5 دغدغه خانواده‌ها درباره مدارس دولتی

محسن پورعرب: خردادماه به فصل امتحانات معروف است اما در کنار این مهم، خانواده‌ها و دانش‌آموزان دغدغه دیگری نیز دارند. از نیمه خرداد تا اواسط تیرماه و اعلام نتایج امتحان‌ها، موضوع ثبت‌نام دانش‌آموزان برای سال تحصیلی جدید به اوج می‌رسد؛ موضوعی که از قضا امسال با توجه به حواشی مربوط به یکی از مدارس در منطقه 2 تهران، خانواده‌ها را بیش از گذشته نسبت به ثبت‌نام فرزندان‌شان در یک مدرسه «خوب» حساس کرده است. خانواده‌ها در زمان ثبت‌نام 2 انتخاب مدارس دولتی و غیردولتی را پیش‌روی خود دارند، این دو نوع مدارس علاوه بر تفاوت در میزان شهریه، اختلاف‌‌های دیگری نیز با هم داشته و دارند.
وضعیت مدارس دولتی
در سال‌های گذشته مدارس غیردولتی به دلیل دریافت هزینه از والدین به دنبال این بودند که  خدمات باکیفیت‌تری را ارائه دهند و در مقابل مدارس دولتی با توجه به اینکه حجم قابل توجهی از آموزش دانش‌آموزان را به عهده دارند به دلیل تامین نشدن اعتبار کافی از طرف دولت در ارائه خدمات آموزشی با مشکلاتی مواجه بوده‌‌‌اند. بر همین اساس، در این گزارش  تلاش شده است با توجه به اهمیت مقوله «ثبت‌نام در مدارس باکیفیت»، مشکلات و کم و کاستی‌‌های مدارس دولتی در ارائه خدمات آموزشی استاندارد و باکیفیت بررسی و واکاوی شود و در مجموع این گزارش 5 مشکل اصلی مدارس دولتی که از قضا دغدغه این روزهای خانواده‌ها هم است‌‌‌‌‌‌‌‌‌، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
محدودیت ثبت‌نام مدارس در مناطق


یکی از مشکلاتی که هر ساله خانواده‌ها برای ثبت‌نام فرزندان‌شان در مدارس دولتی با آن مواجه هستند، مرزبندی و محدودیت مدارس دولتی در پوشش مناطق است. مرزبندی جغرافیایی هرساله باعث سردرگرمی خانواده‌ها می‌شود و برخی والدین برای اینکه بتوانند فرزندشان را در مدرسه مورد نظر ثبت‌نام کنند دست به ترفند‌‌های گوناگونی می‌زنند. از جمله این ترفند‌ها می‌توان به ارائه نشانی بستگان یا دوستان به جای نشانی اصلی اشاره کرد. اقدامات اینچنینی باعث می‌شود ظرفیت ثبت‌نام در یک مدرسه تکمیل و در سوی مقابل ظرفیت در مدرسه‌ای دیگر خالی بماند! اینگونه مشکلات ناشی از تفاوت کیفیت آموزش در مدارس است. در چند سال گذشته برخی مدارس دولتی به دلیل توجه بیشتر مدیران، شرایط و امکانات مناسب‌تری را نسبت به سایر مدارس فراهم کرده‌‌‌‌اند، همین موضوع باعث شده حتی اگر مدرسه‌ای موقعیت جغرافیایی‌‌‌‌اش نسبت به محل سکونت دانش‌آموز دور است اما ارزش ثبت‌نام را داشته باشد. در مقابل اگر خانواده‌ها بخواهند در همان منطقه زندگی‌شان سراغ مدارس غیردولتی بروند با سد محکم شهریه‌‌های نجومی مواجه می‌شوند؛ موضوعی که این روزها تبدیل به پیست مسابقه برای برخی از این مدارس شده است و عیار اینگونه مدارس به نسبت شهریه دریافتی سنجیده می‌شود!
