روزنامه قانون
1397/03/20
بازگشت به خاور
همزمان با اجلاس دوره ای گروه هفت در کانادا، در شرق عالم نیز کشورهای عضو پیمان اقتصادی شانگهای، دور هم جمع شدند تا با هم افزایی و همکاری بیشتر برای توسعه روابط، گام های محکم‌تری بردارند.سازمان همکاری شانگهای ، گروهی بین‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شده است. این سازمان در سال ۲۰۰۱ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه پایه‌گذاری شد. نقش اصلی و تعیین‌کننده را در سازمان شانگهای، دو کشور چین و روسیه به عهده دارند.سازمان همکاری شانگهای در حقیقت ترکیب جدید سازمان شانگهای ۵ است که در سال ۱۹۹۶ تاسیس شده بود، ولی نام آن پس از عضویت ازبکستان به سازمان همکاری شانگهای تغییر داده شد. علاوه بر اعضای اصلی، ابتدا مغولستان در سال ۲۰۰۴ و یک سال بعد ایران، پاکستان، هند و افغانستان در سال ۲۰۱۲ و پس از آن بلاروس به عنوان عضو ناظر به سازمان ملحق شدند. در تاریخ ۱۰ جولاي ۲۰۱۵ این سازمان با عضویت هندوستان و پاکستان موافقت كرد و این دو کشور در کوتاه‌تر از دو سال همه شرایط برای عضویت کامل این سازمان را اجرا کردند و عضویت این دو کشور در سازمان همکاری شانگهای در اجلاس رهبران کشورهای عضو این سازمان که در جولاي ۲۰۱۷ در آستانه، پایتخت قزاقستان برگزار شد، به تصویب رسید.
تفاوت سازمان شانگهای با ناتو
نقش این سازمان از زمان تاسیس آن تاکنون در منطقه افزایش یافته است. این سازمان بر خلاف سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و پیمان ورشوي سابق، هنوز یک معاهده دفاعی چندجانبه به شمار نمی‌رود.
مسائل امنیتی در آسیای میانه به ویژه تروریسم، جدایی طلبی و افراطی‌گری به طورعموم دغدغه اصلی این سازمان محسوب میشود.
کشورهای عضو و ناظر سازمان همکاری شانگهای، بیشترین تولیدکننده و مصرف‌کننده انرژی در جهان هستند. کشورهای عضو (اصلی و ناظر) این سازمان درمجموع بیش از 25 میلیون کیلومتر مربع یا یک چهارم سطح خشکی‌های زمین را در اختیار دارند.
اساسنامه سازمان همکاری شانگهای، بر شفافیت عملکرد و بی‌طرفی نظامی آن تاکید می‌کند. علی‌رغم این موضوع، شکی نیست که سازمان همکاری شانگهای نقش موازنه دهنده‌ای در صحنه بین‌المللی به‌خصوص در مقابل پیمان ناتو ایفا مي‌كند؛ برای مثال، ایالات متحده آمریکا درخواستی براي عضویت به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری شانگهای ارائه کرده بود، اما این درخواست در سال ۲۰۰۵ از طرف سازمان رد شد.
اما چارچوب توافقنامه همکاری اقتصادی کشورهای عضو پیمان براي نخستین بار در نشست مورخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۳ تهیه و به امضا رسید. در این نشست رییس دولت چین پیشنهاد کرد که برنامه بلندمدتی برای تشکیل منطقه آزاد تجاری در سازمان تهیه شود. وی در این پیشنهاد درضمن چندین راهکار کوتاه مدت برای افزایش سطح بازرگانی در میان کشورهای عضو ارائه داد. یک سال پس از این پیشنهاد، در ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۴، سندی شامل صد برنامه مشخص برای افزایش سطح بازرگانی میان کشورهای عضو به امضا رسید. در نشست مسکو ( ۲۵ اکتبر ۲۰۰۵)، دبیر کل سازمان اعلام کرد که پروژه‌های مشترک سازمان در زمینه انرژی دارای اولویت بالا هستند. این پروژه‌ها شامل کشف، استخراج و بهره‌برداری از حوزه‌های نفت و گاز و استفاده مشترک اعضا از منابع آب شیرین است.
