سردرگمی آژانس‌های مسافرتی برای دریافت ارز گردشگری؛

روزی که قرار شد ارزهای گردشگری به دفاتر خدمات سفر واگذار شود، «جهان صنعت» در گزارشی هشدار داد این اقدام دولت تدبیر و امید هم بدون در نظر گرفتن جوانب کار و صرفا به دلیل اوضاع به هم ریخته ارزی کشور گرفته شده است. کارشناسان پیش‌بینی خوبی از اقدام ارزی جدید دولت نداشتند و معتقد بودند ایجاد بازار سیاه، بوروکراسی سرسام‌آور و حذف کسب‌و‌کارهای کوچک حاصل تصمیم جدتید دولت است.
در حالی که مسوولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از قطعی شدن تصمیم واگذاری ارز گردشگر به دفاتر خدمات مسافری سخن گفته بودند اما هنوز این اقدام عملی نشده است. به همین دلیل سردرگمی مسافران و آژانس‌ها ادامه دارد. علاوه بر آن برخی آژانس‌های مسافرتی به دلیل عدم دریافت ارز دولتی و پرداخت هزینه گردشگران به هتل‌های خارجی بدهکار شده‌اند.
حذف بانک‌ها
معاون گردشگری از رایزنی با بانک مرکزی برای حذف بانک‌ها از چرخه پرداخت ارز مسافرتی خبر داد.


محمد محب‌خدایی با اشاره به واگذاری عملیات پرداخت ارز مسافرتی به دفاتر خدمات مسافرتی که درحال تنظیم مقررات و ساز‌و‌کار آن با بانک مرکزی است، گفت: کلیات این طرح مشخص شده، اما بانک مرکزی به تضمین‌ها و سازو‌کاری مشخص‌تر نیاز دارد که مشترکا و با همراهی آژانس‌های گردشگری در حال تنظیم آن هستیم.
او افزود: در فرآیند جدید دفاتر خدمات مسافرتی همان کار صراف‌ها را برای مسافران انجام می‌دهند، سیستمی هم تعریف شده است که بازار سیاه شکل نگیرد. در واقع بانک‌های عامل کاملا از این چرخه حذف نمی‌شوند، ولی در مکانیسم جدید، دیگر نیاز نیست مردم به بانک‌ها مراجعه کنند و دسترسی سهل‌تر خواهد شد. مسافران از آژانسی که خدمات خریده‌اند، پس از کنترل مدارک و درصورتی که قبلا ارز مسافرتی سالانه خود را دریافت نکرده باشند، حواله ارزی دریافت می‌کنند و آژانس‌ها از طریق سامانه‌ای که طراحی می‌شود به بانک‌های عامل متصل می‌شوند.
او درباره تایید این طرح از سوی بانک مرکزی گفت: کلیات این طرح مشخص شده، اما بانک تضمین‌های لازم را از ما می‌خواهد، در این سیستم بانک‌ها را کاملا حذف نمی‌کنیم، ولی ارتباط مستقیم با مردم دیگر وجود ندارد و همه کارها از پنجره واحد انجام خواهد شد. موضوعی که در ستاد هماهنگی خدمات سفر پیگیری می‌شود. ما می‌خواهیم کیفیت خدمات سفر را ارتقا‌ دهیم تا در موضوعی همچون ارز مسافرتی، کاهش چالش‌های بین‌سیستمی، شفافیت و کاهش سردرگمی‌های مردم را شاهد باشیم.
خدایی در پاسخ به برخی اظهارنظرها درباره‌ این‌که تبدیل آژانس‌ها به صرافی چالش‌های دیگری را به وجود می‌آورد، گفت: این اتفاق نخواهد افتاد، چون آژانس‌ها به سامانه بانک‌های عامل متصل‌اند و سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری هم این فرآیند را کنترل می‌کند. او درباره مشارکت دفاتر خدمات مسافرتی در تنظیم ساز‌و‌کار پرداخت ارز مسافرتی در آژانس‌ها، بیان کرد: آنها کاملا در جریان قرار دارند و در جلساتی که با بانک مرکزی برگزار می‌شود، حضور و مشارکت دارند و پیشنهاد و انتقادهای خود را مطرح می‌کنند.
