شکست دیپلماسی اقتصادی

همان‌طور که انتظار می‌رفت در پایان نشست هفت کشور صنعتی و ثروتمند جهان در کانادا زخم‌ها دوباره سر باز کرد و اختلافات آمریکا با متحدانش بیش از پیش بالا گرفت‌. دونالد ترامپ که این نشست را زودتر از دیگر شرکت‌کنندگان ترک کرده بود در هواپیما، هنگام عزیمت به سنگاپور با انتشار توئیتی تاکید کرد که کشورش با مواضع گروه هفت همراه نیست و بیانیه پایانی این نشست را امضا نمی‌کند‌.
بدین ترتیب سرنوشت بیانیه پایانی G7 هم به توافقنامه آب و هوایی پاریس، توافق هسته‌ای با ایران و قرارداد تجارت آزاد گره خورد تا جدایی‌طلبی و شاخ و شانه‌‌کشی رییس‌جمهور آمریکا برای دوستان سابق کاخ سفید وارد مرحله تازه‌ای شود‌.
این کنش و رفتار غیرمتمدنانه ترامپ که به دور از عرف دنیای سیاست و دیپلماسی ارزیابی می‌شود حالا دیگر کمتر با پذیرش مصلحت‌آمیز و مسامحه‌گرانه متحدان همراه است‌. رییس‌جمهور آمریکا البته تنها طرف این تعامل چندگانه است که هیچ تغییری در رویکرد خود ایجاد نکرده است‌. او از نخستین روزهای کاخ سفید‌نشینی نشان داد با پیمان‌های چندجانبه مشکل دارد و سیاست حمایت‌گرانه از اقتصاد کشورش برای او از هر تعهد و پیوندی مهم‌تر است‌.
دونالد ترامپ پس از به دست گرفتن قدرت اجرایی در کشور دارای قوی‌ترین اقتصاد جهان تنها به یک فرصت چند روزه نیاز داشت تا از همکاری با 11 کشور دیگر در حوزه اقیانوس آرام خارج شود و با این تهدید که قرارداد نفتا را مورد بازنگری قرار می‌دهد مشارکت تجاری و سرمایه‌گذاری در سراسر آتلانتیک را با چالش مواجه کند‌.


او در پاریس با وجود اصرار و تاکید همه کشورهای جهان، با تاکید بر اینکه توافقنامه آب و هوایی قلابی است از آن خارج شد و اعلام کرد موافقت با این پیمان یعنی چشم‌پوشی از سه تریلیون دلار تولید ناخالص ملی در آمریکا و از دست رفتن بیش از 5/6 میلیون شغل در کشورش‌. درباره توافق هسته‌ای با ایران نیز که دیگر همه چیز کاملا روشن شده است‌. رییس‌جمهور آمریکا تنها کم مانده که به زبان اقرار کند به این دلیل از برجام خارج شده که اوباما آن را امضا کرده بود‌. او بدون دادن توضیحات منطقی و ارائه مستندات لازم می‌گوید این توافقنامه که کل جامعه بین‌الملل آن را بهترین راه برای مهار برنامه هسته‌ای ایران می‌دانند بدترین توافق است و من حاضرم اگر ایران بخواهد برای توافقی جدید (که بعید است به استحکام توافق موجود باشد) با ایران وارد مذاکره شوم‌.
گروه 7 با بیانیه‌ای شش امضایی
در کانادا همه چیز با سخنان نماینده کشور میزبان آغاز شد‌. جو آرام شروع مذاکرات که با فشردن دست‌ها و ملاقات‌های گرم دوجانبه همراه بود در انتها جای خود را به تهدید و شاخ و شانه‌کشی داد‌. جاستین ترودو که چند ساعت پیشتر با نشان دادن عکس هتل پدربزرگ ترامپ در کانادا حس نوستالژیک وی را برانگیخته بود در پایان با سخنانی انتقام‌جویانه توفان را جانشین آرامش در این نشست کرد‌.
نخست‌وزیر کانادا در پایان نشست گروه 7 تاکید کرد از ابتدای ماه ژوئیه واردات محصولات آمریکایی در کشورش مشمول تعرفه‌های جدید خواهند شد‌. ترودو نگاه یکجانبه به درون و انگشت گذاشتن بر سیاست حمایت‌گرانه داخلی بدون توجه به منافع دیگر طرف‌ها را غیرقابل قبول خواند و تصریح کرد رواج این نوع سیاست که افزایش تعرفه‌ها بر واردات فولاد و آلومینیوم تنها یکی از نتایج آن است نوعی اهانت به دیگر کشورها قلمداد می‌شود‌. نخست‌وزیر کانادا همچنین این برداشت را که فعالیت اقتصادی کانادا تهدیدی برای امنیت ملی آمریکا محسوب می‌شود، اهانت‌آمیز توصیف کرد‌.
ترامپ که برای شرکت در نشست با رهبر کره‌شمالی عازم سنگاپور بود با مطلع شدن از این سخنان در هواپیما دست به توئیت شد و تهدید کرد که آمریکا از بیانیه مشترک نشست خارج می‌شود‌. رییس‌جمهور آمریکا اظهارات نخست‌وزیر کانادا را غیرصادقانه و توهین‌آمیز خواند و تاکید کرد واردات محصولات آمریکایی به این کشور که وی آن را قلکی چاق نامیده، همراه با تعرفه‌های بسیار کلان صورت می‌گیرد‌. ترامپ با این استدلال سخنان نخست‌وزیرکانادا را غیرواقعی دانست و برای توصیف وی از صفاتی مانند غیرصادق و ضعیف استفاده کرد‌.