سفر روحانی به چین
رییس جمهوری اسلامی ایران به دعوت رسمی شی جین پینگ، رییس جمهوری چین و برای شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای، صبح جمعه عازم چین شده است.او دیروز، شنبه دیدارهای مهمی را در حاشیه این اجلاس با همتایان روسی، بلاروسی، پاکستانی و افغانستاني خود داشت.
توضیحات روحانی درباره اهمیت اجلاس هجدهم شانگهای
رییس جمهور پیش از سفر به چین و در جمع خبرنگاران گفته بود که این سفر به دعوت رییس‌جمهور محترم چین و برای شرکت در هجدهمین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای انجام می شود. اساس این سازمان بر مبنای هماهنگی و همکاری برای مساله امنیت منطقه است و امروز در دنیا شاهد معضل تروریسم، افراطی‌گری و بسیاری از مسائلی هستیم که ثبات و امنیت جهان و به‌خصوص منطقه ما، آسیای مرکزی و غرب آسیا را تهدید می‌کند.
رییس جمهور اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران در طول 40 سال گذشته هم در مبارزه با افراطی‌گری و هم در مبارزه با تروریسم، در داخل ایران و منطقه تجربیات بسیار ذی‌قیمتی دارد و همواره قربانی تروریسم بوده، اما در عین حال در برابر توطئه‌های تروریستی پیروز بوده است. در این اجلاس بی‌تردید همفکری‌ها و رایزنی‌هایی بین کشورهای منطقه در این زمینه‌ها انجام خواهد شد.
دکتر روحانی اظهار داشت: موضوع دیگری که در این اجلاس باید مطرح شود، مساله یکجانبه‌گرایی آمریکایی‌هاست. آمریکایی‌ها از گذشته هم تصور می‌کردند و این خیال باطل در ذهن‌شان بود که رهبر دنیا هستند و الان هم فکر می‌کنند می‌توانند برای دنیا تصمیم بگیرند. اینکه آمریکایی‌ها برخلاف همه مقررات بین‌المللی، از یک معاهده چند جانبه و بین‌المللی به شکل یکجانبه، بی‌دلیل و حتی بدون هیچ بهانه‌ای خارج می‌شوند، توهین به جامعه بین‌الملل و نقض قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل است و خوشبختانه این کار خلاف، از سوی اکثریت قاطع و قریب به اتفاق کشورهای جهان محکوم شد.
دیدار با رییس جمهور پاکستان
روحانی روز شنبه در دیدار با ممنون حسین، رییس جمهور پاکستان، تقویت همکاری‌های بانکی را برای توسعه روابط اقتصادی دو کشور مهم برشمرد و اظهارداشت: ایران آماده است در زمینه‌های مختلف با پاکستان سرمایه گذاری متقابل داشته باشد.
رییس جمهور در این دیدار که در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در شهر چیندائوي چین برگزار شد، ضمن ابراز خرسندی از عضویت پاکستان در سازمان همکاری شانگهای، تاکید کرد که ایران از نقش موثر اسلام‌آباد در این سازمان حمایت می کند.
دکتر روحانی با بیان اینکه ایران، پاکستان را کشوری مهم در منطقه می داند و امیدواریم همواره شاهد تعمیق و توسعه روابط باشیم، به همکاری‌های تهران - اسلام آباد در حوزه انرژی اشاره کرد و گفت: ایران می تواند منبع مطمئنی برای تامین انرژی پاکستان باشد.
رییس جمهور همچنین با اشاره به گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمی اظهارداشت: ایران در چارچوب برجام به تعهداتش پایبند بوده است و یکجانبه‌گرایی دولت آمریکا و خروج از برجام به عنوان یک توافق مهم بین المللی، خلاف مقررات و عرف روابط بین الملل و نیز مصوبات شورای امنیت بوده که لازم است اعضای جامعه جهانی در برابر آن واکنش نشان دهند.
دکتر روحانی در ادامه با ابراز رضایت از تقویت امنیت در مرزهای دو کشورطی سال‌های گذشته، به سفر اخیر رییس ستاد و فرمانده ارتش پاکستان به تهران اشاره کرد و افزود: از همکاری های دفاعی ایران و پاکستان استقبال می‌کنیم و مرزهای مشترک ما باید پیوسته مرزهای امن برای هر دو کشور باشد.
