سیاسی‌کاری کمیته امداد موجب بی‌اعتمادی مردم شده است

گروه جامعه- بار دیگر جنجال‌های جدید در خصوص نوع هزینه‌کرد، عملکرد و نحوه توزیع پول‌های صندوق صدقات کمیته امداد ایجاد شده است. همین چند روز پیش فیلمی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست چرخید و اعتراضات به عملکرد کمیته امداد بالا گرفت که نشان می‌داد در غزه با هزینه کمیته امداد امام خمینی مراسم افطاری برپا شده است. وضعیت اعتراضات به جایی رسید که هشتگی برای بی‌اعتمادی به این نهاد از سوی مردم ساخته شد و تمام خوش‌بینی‌ها و بدبینی‌ها نسبت به نوع هزینه‌کرد کمیته امداد بر آن اساس بیان می‌شد.
گفتنی است هم‌اکنون یک میلیون و پانصد هزار خانواده تحت پوشش کمیته امداد قرار دارند که از این مقدار 172 هزار نفر فرزند یتیم هستند اما فرزندان طرح محسنین(کودکان بد‌سرپرست) بیش از 400 هزار نفر هستند. همچنین‌ درآمد کمیته امداد در سال 96 سه برابر سال 95 بوده است که در دو ماهه امسال 30 درصد در سطح کشور افزایش درآمد داشته است.
پرویز فتاح رییس فعلی کمیته امداد زمانی که بر مسند این سازمان ثروتمند نشست، در جلسه‌ای اذعان کرده بود تاکنون این اتفاق رخ می‌داده و کمک‌های مالی دریافتی از مردم در لبنان و فلسطین هم هزینه شده است، اما از این به بعد دیگر این اتفاق رخ نخواهد داد. بر همین اساس بود که فتاح تمام این دو سال نهایت تلاش خود را کرد و در نشست‌های مختلف خبری و برنامه‌های متعدد کمیته امداد، اعلام کرد هیچ پولی از کمک‌های نقدی مردم حتی از استانی به استان دیگر کشور هم منتقل نمی‌شود، چه برسد به اینکه پول به یمن و عراق و سوریه و فلسطین برود. او تاکید می‌کرد به لحاظ شرعی، عرفی و اخلاقی ما هیچ کدام از کمک‌های مردمی را به خارج از کشور نمی‌فرستیم. حتی کار به جایی رسید که نسبت به فیلمی که از افطاری با پول کمیته امداد امام خمینی در غزه منتشر شد هم واکنش نشان داد. او طبق معمول گفته‌های عمده مسوولان در این گونه موارد، اعلام کرد: ادعای رسانه‌های ضد انقلاب مبنی بر کمک کمیته امداد از طریق صندوق صدقات به افطار مردم غزه کاملا شیطنت بود.
فتاح شامگاه چهارشنبه 16 خرداد در نشست خبری که در حاشیه اجرای طرح محسنین در قم، تاکید کرد: «ما این کمک را از محل جمع‌آوری کمک‌های مردمی ندادیم، چون چنین حقی نداریم و این کار ممنوع است. برای هرکدام از این کشورها صندوق جداگانه جمع‌آوری کمک وجود دارد. » همچنین عنوان کرده: «مردم ما طرفدار مقاومت و به خصوص فلسطین هستند، علاقه دارند به صندوق‌های مخصوص در نظر گرفته شده کمک کنند و شرعا کمیته امداد موظف است در همان راه هزینه کند، اما رسانه‌های معاند چون ضد مقاومت و جیره‌خوار رژیم صهونیستی هستند طبیعی است که به خاطر کمک خانواده‌های فلسطینی ناراحت شوند و کمپین «نه به صندوق صدقات» راه‌اندازی کنند.»


این اظهارات در حالی بیان می‌شود که مردم عادی و شهروندانی که در همین کشور زندگی می‌کنند بسیار در این کمپین انتقادات خود را نوشتند. حتی نماینده مجلس همین کشور با ابراز ابهام در نوع هزینه کرد پول‌های صندوق صدقات، تاکید کرده بود پول‌های جمع‌آوری شده بسیار بیشتر از ارقام اعلام شده توسط کمیته امداد است. پرسش اینجاست که چرا به هنگام اعتراض و انتقادات این‌چنینی مردم دسته‌بندی می‌شوند و حتی منتقدانی که از مقامات و مسوولان رسمی کشور هستند، دشمن‌سازی می‌شوند؟ چرا باید همه منتقدان را به جیره‌خور اسراییل بودن ارتباط داد و اتهام زد؟
اما با وجود همه این جنجال‌ها و تلاش‌های فتاح برای اثبات اینکه هیچ پولی از کمک‌های مردمی به صندوق‌های صدقات، به خارج از کشور نمی‌رود، همچنان بی‌اعتمادی در میان مردم بالاست و این خود آسیبی برای این نهاد است.
همان طور که در همین زلزله اخیر کرمانشاه به دلیل عملکرد نامناسب مسوولان دولتی، اعتماد مردمی به سازمان هلال‌احمر که اجتماعی‌ترین و خیرترین سازمان کشور است هم از بین رفت و 33 میلیارد تومان پول به حساب شخصی سلبریتی‌ها واریزشد و حتی همان موقع هم کمک‌های مردمی به کمیته امداد بسیار کم بود. این موضوع نشان می‌دهد میزان بی‌اعتمادی مردم بالا رفته است. فتاح همچنین در جایی دیگر عنوان کرده بود: «صندوق‌های مخصوص کمک به فلسطین و سوریه و..‌. وجود دارد که مردم به آنها کمک می‌کنند. ما هم از همان کمک‌ها در کشورهای دیگر هزینه می‌کنیم.»
