صنعت‌ فقط نفت و پتروشیمی نیست

امیر واعظی‌آشتیانی* - اولین و موثر‌ترین گام در توسعه و گسترش صنعت نکته‌ای نیست مگر توجه ویژه به برنامه‌ریزی‌های مدون و قدم گذاشتن در مسیری که از ابتدا ایستگاه‌ها و اهداف آن روشن باشد. دور از ذهن و ناممکن است بی‌آنکه به برنامه‌ریزی‌های هدفمند و چشم‌اندازهای تعریف شده توجه داشته باشیم آینده صنعت کشور بهبود پیدا کند و توان گذر از مرحله حساس و پیچیده امروز را داشته باشیم.
این در حالی است که سند توسعه صنعت کشور، مانند سند چشم‌انداز 20 ساله و برنامه‌های پنج ساله مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد و ادای آنها در ادوار مختلف به تعویق می‌افتد. بدیهی در چنین شرایطی صنعت کشور دچار سردرگمی خواهد شد و در نتیجه‌ گویی هیچ نقشه راهی وجود ندارد و مسوولان و مدیران اجرایی هر بار تصمیم می‌گیرند اولویت بهره‌مندی از خدمات را به یکی از صنایع کشور اعطا کنند.
اما این اولویت در نهایت متعلق به کدام یک از صنایع کشور است، سوالی است که تا امروز مسکوت مانده و نتوانسته‌ایم به آن پاسخ دهیم‌ در حالی که همه صنایع کشور با آسیب‌هایی عمیق مواجه شده‌اند. برای مثال صنعت نساجی کشور که از دیرباز قدم‌هایی در مسیر توسعه و پیشرفت برداشته بود از توسعه جا مانده است و امروز حتی توان هم‌قدم شدن با کشورهای همسایه را نیز ندارد. در شرایطی که تا دهه 60 همچنان صنعت نساجی کشور در مسیر صادرات به کشورهای اروپایی پیش می‌رفت امروز نه‌تنها دیگر سخنی از صادرات نیست‌ بلکه تامین نیاز داخلی نیز محقق نمی‌شود.
دولت هیچ عملکردی در راستای برنامه‌ریزی‌های صنعت کشور ندارد و دولت‌های مختلف به همان شیوه‌ای که خود تشخیص می‌دهند تصمیم‌گیری می‌کنند. از سوی دیگر مجلس به عنوان نهاد نظارت‌گر کاملا نسبت به این موضوع بی‌توجه است و کمیسیون‌های صنعت و برنامه و بودجه آن طور که موظف هستند پیگیری‌های لازم را در این راستا نمی‌کنند. از همین رو است که در چنین شرایطی انتقاد مستقیم متوجه مجلس است. حال آنکه این نهاد آن طور که باید، نقش نظارتی خود را ایفا نمی‌کند.


پرسش اما زمانی مطرح می‌شود که ترکیه به عنوان کشور هم‌مرز و همسایه‌ای که صنعت آن توسعه کمتری نسبت به ایران داشته است امروز سند توسعه صنعت خود را مدون و برنامه‌ریزی شده پیش برده است و بر اساس همین اسناد است که امروز صنعت این کشور همه شاخص‌های توسعه را در بخش‌های مختلف نساجی، گردشگری، ارتباطات و دیگر صنایع خود به دست آورده است. از همین رو باید این باور را پذیرفت که تنها در چارچوب برنامه‌ریزی است که می‌توان قدم‌های جدی برداشت‌ و به اهداف بلند دست پیدا کرد.
مشکلات صنعت ما از جایی آغاز می‌شود که حتی مدیران سطوح بالا نیز از پیروی از اصول برنامه‌ریزی در اقتصاد و صنعت سر باز می‌زنند و از همین رو است که تصور غالب مدیران بر آن است که کشور فقط از مسیر صنعت نفت و پتروشیمی امکان توسعه را خواهد داشت‌ هر چند این روزها حتی صنعت پتروشیمی کشورهایی که پیش از این امکان رقابت با ایران را نداشتند بسیار رشد یافته‌اند و گاه تاب و توان رقابت با این کشورها نیز وجود ندارد. امید است دایره برنامه‌ریزی و اجرای اهداف در این مسیر به زودی در کشور اجرایی شود.
* مدیرعامل اسبق
شرکت شهرک‌های صنعتی ایران
v.ashtiani37i@yahoo.com