دیدار با رییس جمهور افغانستان
رییس جمهور روحانی عصر شنبه در دیدار با محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان گفت: ملت ایران در طول 40 سال گذشته همواره در کنار ملت افغانستان بوده است و ما به عنوان دو کشور همسایه و برادر، دارای فرهنگ، امنیت و منافع تجاری مشترک هستیم.
رییس جمهور در این دیدار که در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در شهر چیندائوي چین برگزار شد، ضمن ابراز امیدواری برای تسریع در آماده شدن توافق جامع همکاری های دو کشور اظهارداشت: ایران مصمم به توسعه روابط با همسایگان به‌ویژه افغانستان و سرمایه گذاری مشترک در پروژه های مختلف توسعه ای از جمله زیرساخت‌های حمل و نقل و ترانزیتی است.
روحانی با استقبال از تعمیق همکاری های دو کشور در عرصه های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی گفت: ترانزیت و اتصال کشورهای منطقه و از جمله کشورهای آسیای مرکزی به خلیج فارس دارای اهمیت است و موجب توسعه کل منطقه و فراتر از آن خواهد بود و طرح بزرگ بندر چابهار که به اتفاق هند و افغانستان در حال اجراست، گام بزرگی در مسیر تقویت راه‌های ترانزیتی منطقه است.
رییس جمهور حمایت دو دولت ایران و افغانستان از استمرار و توسعه روابط اقتصادی و کمک به بخش خصوصی دو کشور را ضروری خواند و افزود: راه آهن خواف - هرات و پروژه های توسعه دیگری در این منطقه پیش رو است که باید با زمینه‌سازی های سیاسی و اقتصادی، برای پیشبرد آن‌ها تلاش شود.روحانی همچنین به مخالفت گسترده کشورها با اقدام آمریکا در خروج از برجام اشاره کرد و اظهارداشت: اقدام خلاف مقررات آمریکا در خروج از برجام، فقط خروج از یک توافق هفت‌جانبه نیست، بلکه مخالفت و نقض قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد است.
رییس جمهور با استقبال از ابتکارعمل رییس‌جمهور افغانستان برای اعلام آتش بس گفت: امیدواریم با پیشبرد گفت و گوهای داخلی، شاهد توسعه و ثبات بیش از پیش افغانستان باشیم.
دکتر روحانی مبارزه با تولید و قاچاق مواد مخدر را ضروری دانست و افزود: باید با همکاری یکدیگر و سایر کشورهای منطقه با تولید و قاچاق مواد مخدر که معضلی برای کل منطقه است، مبارزه کنیم.
رییس جمهورهمچنین با بیان اینکه موضع دو کشور در مسائل بین المللی نزدیک است، گروه‌های تروریستی را خطری برای کل منطقه برشمرد و خواهان همکاری همه کشورها در برخورد با این گروه های تروریستی شد.
رییس جمهوری افغانستان نیز در این دیدار با تاکید بر اینکه افغانستان تداوم و توسعه همکاری با ایران را در راستای منافع ملی خود می داند، پایان سریع‌تر کار تدوین سند جامع همکاری دو کشور را ضروری خواند و گفت: روابط اقتصادی دو ملت همسایه همچنان باید با شتاب ادامه یابد.
اشرف احمدغنی با بیان اینکه با هندوستان در موضوع توسعه بندر چابهار همکاری می کنیم، اظهار داشت: توسعه بندر چابهار نه تنها برای ایران، افغانستان و هند بلکه برای توسعه مناسبات چین با آسیای میانه دارای اهمیت است.
دیدار با رییس جمهور بلاروس
دکتر حسن روحانی عصر شنبه در دیدار با الکساندر لوکاشنکو، رییس جمهور بلاروس گفت: بلاروس همواره کشوری دوست برای ایران بوده و تهران آماده توسعه و تقویت روابط اقتصادی و تجاری و به‌ویژه در حوزه علمی و فناوری های نوین با این کشور دوست است.
رییس جمهور طی این دیدار که در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در شهر چیندائوي چین برگزار شد، با بیان اینکه ایران خواهان روابط نزدیک‌تر با بلاروس است، اظهارداشت: همکاری های ایران با اوراسیا به روابط دو کشور بیش از پیش شتاب می دهد.