پایان ملاحظه‌کاری و افتادن پرده‌ها
رییس‌جمهور آمریکا علاوه بر واکنش تهاجمی به اظهارات نخست‌وزیر کانادا، پا را از این هم فراتر گذاشت و برای اروپا و به خصوص آلمان، رقیب نه‌چندان خوش‌روی خود در قاره سبز نیز خط و نشان کشید‌. به گفته دونالد ترامپ، کاخ سفید به زودی طرح افزایش تعرفه واردات خودرو از اروپا را مورد بررسی قرار خواهد داد‌. این در حالی است که صدراعظم آلمان پیشتر از توافق جمعی سران هفت کشور حاضر در مذاکرات خبر داده و از پیشرفت گفت‌وگوها ابراز رضایت کرده بود‌.
با آنچه در کانادا روی داد می‌توان دیگر به جرات پیش‌بینی کرد که آتش جنگ تجاری میان آمریکا و متحدانش روز‌به‌روز در حال شعله‌ور‌تر شدن است‌. حالا دیگر پرده‌ها افتاده و برای طرف‌های معامله با کاخ سفید ملاحظه طرف آمریکایی و دلجویی کردن مثل گذشته جایگاه ندارد‌. نشانه بارز آن بیانیه دفتر نخست‌وزیری کاناداست که پس از توئیت‌های تهدیدآمیز و انتقادی رییس‌جمهور آمریکا منتشر شده است‌. در این بیانیه تاکید شده که نخست‌وزیر مطالبی فراتر از آنچه در ملاقات‌های خصوصی و در جمع‌های عمومی گفته بود مطرح نکرده و شرکت‌کنندگان در نشست گروه 7 از این پس بر آنچه توافق شده متمرکز خواهند بود‌.
گفتنی است پس از ترک زودهنگام اجلاس از سوی رییس‌جمهور آمریکا، رهبران شش کشور دیگر یکی پس از دیگری برابر دوربین‎ها سخن گفتند‌.
جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا که میزبان این اجلاس بود گفت کشورش به دیگران امتیاز نخواهد داد و مرعوب نخواهد شد‌. نخست‌وزیر بریتانیا هم گفته اروپا به فکر اتخاذ تمهیدات مقابله‌جویانه در برابر آمریکاست‌؛ تهدیدی که اگر عملی شود رسما آغازی بر جنگ تجاری میان اروپا و ایالات متحده تلقی خواهد شد‌. صدراعظم آلمان که گفته شده رهبری اروپاییان در انتقاد از آمریکا را در این اجلاس بر عهده گرفته بوده، ضمن پرتنش و صریح خواندن گفت‌وگوها از اجماع هر هفت رهبر حاضر بر سر بیانیه نهایی اظهار رضایت کرده و نسبت به اصلاحات در نظام تجارت جهانی خبر داده است‌.
تاکید بر روسیه برای توقف تضعیف دموکراسی
رهبران کشورهای شرکت‌کننده در نشست گروه ۷ به روسیه تاکید کردند تا از تضعیف دموکراسی در کشورهای دیگر دست بردارد و گفتند اگر لازم باشد آماده‌اند تا تحریم‌ها علیه این کشور را تشدید کنند‌.
به نوشته رویترز، رهبران کشورهای آمریکا، کانادا، ژاپن، فرانسه، آلمان، ایتالیا و انگلستان بیانیه شدیداللحن خود را چند ساعت پس از آن منتشر کردند که دونالد ترامپ گفت می‌خواهد مسکو را بار دیگر به این گروه دعوت کند‌. رهبران گروه ۷ در بیانیه‌ای پس از پایان نشست دوروزه خود در کبک گفتند ما به روسیه تاکید می‌کنیم تا رفتار بی‌ثبات‌کننده خود را متوقف کند، دست از تضعیف سیستم‌های دموکراتیک سایر کشورها بردارد و دیگر از دولت سوریه حمایت نکند‌.
این گروه حمله در سالزبری انگلستان را که علیه جاسوس سابق دوجانبه روس و دخترش صورت گرفت، محکوم و اعلام کرد احتمال زیادی وجود دارد که روسه مسوول این حمله باشد چون هیچ توضیح قابل درک دیگری وجود ندارد.‌ روسیه هرگونه دست داشتن در این حمله را رد می‌کند‌.
در بیانیه گروه ۷ همچنین آمده است: بار دیگر بر محکومیت الحاق غیرقانونی شبه‌جزیره کریمه به روسیه تاکید داریم و بر حمایت از یکپارچگی، استقلال و تمامیت ارضی اوکراین براساس مرزهای مشخص شده آن، تاکید می‌کنیم‌. تداوم تحریم‌ها علیه روسیه ناشی از ناکامی این کشور در اجرای کامل تعهدات ذکر شده در توافقات مینسک و احترام به یکپارچگی اوکراین است‌.
در همین حال رییس‌جمهور فرانسه نیز اعلام کرد که حضور ولادیمیر پوتین را در نشست سال آینده گروه ۷ که در فرانسه برگزار می‌شود، مورد استقبال قرار می‌دهد اما اعلام کرد این روند تنها زمانی صورت می‌گیرد که روسیه به تعهدات توافقات مینسک درباره اوکراین پایبند باشد‌. کشورهای گروه ۷ همچنین در بیانیه خود بر ضرورت یک تجارت آزاد، عادلانه و براساس سود و مزیت دوطرفه و اهمیت مقابله با انزواطلبی اقتصادی تاکید کردند‌.