پیش فروش خودرو به سبک خودروسازان ایران!

آفتاب اقتصادی- الهام علائی: در روزهای اخیر، طرح پیش فروش خودرو شرکت ایران خودرو موجب ایجاد حاشیه‌های بسیاری شد که به اعتراض بسیاری از مردم منتهی گردید. چند روز پیش، ایران خودرو به بهانه عید سعید فطر، خبر از فروش نقدی و اعتباری محصولات خود داد. اما چند دقیقه قبل از آغاز ثبت نام، سایت از دسترس کاربران خارج شد و پس از آن کاربران با پیام «ظرفیت تکمیل شد» مواجه شدند. بنابراین خریداران نتوانستند خودرویی ثبت نام کنند. این موضوع اعتراضات و واکنش‌های زیادی از سوی عموم مردم به همراه داشت؛ در مقابل ایران خودرو هیچ توضیحی درباره دلیل این موضوع نداد. پس از آن «خان کرمی» معاون فروش ایران خودرو اعلام کرد که ایران خودرو در راستای انجام تعهدات مبنی بر عرضه محصولات و تامین نیاز مصرف کنندگان حقیقی بازار، فروش ایران خودرو (مرحله دوم فروش ویژه عید فطر) در قالب روش ‌های «پیش فروش و فروش قطعی»، روز یکشنبه 27 خرداد اجرا خواهد شد. با این حال بازهم سایت ایران خودرو به دلایل نامعلوم و نامشخص از دسترس کاربران خارج شد. ایران خودرو نیز هنوز در مورد تکرار این اتفاق توضیحی منتشر نکرد و مشخص نیست علت خارج شدن سایت از دسترس عموم به دلیل نقص فنی در سایت است یا هجوم مردم برای خرید محصولات ایران خودرو!

پیش فروش خودرو ادامه خواهد یافت؟
بر این اساس به نظر می رسد که ظرفیت ثبت نام خودروها برای سال جاری به اتمام رسیده است چرا که ایران خودرو در حال ثبت نام از مشتریان برای تحویل خودرو در سال 98 است و از این رو می توان گفت که پس از سال ها از پایان تولید پیکان، بار دیگر مدت انتظار برای خرید خودرو در ایران به یک سال افزایش یافته است.


این درحالی است که ظاهرا هنوز میزان عظیم نقدینگی موجود در بازار جذب نشده و بعید نیست که این حجم از نقدینگی به افزایش قیمت بیش از پیش خودروها نیز منجر شود، خروجی این ماجرا در نهایت فروش فوق العاده خوب برای چینی ها و کاهش رضایت مندی مشتریان ایرانی خواهد بود که باید محصولاتی درجه سه را با بیشترین قیمت قابل تصور و زمانی انتظاری باورنکردنی تهیه نمایند، تا بلکه سرمایه اولیه خود را از معرض نابودی محض نجات دهند.

رنگ و بوی یک سیاست غیراخلاقی
به باور عموم و برخی فعالان اقتصادی، خارج شدن سایت ایران خودرو درست در زمانی که قرار است ثبت نام برای پیش فروش محصولات صورت گیرد، اتفاقی عجیب و غیرمنطقی است که رنگ و بوی سیاستی غیراخلاقی را به همراه دارد. از این موضوع، عجیب تر این است که غیرقابل دسترس بودن سایت برای عموم مردم و همه افرادی که خواهان پیش خرید خودروهای این شرکت بوده اند اتفاق افتاده است و با این حال، در کمال ناباوری پس از رفع مشکلات سایت، این شرکت اعلام کرده که همه خودروهای مورد نظر پیش فروش شده اند!

احتمال فروش خودروها به افراد خاص
اکنون پرسش اینجاست که چگونه ممکن است در زمان مشکلات فنی سایت، خودروهای این شرکت پیش فروش شده باشند؟ برخی تحلیلگران بر این باورند که در چنین شرایطی احتمال تخصیص این خودروها به افراد یا گروه های خاص به ذهن متبادر می شود.
آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی در این راستا به آفتاب اقتصادی گفت: «این امکان وجود دارد و چیزی نیست که نتوان آن را پیاده کرد.»
چرا خودرو گران شد؟
از سوی دیگر، دامنه مشکلات صنعت خودرو روز‌به‌روز در حال افزایش است و نتیجه آن نیز افزایش سرسام آور قیمت خودرو است. بغزیان در این باره اظهار داشت: «ریشه تمام این چالش‌ها روانی است. وقتی در یک بازار هیجان ایجاد می‌شود و مردم را متقاعد می‌کنند که حرکت صحیح، نجات یافتن از این وضعیت است، چنین التهاباتی در بازارهای مختلف از جمله بازار خودرو ایجاد می‌شود. طی ماه‌های اخیر این هیجانات به سوی بازارهای ارز، سکه، مسکن و سپس خودرو هدایت شد.»
بغزیان در انتقاد به عملکرد خودروسازان اظهار داشت: «در چنین شرایطی، خودروسازان می‌توانستند خیلی منطقی‌تر عمل کنند اما متاسفانه آنها خودروهای تولید شده را به جای توزیع در میان مردم، در انبارهایشان دپو کردند که این امر منجر به افزایش چشمگیر قیمت خودرو در بازار شد.»
بنا به اظهارات کارشناسان، کاهش ارزش بیش از 40درصدی پول کشور موجب شده مردم برای حفظ ارزش پول خود به سمت بازار کالاهای سرمایه‌ای از جمله خودرو روی آورده‌اند. به همین دلیل تقاضا در این دوره زمانی تا این اندازه افزایش داشته است.
از سوی دیگر افزایش نرخ ارز، قطعات وارداتی خودرو و همچنین خروج برخی خودروسازان خارجی مانند پژو، سیتروئن و سایرین موجب شده تا قیمت خودرو در بازار افزایش پیدا کند و خودروسازان داخلی تا مشخص نشدن قیمت جدید خودرو تمایلی به عرضه محصولات خود در بازار نشان ندهند.
در نتیجه این عوامل عطش مردم برای خرید خودرو چند برابر شده است. موضوعی که با خارج شدن چندین باره سایت فروش محصولات ایران خودرو از دسترس عموم، حساسیت مردم و بازار خودرو را افزایش می‌دهد و بر قیمت حبابی خودروها دامن می‌زند.