روحانی به اهمیت تقویت راه‌های ترانزیتی در منطقه اشاره کرد و گفت: در موضوع ترانزیت شمال - جنوب، ایران بهترین مسیر برای آسیای مرکزی و قفقاز و جنوب شرق اروپا به خلیج فارس و آب‌های جنوب است.
رییس جمهور در ادامه با اشاره به خروج دولت جدید آمریکا از عمده توافقات بین المللی آن کشور از جمله توافق پاریس و برجام گفت: ایستادگی جامعه جهانی در برابر این‌گونه اقدامات یکجانبه واشنگتن، حمایت از قانون و حقوق بین المللی است.
رییس جمهور بلاروس نیز در این دیدار با تاکید بر اینکه کشورش مصمم به توسعه روابط خود با تهران است، گفت: ایران برای ما یک شریک کلیدی در منطقه است و ما مصمم هستیم در تمامی زمینه‌های سیاسی و اقتصادی روابط خود را با ایران بیش از پیش ارتقا دهیم.
الکساندر لوکاشنکو موضع دولت ایران را در درزمينه خروج یکجانبه آمریکا از توافق برجام خردمندانه توصیف کرد و گفت: اقدامات یکجانبه و زیرپا گذاشتن تعهدات بین المللی، حقوق بین‌الملل را به پرتگاه می کشاند و جامعه جهانی باید برای ایجاد توازن جدید در دنیا تلاش کند.
وی همچنین خواهان تسریع در پیشبرد طرح‌های مشترک و اجرای توافقات میان دو کشور شد.
روحانی عصر شنبه در دیدار باولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه گفت: روابط دو کشور در تمام ابعاد در حال توسعه است و دو کشور در حوزه سواپ انرژی ، دفاعی و بخش ترانزیت، ظرفیت‌های فراوانی برای توسعه همکاری دارند و تهران از سرمایه گذاری شرکت‌ها و بخش خصوصی روسیه استقبال می کند.
رییس جمهور در این دیدار که در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در شهر چیندائوي چین برگزار شد، سازمان همکاری شانگهای را مجموعه موثری برای امنیت و توسعه منطقه دانست و اظهارداشت:ایران به مشارکت موثر خود در این سازمان ادامه خواهد داد.
دکتر روحانی با بیان اینکه ایران از توسعه روابط اقتصادی با منطقه اوراسیا در چارچوب تجارت آزاد استقبال می کند، گفت: در موضوع ترانزیت، پیوستن روسیه به کریدور ریلی شمال – جنوب فرصت های بزرگی برای همکاری اقتصادی با شرق ایجاد خواهد کرد.
رییس جمهور همچنین با اشاره به نقش مهم روسیه در توافقنامه برجام تصریح کرد: ایران طبق گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمی به تعهداتش در چارچوب برجام عمل کرده و بعد از خروج یکجانبه و غیرقانونی آمریکا ، مسکو نقش مهمی در استحکام برجام و اجرای تعهدات طرف‌های مقابل دارد.
دکتر روحانی، تداوم روابط و همکاری‌های چند جانبه ایران و روسیه در حوزه امنیت و توسعه همکاری های منطقه ای را حائز اهمیت برشمرد و گفت: همکاری ایران و روسیه در مبارزه با داعش و سایر گروه های تروریستی در منطقه موثر و نتیجه بخش بوده است و این همکاری ها ادامه خواهد یافت.
رییس‌جمهور همچنین در این دیدار از برنامه‌ریزی خوب روسیه برای برگزاری جام جهانی فوتبال تشکر و ابراز امیدواری کرد که این دوره از بازی ها به‌خوبی و با موفقیت برگزار شود.
رییس جمهور روسیه نیز در این دیدار با تاکید بر اینکه مسکو به همکاری با ایران در حوزه های اقتصادی ، سواپ انرژی و دفاعی ادامه خواهد داد، روابط دو کشور را در همه عرصه های مورد توافق رو به توسعه خواند و اظهارداشت:چشم انداز خوبی در همکاری‌های دو کشور در همه عرصه ها و از جمله اقتصادی وجود دارد.
