روزنامه ابتکار
1397/03/22
رضا دهکی فیل اندر خانه تاریک
مدت‌هاست که رسانه‌ها و اهل تحلیل، در تحلیل رویدادهای زمانه سرگشته شده‌اند. این سرگشتگی البته بدان معنی نیست که تحلیل نمی‌کنند یا فکر می‌کنند نمی‌توانند تحلیل کنند، بلکه این مفهوم را در خود دارد که تحلیل‌های ارائه شده الزاما جامع، مانع و صحیح نیستند.حتی همین مساله طرح شده هم موضوعی نیست که به طور جامع، مانع و الزاما صحیح قابل تحلیل باشد!
ما در عصر ارتباطات و اطلاعات به سر می‌بریم. حجم گسترده‌ای از اطلاعات در اطراف ما جریان دارند که قرار است پایه‌های تحلیل‌ها را شکل دهند. با این حال همین گستردگی باعث میشود که ابعاد تحلیل هم وسعت بیشتری پیدا کند. در عین حال که این گستردگی باعث میشود امکان مغفول ماندن بخشی از اطلاعات از دسترس تحلیلگران بالاتر رود، باید دانست که همواره بخش‌هایی از اطلاعات نیز مجهول و دور از دسترس هستند. این موضوع بسته به سوژه و جغرافیای آن شدت و ضعف دارد. به عنوان مثال هر چه سوژه به مقولاتی مثل موضوعات امنیتی یا شخصی نزدیک‌تر شود و یا در جغرافیایی با فضای مبهم و غیرشفاف اطلاعاتی روی دهد، تحلیل دشوارتر شده و در عین حال از حقایق و واقعیات فاصله می‌گیرد. حتی به قولی در فضاهای غیرشفاف اطلاعاتی، هر تحلیلی می‌تواند درست یا نادرست باشد! این جمله مبهم خود شرایط تحلیل در چنین جغرافیایی را نمایان می‌سازد. علاوه بر این‌ها، ابزارهایی مثل شبکه‌های اجتماعی و ساختارها و بسترهای غیررسمی رسانه‌ای نیز می‌توانند با کمک به انتشار اطلاعات ناقص و نادرست بر تحلیل‌ها اثرگذار باشند. هر چند وظیفه تحلیلگر بازشناسی این اطلاعات از اطلاعات صحیح و درست هم هست، اما در میان حجم کثیر این داده‌ها، نمی‌توان انتظار داشت که ضریب خطای تحلیلگر بالا نرود. به این موارد باید جو حاکم بر فضای تحلیل را نیز بررسی کرد. به عنوان مثال هنگامی که فضای احساسی پیرامون موضوعی شکل می‌گیرد و یا نگاهی به موضوع عام میشود، خلاف جریان آب شنا کردن دشوارتر خواهد بود. به ویژه این که فضای شبکه‌های اجتماعی باعث شده است شدت ایجاد جریان درباره یک موضوع نیست نسبت به گذشته شدیدتر باشد. این در حالی است که بسیاری تحلیلگران در تحلیل‌های خود نقطه نگاه‌های فردی و شخصی خود را نیز دخیل می‌کنند و این دیدگاه‌هاست که زاویه تحلیل آن‌ها را تعیین می‌کند.
به هر ترتیب مجموع این شرایط باعث میشود که تحلیل‌های این روزگار به ماجرای «فیل در تاریکی» مولانا شبیه باشد و هر کسی از ظن خود یار ماجرا شود. اما سوالی که پیش می‌آید این است که آیا در این شرایط نباید تحلیل کرد؟ یا نباید به تحلیل‌ها اعتماد کرد؟ راه به دست آوردن تحلیل‌های جامع‌تر و کامل‌تر چیست؟ نیاز به افزایش سواد رسانه‌ای در جامعه موضوع دیروز و امروز نیست، بلکه نیازی است که به ویژه در جامعه ایران مدت‌هاست مغفول مانده است. حال باید به این غفلت، افزایش پیچیدگی‌های نیازها به سواد رسانه‌ای را نیز اضافه کرد. در نتیجه جامعه امروز نه تنها به آموزش سواد رسانه‌ای نیاز دارد که این آموزش‌های پیچیده‌تر هم شده‌اند و با توجه به رشد و توسعه تکنولوژی‌ها و زیرساخت‌های ارتباطی، لازم است که مرتبا به روز هم شوند. از سوی دیگر حال دیگر رسانه‌ها و کارشناسان نیز لازم است برای تحلیل به تاکتیک‌ها و تکنیک‌های جدیدتری برای دستیابی به اطلاعات درست و دقیق، تفکیک آن‌ها از اطلاعات نادرست و مبهم و پردازش این اطلاعات مجهز شوند و راه‌های درگیر نشدن در موج‌های جریان‌های اطلاعات فراوان پیرامون یک سوژه خاص را هم بدانند. در عین حال هم جامعه و هم رسانه‌ها و تحلیلگران باید بیاموزند که چگونه تحلیل‌های گوناگون از یک موضوع را مانند یک پازل کنار هم بچینند تا در نهایت چراغی شده و اختلاف از گفتشان بیرون شود! با این همه یک واژه مهم نیز وجود دارد که رسیدن به حداکثر آن نیازمند حرکتی جمعی از سوی همه اجزای جامعه و حتی در گستره وسیع‌تر جهان خواهد بود و حتی با توجه به درگیر شدن در طول زمان و عرض جغرافیا، همچون اتوپیایی ناممکن می‌نماید که البته نباید از حرکت به سویش ناامید شد: شفافیت!
سایر اخبار این روزنامه
واکنش رئیس قوه قضائیه به انتقاد ها از لیست وکلای مجاز برای متهمان جرایم امنیتی
به تبصره ماده 48 آیین دادرسی انتقاد داریم
آیا تلاش نهادهای رسمی و غیر رسمی برای حل آسیبی به نام «کودکان کار» امکانپذیر است؟
در گفت وگوی غلامرضا ظریفیان با «ابتکار » بررسی شد
رد پای سیاسیون در زمین بازی های اقتصادی
رضا دهکی
فیل اندر خانه تاریک
چرا طلا گران می شود؟
صعود قیمت طلا و حرکت های عجیب نقدینگی
قطر یک سال پس از تحریم‌ها
چرا اتحاد کشورهای عربی علیه قطر موفق نبود
مسئولان محیط زیست از خلف وعده‌ها درباره دریاچه ارومیه گلایه می‌کنند اما وزارت نیرو می‌گوید به وعده خود عمل کرده است
به بهانه آغاز بیست‌‌ویکمین جام جهانی فوتبال رقابت آلمان‌ها و برزیلی‌ها بررسی شد
مسلم خراسانی کارگردان «سیلانس» در گفت‌وگو با «ابتکار»:
سکوت ، تمام صداهایی است که نمی‌خواهیم بشنویم
«ابتکار» پیامدهای آتش‌سوزی در صندوق‌های رای انتخابات پارلمانی را بررسی می‌کند
عراق در یک قدمی بحرانی تازه