اعتبار ناکافی
مشکل دیگری که مدارس دولتی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند نرسیدن اعتبار کافی از طرف دولت است. این موضوع باعث شده است برخی مدارس دولتی نتوانند خدمات باکیفیت و مطلوب آموزشی و پرورشی ارائه دهند. در همین باره، هر ساله در زمان اوج ثبت‌نام دانش‌آموزان موضوع پول گرفتن از والدین حاشیه‌‌‌هایی را ایجاد می‌کند. این در حالی است که طبق دستورالعمل ثبت‌نام، دریافت هرگونه وجه نقد، چک حامل یا اخذ هرگونه تعهد پرداخت وجه در مدارس عادی دولتی و هیأت امنایی در زمان ثبت‌نام ممنوع است. با این حال، برخی از مدارس با رضایت والدین مبالغی را برای ارائه خدمات باکیفیت‌‌‌‌‌تر دریافت می‌کنند. تامین نشدن بودجه مورد نیاز مدارس دولتی در سال‌‌های گذشته باعث شده است مدارس دولتی به سمت هیأت امنایی شدن و دریافت پول از والدین بروند؛ موضوعی که به نظر خانواده‌ها همان غیردولتی کردن مدارس دولتی است. اینکه این مسیر تا چه زمانی ادامه داشته باشد معلوم نیست اما آنچه مهم است خالی شدن تدریجی عرصه آموزشی از وجود مدارس دولتی است؛ مدارسی که به دلیل مشارکت در تامین هزینه‌ها توسط دولت، خانواده‌‌های قشر متوسط و ضعیف جامعه می‌توانند با آسودگی خاطر نسبت به ثبت‌نام فرزندان‌شان اقدام کنند.
 مشکلات رنگارنگ و گوناگون
اما در چند سال گذشته تامین نشدن اعتبار کافی مدارس دولتی را با مشکلاتی مواجه کرده است. فرسودگی ساختمان مدارس، از رده خارج بودن میزها و امکانات مورد استفاده دانش‌آموزان که نیاز فوری به نوسازی و بهسازی دارد و در کنار آن ضعف در ارائه امکانات ورزشی و پرورشی از جمله این موارد است. از سوی دیگر به همه این مشکلات باید اجاره بوفه مدارس را هم اضافه کرد. برخی مدیران مدارس دولتی با این توجیه که این اقدام برای تامین هزینه‌‌های مدرسه انجام می‌شود در حقیقت سلامت دانش‌آموزان را در معرض تهدید قرار می‌دهند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. مدارس دولتی که به نوعی شناسنامه نظام آموزشی در کشور به حساب می‌آیند این روزها به دلیل کم‌توجهی، فضای شورانگیز گذشته‌شان را ندارند، البته در این بین هستند مدارسی که به دلیل توجه ویژه برخی مدیران رده‌بالای آموزشی وضعیت بهتری دارند. با این حال، مدارس دولتی چاره‌ای جز اخذ شهریه به بهانه‌‌های گوناگون از والدین ندارند.
خواهان مشارکت هستیم
در همین باره، مهدی نویدادهم، دبیرکل آموزش‌وپرورش معتقد است صرف هزینه برای تحصیل باید در سبد هزینه‌‌های خانواده‌ها قرار بگیرد. وی به «وطن امروز» می‌گوید: «آموزش‌وپرورش خواهان مشارکت خانواده‌ها در تامین اعتبار مورد نیاز برای ارائه خدمات باکیفیت آموزشی است، چراکه دولت به دلیل محدودیت منابع نمی‌تواند اعتبار کافی برای مدارس دولتی را تامین کند. بر همین اساس برای اینکه مدارس دولتی بتوانند خدمات باکیفیت و مطلوب آموزشی را ارائه دهند ناچار به دریافت هزینه از والدین هستند، البته آموزش‌وپرورش با دریافت اجباری شهریه مخالف است اما خانواده‌ها همان‌طور که برای سایر نیازهای فرزندان‌شان هزینه می‌کنند باید برای دریافت خدمات آموزشی خوب هم هزینه کنند. سیاست آموزش‌وپرورش رفتن به سمت ارائه خدمات باکیفیت آموزشی است و این مهم با مشارکت خانواده‌ها ممکن خواهد شد».
به فکر باشیم
به هر روی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، شرایط این روزهای مدارس غیردولتی مانند مراکزی است که هر چه سریع‌تر باید به وضعیت اورژانسی آنها رسیدگی شود، مدارسی که بسیاری از خانواده‌ها فرزندان‌شان را برای تحصیل در اختیار این مدارس قرار می‌دهند و امید دارند در این مدارس از آموزش‌وپرورش گرفته تا خوراک و تغذیه فرزندان‌شان با بهترین کیفیت فراهم شود. اگر شرایط برخی مدارس دولتی به همین روال ادامه داشته باشد بی‌شک اعتماد مردم به این مدارس و از این مهم‌تر نظام آموزشی کشور دچار خدشه می‌شود. پس از امروز باید به فکر رسیدگی به وضعیت مدارس دولتی باشیم. فراموش نکنیم بخش زیادی از جامعه توان پرداخت هزینه‌‌های زیاد مدارس غیردولتی را ندارند و تنها امید آنها برای تحصیل فرزندان‌شان مدارس دولتی است.