ولادیمیر پوتین با بیان اینکه کمیسیون مشترک همکاری ها در همه جهت مقدمات نشست آتی را برنامه ریزی می‌کند، علاقه مندی مسکو به مشارکت در پروژه ترانزیتی راه کریدور شمال – جنوب را مورد تاکید قرار داد و افزود: مسکو همچنین از عضویت و دايمی شدن موافقتنامه تجارت آزاد ایران با اوراسیا حمایت می کند.
وی در ادامه خروج آمریکا از برجام را اقدامی یکجانبه و غیرقانونی برشمرد و تاکید کرد: مسکو به گفت و گو با سایر طرف ها برای حمایت از برجام ادامه می دهد.
رییس جمهور روسیه همچنین به موضوع عضویت دايم ایران در سازمان همکاری شانگهای اشاره کرد و گفت: ایران سال‌ها به عنوان عضو ناظر مشارکت خوبی در سازمان همکاری شانگهای داشته و موضع روسیه حمایت از عضویت کامل تهران در این سازمان است.
پوتین همفکری و همکاری روسیه با ایران در جهت تحکیم ثبات در منطقه را مورد تاکید قرار داد و اظهارداشت: این همکاری‌های منطقه ای ازجمله در موضوع حل و فصل بحران سوریه ، ادامه خواهد یافت.
وی همچنین از برگزاری هفته زبان فارسی در روسیه در آینده ای نزدیک خبر داد.
رییس جمهور روسیه با ابراز خرسندی از حضور تیم ملی فوتبال ایران در روسیه گفت که امیدواریم جام جهانی خوبی در پیش رو داشته باشیم.
حمایت روسیه از عضویت دایم ایران
تزارها سال گذشته میلادی از عضویت دایم ایران در پیمان شانگهای حمایت کرده بودند اما هر چه هست، تا حالا این مساله مهم رنگ و بوی واقعیت به خود نگرفته است.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در نخستین روز از اردیبهشت سال 1396 گفته بود که ایران پاسخگوی همه معیارهای عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای است.
پیچ و خم عضویت دایم ایران
همان طور که می دانید ایران در اواخر دولت اصلاحات عضو ناظر سازمان همکاری‌های شانگهای شد. در سال های بعد بررسی درخواست ایران برای عضویت کامل در این سازمان بارها به تعویق افتاد.
مخالفت تاجیک ها با عضویت ایران
جالب اینجاست که بدانید سال 2017، رسانه‌های روسیه به نقل از دیپلمات‌های اين كشورگزارش دادند که تاجیکستان در نشست وزرای خارجه سازمان همکاری های شانگهای در شهر آستانه، با بررسی درخواست عضویت ایران مخالفت کرده است. گفته می شود شايد دلیل مخالفت تاجیکستان، حمایت ایران از حزب نهضت اسلامی تاجیکستان است که دولت این کشور آن را غیرقانونی اعلام کرده است.
تحلیلگران می گویند که روسیه، یکی از موسسان اصلی این سازمان و ایران دارای مشترکاتی برای حمایت از مواضع همدیگر در این سازمان هستند. هر دو تحت تحریم‌های غرب هستند؛ روسیه برای عملیات آن کشور در اوکراین، و ایران به دلیل برنامه موشکی اش.
به هر حال، ایران عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای به شمار می‌رود و همواره برای عضویت کامل در این نهاد ابراز تمایل کرده است. این احتمال وجود دارد که امسال و در واکنش به خروج آمریکا از برجام، به درخواست عضویت کامل تهران در پیمان شانگهای نیز پاسخ مثبت داده شود.
سایر اخبار این روزنامه
بازگشت به خاور
خيزش عليه شفاف سازی
زبان فارسی فصل مشتر ک ایرانیان
ترامپ به دنبال تسلط بر بازار انرژي جهان
كاسبان تخريب
گره كور سهميه در كلاف كنكور
نسل کشی پرندگان
نگاه جنسیتی در ارائه خدمات به شهروندان مذموم است
فعالیت ها در حوزه زنان باید به واقعیت نزدیک شود
انهدام تیم تروریستی ۹ نفره در منطقه مرزی اشنویه
کنسرسیوم نفتی بین المللی، جایگزین شرکت های خارجی می شود