دادستانی به بخش خودرو ورود کرد
گستره ابعاد ماجرای فروش خودرو و افزایش قیمت های اخیر منجر به ورود دادستانی به ماجرا شد. دادستان تهران با انتقاد شدید از مسئولان گفت: «با وجود استاندارد، تعزیرات، اتحادیه ها، وزارت صنعت و ده ها دستگاه، مردم مستحق این همه گرانی در حوزه ارز، سکه و خودرو نیستند. بخش های زیادی از این اتفاقات به دلیل این است که بسیاری از دستگاه‌های نظارتی به وظایف عمل نمی کنند.»
جعفری دولت آبادی افزود: «طبق قانون، دادستانی در بحث گرانی خودرو در حال حاضر ورود مستقیم ندارد ولی دادستانی این موضوع را بررسی می‌کند و اگر ضرورت داشت ورود می‌کند. دادستانی انتظار دارد دستگاه‌هایی مثل تعزیرات، سازمان استاندارد، وزارت صنعت و معدن، شرکت‌های خودرویی و دستگاه‌های مشابه که وظیفه ذاتی‌‌‌شان است این وضع را سر و سامان بدهند وگرنه مجبور هستیم در بخش‌هایی ورود جدی‌‌‌تری پیدا کنیم. برخی دستگاه ها یا وظایف را انجام نمی دهند یا خوب انجام نمی دهند یا مرتکب جرم می شوند و طبیعی است که در این گونه موارد باید دادستانی ورود کند.»

خودروسازان؛ عامل گرانی خودرو
با این همه بسیار جای تاسف است که خودروسازان در وضعیت اقتصادی کنونی کشورمان به جای همدلی و همراهی با سیاست های اقتصادی دولت در پی منافع شخصی خود برآیند و با استفاده از ابزار‌ها و روش های غریب و غیر معقول منجر به افزایش بیش از پیش قیمت خودرو شوند. برخی مردم و مفسران معتقدند که شرکت های خودروساز با احتکار محصولات خود نقش بسزایی در این افزایش قیمت ها دارند.
بغزیان در این راستا تصریح کرد: «اینکه گفته می‌شود اکنون تولید خودرو افزایش یافته و خودروسازان در حال عرضه محصولاتشان هستند، صحیح نیست. چرا که نمایشگاه داران و دلالان دومین گروهی هستند که وارد این سوداگری می‌شوند و این در حالی است که اولین سوداگر بازار خودرو، خودروسازان هستند. متاسفانه دولت نیز نظارتی بر شیوه تولید خودرو و تعداد خودروهای دپو شده ندارد. خودروسازان نیز با استفاده از بازار و این بهانه که خودروهای خارجی گران شده‌اند، از یک طرف از شورای رقابت مجوز افزایش قیمت می‌گیرند و از طرف دیگر، بازار را تشنه می کنند. بدین سان خودروسازان می‌توانند توسط بازارسازی، بیشترین قیمت را از خریداران دریافت کنند.»

برای صنعت خودرو چه باید کرد؟
در این میان آنچه به شدت محسوس است،‌ فقدان نظارت بر شرکت های خودروساز ایرانی نظیر سایپا و ایران خودرو است. در این پیوند، راهکارهای برون‌رفت از مشکلات کنونی صنعت خودرو را از آلبرت بغزیان جویا شدیم. این تحلیلگر اقتصادی در پاسخ گفت: «در این راستا می‌توان چند اقدام موازی صورت داد. اولین اقدام، اینکه نرخ ارز بازار آزاد کاهش پیدا کند تا هیجان سوداگری بازار خودرو کم شود. همچنین ثبت سفارش و تخصیص ارز 4200 تومانی به واردکنندگان باید در شرایطی انجام شود که ارز دولتی به نرخ بالاتر قیمت‌گذاری نشود. از سوی دیگر، باید سازمان بازرسی به سوی خودروسازی‌ها برود و فعالیت‌های آنها را به طور دقیق بررسی کند.» امید است که دولت و مسئولان مربوطه با اجرای این گونه رویه ها مانع یکه تازی شرکت های خودروساز و تبدیل شدن آنها به تعیین‌کنندگان اصلی قیمت خودرو در بازار شوند.