هدايت ا... خادمي
نايب رييس کميسيون انرژي مجلس
 ايران 4 مشتري سنتي در آسيا دارد که اين کشورها چين، کره جنوبي، ژاپن و هند هستند و ايران در کنار صادرات نفت به اين کشورها واردات زيادي را هم از اين کشورها داشته و مبادلات و سرمايه گذاري‌هاي زيادي از سوي اين کشورها در صنعت نفت ايران صورت گرفته است.اين کشورها حتي در دوران تحريم‌ها هم با دريافت معافيت از سوي آمريکا خريد نفت ايران را ادامه دادند مشروط بر اينکه به تدريج واردات نفت از ايران را کاهش دهند
...هم اکنون هم با خروج آمريکا از برجام و تلاش دولت اين کشور براي برگرداندن تحريم‌هاي ايران، اين کشورها به دنبال دريافت معافيت از آمريکا به منظور ادامه خريد نفت از ايران پس از نوامبر 2018 (زمان اعمال تحريم‌هاي نفتي) هستند.اما آن طور که معلوم است کره جنوبي در ماه مي‌به علت فشارهاي آمريکا خريد نفت از ايران را به شدت کاهش داده و به پايين‌ترين ميزان پس از برجام رسانده است و گمانه زني‌هايي نيز مطرح شده که هندي‌ها هم خريد نفت از ايران را کاهش خواهند داد. همچنين ژاپن اعلام کرده که به منظور ادامه خريد نفت از ايران، به دنبال دريافت معافيت از آمريکاست. با اين وجود و در حالي که کاهش خريد نفت مشتريان سنتي ايران از اين کشور محتمل است، اين کشورها منافع زيادي در ايران دارند و مبادلات جمهوري اسلامي‌با اين کشورها گسترده است. اما اين کشورها مبادلات گسترده‌اي نيز با آمريکا داشته و با توجه به اينکه هر کشوري منافع خود را در نظر مي‌گيرد و آمريکا نيز قدرت بزرگي است، لذا اين کشورها به علت حفظ منافع خود و کاهش فشارهاي آمريکا، احتمالا با اين کشور همکاري مي‌کنند زيرا روابطي که اين کشورها با آمريکا دارند و مبادلات اقتصادي آنها با اين کشور، گسترده تر از روابط آنها با ايران است. در واقع اين کشورها بايد اين را بررسي کنند که آيا منافع آنها از ايران به حدي هست که ارزش مقابله با فشارهاي آمريکا را داشته باشد يا نه. ذکر اين نکته ضروري است که کشورهاي شرقي نظير چين در دوران‌هاي سخت گذشته در کنار ايران بودند و گاهي کمک‌هاي بزرگي هم به ما کرده‌اند اما به هر نحو هيچ کشوري منافع خود را ناديده نخواهد گرفت و به دنبال منافع ملي خود در روابط بين المللي است. البته بايد يادآور شد که ايران نمي‌تواند با اقدام متقابل، اين کشورها را وادار به ادامه همکاري و خريد نفت کند زيرا اين کشورها وابستگي شديدي به ما ندارند ولي ما بايد در عرصه‌هاي بين المللي اين مسئله را مدنظر داشته باشيم که کشورهايي که در دوران سختي و فشار در کنار جمهوري اسلامي‌حضور دارند و به همکاري با ما ادامه مي‌دهند، بايد روابط با آنها را حفظ کرده، در دوران گشايش نيز با آنها مبادلات گسترده داشته و از آنها حمايت کنيم. ضمن اينکه بايد به دنبال مشتريان پروپاقرص براي نفت و فرآورده‌هاي خود باشيم.البته کشوري نظير چين که قدرت بزرگ اقتصادي بوده و وابستگي زيادي به آمريکا ندارد قاعدتا در مقابل تحريم‌هاي مقاومت کرده زيرا سعي دارد به منظور گسترده کردن روابط تجاري و تامين نيازهاي اساسي خود روابط با ايران را حفظ کند.آمريکا نيز چون از نظر اقتصادي به چين وابسته است توان وارد کردن فشار بيش از حد بر اين کشور به منظور همراهي با تحريم‌هاي ايران را ندارد.


متاسفانه با وجود اينکه کشورهاي شرقي ازجمله چين همکاري گسترده‌اي را با ايران در گذشته داشته و حمايت‌هاي زيادي را از ما کرده‌اند ولي ما پس از برجام توجه لازم را به آنها نکرديم.در هر حال همچنان مي‌توان روي کشورهايي مثل چين و هند حساب باز کرد و نسبت به آنها اميدوار بود اما نسبت به ژاپن و کره جنوبي که تا حدودي تحت سيطره آمريکا هستند نمي‌توان انتظار داشت که بدون موافقت آمريکا خريد نفت ايران را در سطح فعلي ادامه داده و همکاري تجاري و اقتصادي خود با ايران را در حد بالا حفظ کنند.