معاون گردشگری درباره تکلیف ارز مسافرتی گروهی که از آژانس‌ها خرید نمی‌کنند و به صورت مجازی و یا از یک کشور دیگر خرید خود را انجام می‌دهند، گفت: بالاخره مسافر از هر جا که نباید خدمات بگیرد، این شیوه همزمان از مراجعه به فعالان و وب‌سایت‌های غیرمجاز جلوگیری خواهد کرد. مسافرانی هم که از آژانس‌ها خرید نمی‌کنند حتما به وب‌سایت معتبری مراجعه کرده‌اند که می‌توانند از خدمات ارزی نیز بهره‌مند شوند. البته سازوکار این بخش هنوز مشخص نشده و درحال تنظیم آن هستیم.
خدایی درباره پیگیری مشکلات ارزی گردشگران خارجی که بانک مرکزی آنها را به سمت بانک‌ها هدایت کرده، درحالی‌که استقبال زیادی از این حرکت نشده است، گفت: قرار شد این مسوولیت در ساختاری یکپارچه به آژانس‌ها، هتل‌ها و یا راهنمایان گردشگری محول شود که جزییات آن در آینده مشخص خواهد شد.
بانک مرکزی اواخر فروردین‌ماه با تغییر در مقررات ارزی، خرید و فروش در صرافی‌ها را نیز ممنوع کرد و این مسوولیت را به صورت محدود به برخی بانک‌ها سپرد، بر این اساس ارز مسافرتی برای یکبار در سال به میزان ۵۰۰ یورو (برای کشورهای مشترک‌المنافع و هم‌مرز غیر از عراق و عربستان) و برای سایر کشورها حداکثر ۱۰۰۰ یورو تعیین شده که از طریق شعب ارزی در فرودگاه‌های بین‌المللی امام خمینی (ره)، اصفهان، شیراز، تبریز، ارومیه و اهواز پرداخت می‌شود.
خلاهای این مصوبه به ویژه در بخش ارز مسافرتی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری را بر آن داشت تا از طریق معاون اول رییس‌جمهور، رییس کل بانک مرکزی را برای حل مشکلات این بخش همراه کند که با گذشت دو ماه هنوز نتایج مذاکرات و رایزنی‌های آن سازمان با بانک مرکزی نامعلوم است.
آژانس‌های مسافرتی بدهکار هتل‌های خارجی
امیر فناییان به عنوان مدیر اولین آژانسی که درخواست دریافت ارز مسافرتی را به بانک مرکزی فرستاده گفت: در جلسه‌ای با بانک مرکزی توانستیم مسوولان را قانع کنیم که افراد باید به سفر بروند چون بحث اصلی این بود که چرا 9 میلیون نفر به سفر خارجی می‌روند‌ ولی ما گفتیم که از این تعداد بسیاری از آنها برای سفرهای زیارتی می‌روند در نهایت قبول کردند که مردم می‌توانند سفر کنند. نامه درخواست ما برای گرفتن حواله ارزی به بانک مرکزی ارجاع داده شد ولی در سیکل اداری ماند گفتند که در سامانه نیما درخواست‌هایتان را ثبت کنید اما گویا هر کسی که در این سامانه ثبت‌نام کرده فقط متقاضی است و عرضه‌کننده یا فروشنده‌ای در این سامانه حضور ندارد.
