندارند، گفت: در روزهای اخیر‌ رییس‌جمهور‌ آمریکا اوپک را به دلیل رشد قیمت نفت مواخذه کرد. اوپک در طول حیات خود و به ویژه در سال‌های اخیر‌ از قیمت‌های معقول نفت حمایت کرده و هیچ‎گاه برای دستیابی به قیمت‌های بالای نامعقول تلاش و حمایتی نکرده است.
به گفته زنگنه، دلیل قیمت‌های بالای کنونی نفت به طور عمده نبود تعادل میان عرضه و تقاضای نفت نیست.
وی معتقد است برعکس، تنش سیاسی ایجاد‌شده از سوی دولت آمریکا موجب تشدید بی‌ثباتی و ابهام در بازار شده، مصرف‎کنندگان را نگران کرده و قیمت‎ها را بالا برده است.
زنگنه با اشاره به اینکه پس از سخنرانی رییس‌جمهور‌ آمریکا و اعلام خروج این کشور از برجام، قیمت نفت حدود شش دلار افزایش یافت، ادامه داد: از آنجا که دلیل اصلی افزایش قیمت نفت سیاسی است‌ بنابراین چاره کاهش قیمت نفت نیز تنها می‌تواند سیاسی باشد. علی‌الاصول‌ ما با استفاده از نفت به عنوان یک ابزار سیاسی و تحمیل محدودیت بر تولیدکنندگان به دلایل سیاسی، مخالف هستیم.
وزیر نفت گفت: آمریکا نمی‌تواند از اوپک انتظار داشته باشد که علیه دو عضو بنیانگذار خود اقدام کند. برعکس، اوپک یک سازمان مستقل، جاافتاده و مسوولیت‌پذیر است که از آن انتظار می‌رود انسجام و اقتدار خود را طبق اساسنامه تقویت، از سیاست‌زدایی در بازار حمایت و چنین اقدامات یکجانبه‌ای را که روند طبیعی بازار نفت را مختل می‌کند، محکوم کند.
زنگنه همچنین تلاش آمریکا برای تعمیم مقررات ضدانحصار و مجازات اعضای اوپک در قالب قانونی موسوم به نوپک را نمونه‌ای دیگر از تهدید این کشور ضد حاکمیت اعضای اوپک توصیف کرد.
وی گفت: تحلیلگران بازار نفت پرسشی مهم دارند و آن این است که «اقدام اوپک را برای جایگزینی تولید از دست رفته اعضای این سازمان که تولید آنها به دلیل تحریم‌ها کاهش یافته است، چگونه می‌توان تفسیر کرد؟»
زنگنه افزود: دشوار است به چیزی غیر از این فکر کنیم که این اقدام به منزله دادن مجوز به آمریکا برای ادامه این تحریم‌های غیرقانونی، اعمال فشار به اوپک و استفاده از نفت به عنوان ابزاری سیاسی در روابط بین‌المللی است. این اقدام‌های یکجانبه به روشنی به معنای تهدید شرکت‌ها و بانک‌های فعال در بازار نفت و اعمال فشار بر آنهاست.
وزیر نفت گفت: از دید ما سیاست‌زدایی از بازار نفت برای ثبات بازار و طرف‌های ذی‌نفع در آن، حیاتی است. افزون بر آن، باور دارم همان‎طور که در «توافق جهانی کاهش تولید نفت» نشان داده شده است، اوپک نمونه‎ای عالی از نمایش قدرت همکاری برد-برد ایجاد کرده که به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان سود رسانده و ثبات بازار، امنیت انرژی و رشد اقتصاد جهانی را ارتقا داده است. ما باور داریم که همه بازیگران بازار نفت باید اذعان کنند مولفه‌های بنیادین بازار باید بر آن حاکم باشند و نقشی تعیین‌کننده در بازار ایفا کنند.
زنگنه گفت: از دید من، قیمت نفت در جایی مطلوب است که یک توازن حساس میان سه عنصر بنیادین «تضمین سرمایه‌گذاری آینده در کشورهای تولیدکننده نفت»، «تضمین عرضه به‌موقع و کافی نفت برای تامین تقاضا» و «تضمین رشد پایدار و مقبول برای اقتصاد جهانی» ایجاد شده باشد.
زنگنه همچنین معتقد است مشکل فعلی بازار نفت، به تنش‎های سیاسی برمی‌گردد که از سوی رییس‎جمهور‌ آمریکا در فضای بین‎المللی ایجاد شده است؛ نه فقدان توازن عرضه و تقاضا.
این در حالی است که وزیر نفت روسیه گفته است‌: «تقاضای نفت در سه ماهه سوم معمولا با شتاب زیاد افزایش می‌یابد و اگر کاری نکنیم با کسری روبه‌رو می‌شویم»
الکساندر نواک معتقد است این ممکن است منجر به افزایش بیش از اندازه تقاضا شده و قیمت‌ها را به شدت افزایش دهد.
فرستاده وزیر نفت عربستان در اجلاس اوپک گفته که عربستان آماده است هرکاری برای جلوگیری از کسری توزیع نفت در جهان انجام دهد.
‌عبدالعزیز بن سلمان آل‌سعود‌ متن سخنرانی ‌خالد الفلیح‌ وزیر نفت که قادر به شرکت در این نشست نبود را قرائت کرد.
وی گفته است: عربستان متعهد به ایجاد تعادل در بازار است و اوپک به دنبال توسعه همکاری‌ها میان ۲۴ تولیدکننده‌ای است که در توافق کاهش تولید نفت مشارکت دارند.
در بیانیه‌ای که توسط این شاهزاده عربستانی قرائت شد، گفته شده که با وجود اینکه بنیان‌های بازار در سلامت به سر می‌برد، کشورهای مصرف‌کننده بزرگ نفت خام نسبت به کاهش احتمالی توزیع نفت در اثر عدم سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نفت و گاز احساس نگرانی می‌کنند.
بر همین است روسیه و عربستان می‌خواهند در نشست فردای اوپک پیشنهاد افزایش تولید نفت از ابتدای ماه ژوییه (10 تیر) را مطرح کنند به طوری که تولید اوپک و هم‌پیمانان غیراوپک از تاریخ یاد شده به میزان 500 هزار تا 5/1 میلیون بشکه در روز افزایش یابد.
اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در نشست سی‌ام نوامبر 2016 میلادی (دهم آذرماه 1395) تصمیم گرفتند تولید خود را به سطح 32 میلیون و 500 هزار بشکه در روز برسانند. این تصمیم که از ژانویه 2017 به اجرا درآمد، در نشست‌های بعدی این سازمان تمدید شد.
اعضای اوپک در نشست یکصد و هفتاد و سوم این سازمان، توافق کاهش تولید را تا پایان سال 2018 تمدید کردند تا هدف حذف مازاد عرضه جهانی نفت به طور کامل محقق شود.
کشورهای غیراوپک به ریاست روسیه نیز اوپک را در توافق کاهش تولید همراهی کردند. سهم این کشورها از کاهش تولید نفت طبق توافق، حدود 600 هزار بشکه در روز است.
قرار است کشورهای عضو اوپک مجددا روز جمعه (اول تیر‌ماه) در وین، پایتخت اتریش، گرد هم آیند تا درباره سیاست تولید این سازمان تصمیم جدیدی بگیرند.