روزنامه شهروند
1397/03/30
تب 40 درجه در گروه B
شهروند | آیا ما ایرانیها امیدواریم تیممان در جام‌جهانی 2018 از گروه خودش صعود کند؟ عموم کارشناسان داخلی و خارجی، از علی پروین تا خوزه مورینیو، شانس واقعی ایران برای کسب امتیاز در این تورنمنت را بین صفر تا سه امتیاز برآورد کردند. بدشانسی تیم‌ملی در گروهبندی، خوشبینترین کارشناسان را هم از تزریق امید بیهوده به هواداران واداشته است. حقیقتاً هم تصور حذف پرتغال یا اسپانیا، بهای سنگینی است که فوتبال جهان برای صعود ایران باید بپردازد.اما ماجرا به همین‌جا ختم نمیشود. برخورد افکار عمومی کشورمان با وضع ایران در گروهش، قبل از برد مراکش، به شکلی بود که گویی نه‌تنها این ناممکن بودن صعود، تأسفبرانگیز و حسرتزا نیست، بلکه رخداد مفرحی است که میتواند موضوع خنده و شوخی باشد. انبوه لطیفههای ساخته شده پیرامون حس و حال تکتک بازیکنان در برابر مهاجمان خارجی و شوخی آمیخته به تمسخر با بعضی از بازیکنان خاص (بیرانوند، رضاییان، چشمی) نشانههایی هستند که شاید تحلیلگر ناآشنا با فضای فرهنگی ایران و پیچیدگی‌های منحصربه‌فرد آن را دچار سردرگمی کند و یا نشانههایی از «مازوخیسم»، یا «ضعف مفرط هویت ملی» یا دست‌کم «گسست میان نمادهای ملی و افکار عمومی» را به جامعه ایران نسبت دهد. اما آن‌که با تاریخ اجتماعی ایران و شکل تاریخی مواجهه با مشکلات و مصائبش آشنا باشد به این شکل از تحلیل‌ها لبخند خواهد زد.
نخست این‌که به نظر میرسد افکار عمومی، درحال طی‌کردن فرآیند عادیسازی «شکست» است. جامعه ما، همچون هر ارگانیسم زنده دیگری، به شکلی طبیعی مخاطرات پیش‌روی خود را حدس زده و پیشاپیش مکانیسم‌های دفاعی خود را برای مقابله با این مخاطرات آماده فعالسازی کرده است. اگر بدانیم «خنده و فراموشی»، از مکانیسم‌های برجسته تاریخی ایرانیان در مواجهه با شکست‌ها و بحران‌هایش بوده است، آنگاه فهم واکنش اخیر ایرانیان به مقابله تیم‌ملی با غول‌هایی چون اسپانیا و پرتغال چندان کار سختی نیست. ما از مکانیسم «خنده» برای اعتبارزدایی از تجربه شکست و گذار از آن استفاده میکنیم. این مکانیسمی است که از سال‌های دور و از حمله مغول‌ها تا حالا به یاری ما آمده است. چرا نباید برای محافظت از غرور ملی خود و واکسینه‌کردن آن در برابر شکست‌های احتمالی، از همین مکانیسم قدیمی اما سودمند استفاده کنیم؟ ملت ایران گرایش شدیدی دارد خود را همچون «ملتی شگفتآور» و «خالق معجزه» تصویر کند. این خودپنداره سال‌هاست که ما را دچار خود ساخته است و دست‌کم رد آن را میتوان تا عصر ناصری و توصیفات اغراقآمیزی که شخص ناصرالدین شاه از مواجهه «فرنگیان» ارایه داده، دنبال کرد. برای خلق معجزه، نخستین نیاز این است که وقوع آن را به امری محال تبدیل کنیم. تیم‌ملی ایران در صورتی میتواند «شگفتیساز» تلقی شود که در وضع فعلی، صعودش از گروه «غیرممکن» و «محال» باشد. تنها در این صورت است که حتی بقای تیممان تا روز آخر مسابقات گروهی میتواند «یک شگفتی» و «نمایشی دور از انتظار» تلقی شود که کارشناسان را به حیرت واداشته است. این همان مکانیسمی است که جام‌جهانی پیشین را پس از باخت به آرژانتین به خیابان کشاند و جامعه ایران را به تنها جامعهای در دنیا تبدیل کرد که حتی برای شکست‌هایش هم جشن‌های بزرگ میگیرد! تصور اغراقآمیزی که ما سال‌هاست از کارشناسان بینالمللی و مواجهه آنان با کشورمان داریم، تنها به سیاست مربوط نمیشود و همه وجوه اجتماعی ازجمله ورزش را هم دچار خود ساخته است.
آن چه این نوشته به دنبال نشان‌دادن آن است، معامله «برد- برد» است که افکار عمومی با جام‌جهانی سامان داده است، ایران در هر حال در جام‌جهانی امسال برنده خواهد بود. بعد از برد مراکش، حتی باخت سنگین به اسپانیا و باخت خفیف جلوی پرتغال با توجه به مشکلات پیشآمده (از رویکرد خصمآلود کی‌روش و برخی مربیان در لیگ تا تحریم نایکی و ماجرای لغو سریالی بازیهای دوستانه)، نتیجهای دور از انتظار نخواهد بود و کسی قهرمانان فوتبالمان را سرزنش نخواهد کرد. سخن آخر این‌که، ما مردمان باهوشی هستیم ملتی که بارها و بارها شکست خورده و هربار توانسته غرور، هویت و انسجام خود را حفظ کند، مواجهه با این گروه دشوار در جام‌جهانی و اندیشیدن تدبیری برای یک برد- برد در این مبارزه، در برابر همه دشواریهایی که ما در تاریخ مدرن کشورمان بر آنها فائق شدهایم، کار چندان دشواری به چشم نمیآید!
سایر اخبار این روزنامه
سرنوشت آریان در انتظار پالت؟
مراقب پست های اینستاگرامی‌ات باش
نمایش اعدام با طناب دار در خانه وحشت خیابان انقلاب
چرا آقای شهردار از فینال گفت؟
صفر تا صد «خشکسالی»
معجزه را کامل کنید
غیب شدن تندیس‌ها این بار در کرج
چشم انتظار سرباز آشخانه
چه زمانی و با چه پولی خانه بخریم
تب 40 درجه در گروه B
قتلگاه عاشقان Wi Fi کجاست؟
قضیه ویلای لواسان چیست؟
بچه‌های تیم ملی: دیگه مجبورمون کردی تا فینال بریم
گزارش به مردم
زهرا نعمتی زنی برای تمام فصول
پای فراستی به جام جهانی باز شد
آزاده صمدی : انگار فوتبال موضوعی مردانه است!
دستاوردها و موفقيت‌هاي گروه سايپا در 6 ماه گذشته
آب در آبادان سهمیه‌بندی شد
آیا میزبانی جام‌جهانی از نظر اقتصاد به صرفه است؟
دراصلاحات چینی مردم چشمان خود را به روی دنیا باز کردند
من نمي‌خرم؛ شما چطور؟