او ادامه داد: وقتی هزینه‌های مسافر قبل از سفر پرداخت می‌شود به این معنی است که آژانس مسافرتی باید آن را بپردازد. یعنی باید به هتل خارجی ارز بپردازد و معادل آن را از مسافر به ریال بگیرد. اینکه مسافر از ایران هزینه‌هایش را پرداخت می‌کند یک مزیت دارد و آن هم اینکه مسافر هزینه کمتری می‌پردازد نسبت به اینکه خودش بخواهد به صورت مستقیم پول کرایه اتاق را بپردازد. چون همیشه آژانس‌های مسافرتی روی هتل‌هایی که با آنها کار می‌کنند ۵۰ تا ۶۰ درصد تخفیف دارند. خدمات ترانسفرهتل تا فرودگاه مسافر را هم همیشه آژانس‌ها ارائه می‌کنند. این بخش از خدمات به دلار محاسبه می‌شود که باید به خارج از کشور انتقال پیدا کند اما با مشکلات اخیری که پیدا کرده‌ایم این تسویه‌حساب‌ها از ماه فروردین تا‌کنون انجام نشده است.
این مدیر آژانس مسافرتی بیان کرد: تا الان که چند ماه گذشته هر بار به شرکت‌ها و هتل‌های خارجی که با آنها کار می‌کنیم وعده داده‌ایم که این مشکل در حال برطرف شدن است و ما به زودی با شما تسویه می‌کنیم اما در واقع به آنها بدهکار شده‌ایم.
یعنی مسافر را فرستاده‌ایم اما پول دلاری را نتوانسته‌ایم پرداخت کنیم به این علت بدهکاریم. تا قبل از این از طریق صرافی‌ها این پول‌ها حواله می‌شد. آنها هم تا حدی به ما مهلت می‌دهند اما از یک تاریخ به بعد به مسافری که تا لابی هتل رسیده، می‌گویند که آژانس پول نداده و خودت حساب کن.
فنائیان با بیان اینکه ۹۹ درصد پولی که می‌دادیم بابت هتل و ترانسفر فرودگاهی بوده و خورد و خوراک مسافر را کمتر تقبل می‌کنیم گفت: هزینه خدمات هر نفر در خارج از کشور برای هر کسی که تور گردشگری می‌خرد حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ یورو است. ما از زمانی که آقای جهانگیری گفتند که حواله ارزی به آژانس‌ها داده می‌شود، درخواست دادیم اما هنوز هیچ اقدامی انجام نداده‌اند. شاید از همه ۴ هزار آژانسی که در ایران کار می‌کنند تنها چهار آژانس این درخواست را داده باشند که هیچ کدام هم این حواله را نگرفته‌اند.
او افزود: درباره راهنمایان گردشگری نیز باید گفت که اولا راهنما از کجا می‌تواند این ارز را تهیه کند بعد اینکه چطور با خود حمل کند. راهنمایان گردشگری معمولا تنخواه دارند چون از قبل همه هزینه‌های مسافران پرداخت شده است و دیگر لزومی ندارد که راهنما پولی خرج کند. ضمن اینکه همه مسافران نیز در قالب یک تور و پکیج توریستی به خارج از کشور نمی‌روند که از اینجا راهنما همراه‌شان باشد از همه مهم‌تر اینکه هتلدار خارجی هیچ‌وقت از راهنما یا یک شخص پول نقد نمی‌گیرد پول باید به حساب ارزی آنها واریز شود. به همین دلیل است که به بانک مرکزی نیز گفته‌ایم که به هیچ عنوان ما ارز و اسکناس نمی‌خواهیم برعکس مسافر که برای سفرش به اسکناس نیاز دارد. چون ما نمی‌توانیم اسکناس را با خود حمل کرده و ببریم به هتلدار تحویل بدهیم. وی گفت: ارز مسافرتی ۵۰۰ یورویی که برای مسافران در نظر گرفته شده است تنها هزینه کرایه ماشین و خورد و خوراک مسافر را می‌دهد و ربطی به هزینه هتل و اقامتش ندارد چون اگر مسافر شبی ۷۰ دلار هم هزینه کند برای هر نفر این ارز مسافرتی تنها کفاف هتل را می‌دهد نه هزینه‌های دیگرش را. پس کسی که خارج از کشور می‌رود باید برای هزینه‌های دیگرش چه کار کند؟