لازم به یادآوری است در برخی نهادها و سازمان‌ها صندوق‌هایی برای کمک به فلسطین و یمن و سوریه وجود دارد که هر طور حساب کنید باز هم مشخص نیست چه میزان از کمکهای دریافتی این صندوق‌ها از بیت‌المال است و چه میزان افراد شاغل در این نهادها به صورت شخصی کمک‌های نقدی خود را به آنها واریز می‌کنند.
اما با همه این اوصاف چطور باید اعتماد مردم به این سازمان را همچون قبل مستحکم کرد تا حرف‌های فتاح و توضیحات او پذیرفته شود. ابوالفضل رحیمی‌شاد‌ جامعه‌شناس، در بیان علل شکل‌گیری بی‌اعتمادی مردم به این نهادها به ما می‌گوید: موضوع اعتماد مردم به این نهادها یک بحث کوتاه‌مدت نیست که بگوییم کمی بعد بر‌می‌گردد و همه چیز درست می‌شود. زمانی که نهادهای امدادرسانی و مدنی وارد مسایل سیاسی می‌شوند، اعتماد مردم هم به همان اندازه نسبت به کمک کردن کاهش می‌یابد. کمیته امداد از سال 84 به بعد مداخله سیاسی به نفع یک جناح خاص را آغاز کرد و از همان زمان این موضوع مشهود بود. فیلم‌ها و عکس‌هایی از کمک به کشورهای دیگر منتشر می‌شد و مردم اینها را می‌دیدند و این اعتماد کم‌کم دچار خدشه شد.
او در ادامه تاکید می‌کند: عامل دیگر بی‌اعتمادی مردم به این نهادها، به دلیل افزایش شکاف سیاسی در جامعه بین مردم و مسوولان است. اگر همدلی همچون سابق بین مردم و مسوولان حکمفرما بود، این میزان بی‌اعتمادی رخ نمی‌داد. از سوی دیگر ارسال کمک به کشورهای دیگر فقط توسط کمیته امداد صورت نمی‌گیرد. چندی پیش فرمانده سپاه هم گزارشی از میزان ساخت و ساز در لبنان ارائه داد و باعث واکنش مردم زیادی در داخل شد که ما این میزان مدارس کپری و فقر و مشکلات در داخل کشور داریم، آن وقت مسوولان، در لبنان مدرسه ساخته‌اند.
او معتقد است زمانی که این موارد پیش می‌آید اعتماد به نهادهای امدادرسان هم به طور کلی از بین می‌رود. همین حالا شما ببینید کمیته امداد بودجه دریافت می‌کند و نهاد مردمی نیست، در حالی که عمده هزینه‌هایش از سوی کمک‌های مردمی تامین می‌شود. هلال‌احمر هم همین طور. کاملا یک سازمان دولتی است.
رحیمی خاطرنشان می‌کند: زمانی که جناح‌های سیاسی به یکدیگر می‌تازند، باعث می‌شود اعتماد به کلی از بین برود. به عنوان مثال چه هنگامی که دولت را تخریب می‌کنند و چه زمانی که برنامه‌های دولت را زیر سوال می‌برند، هیچ تفاوتی بین آنها در ایران ایجاد نمی‌شود‌ زیرا کلیت دولت نفی می‌شود و این باعث می‌شود اعتماد عمومی به کل نظام سلب شود. مردم هم زمانی که به آنها نیاز است و در بزنگاه‌ها مشارکت می‌کنند، وقتی این رفتارها را می‌بینند، اعتماد از آنها سلب می‌شود. اعتماد عمومی که از بین برود، دیگر مردم در هیچ حرکتی شرکت نمی‌کنند.
این جامعه‌شناس دیگر عامل از بین رفتن اعتماد و عدم تمایل برای کمک‌های بیشتر را مشکلات اقتصادی عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: زمانی که اقتصاد رو به رشد باشد، با توجه به فرهنگ انفاق و کمکی که بین ایرانیان است، مردم هم بیشتر کمک می‌کنند و صدقه می‌دهند. حتی می‌توان گفت عمده کمک‌های فعلی توسط مردم طبقه متوسط رو به پایین انجام می‌شود. اما زمانی که فشار اقتصادی بالا می‌رود، کمک کردن سخت‌تر می‌شود.
او تاکید می‌کند: حالا شما تصور کنید کسی در ماه 20 هزار تومان هزینه برای کمک کردن به فقرا کنار می‌گذارد، زمانی که در همین فیلم‌ها و تصاویر و خبرها و اظهار‌نظرها ببیند در این فشاری که روی او وجود دارد و در مخارج بالای زندگی، کمکش در محل مورد نظرش هزینه نمی‌شود، در حالی که همان 20 هزار تومان می‌تواند یکی از زخم‌های کوچکش را برطرف کند، اعتمادش را از دست می‌دهد و دیگر کمک نمی‌کند. شما در نمونه زلزله کرمانشاه به وضوح بی اعتمادی مردم به هلال‌احمر و سازمان‌های دولتی را دیدید که مردم به حساب سلبریتی‌ها کمک‌های خود را واریز کردند. در حالی که همه جای دنیا سلبریتی‌ها به نفع نهادهای مردم‌نهاد پول و کمک جمع‌آوری می‌کنند، اما اینجا سلبریتی‌ها به دلیل همین عدم اعتماد مردمی، در تقابل با نهادهای امدادرسان به صورت فردی پول جمع‌آوری کردند.