«FATF» دستاویز جدید واشنگتن

گروه اقتصادی- پیوند خوردن مسایل اقتصادی با استانداردهای جهانی موضوعی نیست که بتوان به سادگی از آن رد شد و این گونه ادعا کرد که می‌توان یک تنه و بدون توجه به رویکرد سایر کشورها که مدعیان بازارهای مالی جهانی هستند مصائب و سختی‌های آن را پشت سر گذاشت‌.
امروز که بازگشت تحریم‌های آمریکا عرصه را بر ایران تنگ‌تر کرده و مسیرهای صعب‌العبوری برای حضور در بازارهای جهانی پیش رویمان قرار داده است، نبود شفافیت در اقتصاد ایران موضوع جدیدی است که بر سر زبان‌ها افتاده تا جایگاه ایران را به عنوان یکی از مدعیان مقابله با پولشویی در جهان خدشه‌دار کند‌.
چندی پیش که «اصلاح قانون مبارزه با پولشویی» در بهارستان و در میان مجلسی‌ها مطرح شد، نمایندگان مجلس بررسی جزییات لایحه را متوقف کردند‌. اکثریت نمایندگان گفتند با توجه به اینکه دولت لایحه «اصلاح قانون مبارزه با پولشویی» را در تاریخ نهم اردیبهشت امسال تقدیم مجلس کرده، نمایندگان باید طبق ماده 148 آیین‌نامه داخلی مجلس، 10 روز آن را مطالعه کنند و بعد از آن این لایحه در دستور کار مجلس قرار گیرد‌.
در این میان این دیدگاه هم از سوی مجلسیون مطرح شده بود که تا پیش از نهایی شدن تکلیف ایران در برجام نمی‌توان نسبت به بررسی این لایحه در مجلس اقدامی کرد‌. اما امروز و با گذشت حدود یک ماه از موضع آمریکا در قبال برجام، این لایحه کماکان بین دست‌ها می‌چرخد و هنوز شورای نگهبان موضع خود را در قبال اجرای طرح این لایحه در مجلس اعلام نکرده است‌.


به نظر می‌رسد امروز که آمریکا با ادامه تحریم‌ها قصد دارد جایگاه ایران در اقتصاد جهانی را متزلزل و همتایان اروپایی‌مان را از سرمایه‌گذاری در ایران منصرف کند، شفافیت مالی موضوعی نیست که بتوان به راحتی از آن گذشت، چه آنکه در طول سال‌های برجام هم بودند کشورهایی که به نبود شفافیت مالی در ایران معتقد بودند و از سرمایه‌گذاری در بازارهای ایرانی امتناع می‌کردند‌. اما امروز این مساله به یک چالش اساسی‌تر در داخل کشور تبدیل شده و این دیدگاه که ایران قوانین اف‌ای‌تی‌اف را رعایت نمی‌کند به یک موضوع اساسی بدل شده است‌.
موضع‌گیری جدید آمریکا
چند روز پیش یکی از مقامات آمریکایی اذعان کرد که ایران الزامات اف‌ای‌تی‌اف‌ را رعایت نمی‌کند تا نشان دهد ریسک سرمایه‌گذاری در ایران بالاست و هدف‌ها برای سرمایه‌گذاری را از ایران دور کند‌.
بر این اساس، معاون تروریسم وزارت خزانه‌داری آمریکا با ابراز ناخرسندی از اجرا نشدن الزامات اف‌ای‌تی‌اف در ایران، کشورمان را متهم کرد که در تلاش است تا با ثبت شرکت‌های پوششی، سیستم مالی بین‌المللی را دور بزند‌.
سیگال مندلکر، در سخنرانی طولانی و مفصلی که در بنیاد ضد ایرانی «دفاع از دموکراسی‌ها» انجام داد، به پایبندی بانک مرکزی ایران برای فاینانس اشاره کرد و ادامه داد: «در کشورهای درستکار باید رییس این بانک مرکزی را اخراج کرد‌.»
او در رابطه به شبکه تبادلات ارزی ایران که برای تامین مالی کشور ایران طراحی شده‌اند گفت: «ما در این مورد با شرکایمان در امارات متحده عربی (که ایران از سیستم مالی آن استفاده می‌کرد)، دست به کار شدیم تا این شبکه را شناسایی کنیم و جلوی آن را بگیریم‌. «من به دولت‌ها و بانک‌ها در سراسر جهان هشدار می‌دهم، شما باید در مورد این اقدامات فریبکارانه هوشیار باشید تا از شما سوء استفاده نشود و وقتی با بانک مرکزی ایران کار می‌کنید، فریب نخورید‌.»
سیگال مندلکر در ادامه گفته‌های خود مدعی شد: «اما امارات تنها کشوری نیست که ایران و بانک مرکزی آن از آن سوءاستفاده کرده‌اند‌. بانک مرکزی ایران بخش مالی و بانکی عراق را مستقیما در دست گرفته است تا کشور ایران و حزب‌ا‌لله را تامین مالی کند‌. در پاییز گذشته ما یک شبکه مالی و ارزی ایران را کشف کردیم که با ارائه داده‌های تقلبی در مورد کاربر نهایی، تراکنش‌های خود را تسهیل می‌کرد و محدودیت‌های صادرات اروپا را دور می‌زد‌. ایران همچنین در طول دوره اجرای برجام از طرح‌های فریبکارانه برای خرید غیرقانونی قطعات هواپیما از سراسر جهان برای حمایت از تروریسم، جنایت و ناپایداری منطقه استفاده کرده است‌. از آغاز جنگ سوریه، خطوط هواپیمایی مسافربری ایران مانند ماهان‌ایر، معراج‌ایر، کاسپین‌ایر و پویاایر به صورت منظم پیکارجویان و مهمات را به سوریه منتقل کرده‌اند تا رژیم اسد را حمایت کنند‌.»
معاون تروریسم وزارت خزانه‌داری آمریکا در بخشی از سخنان خود به اف‌ای‌تی‌اف اشاره کرد و با انتقاد از اجرا نشدن کامل آن گفت: «بارها و بارها به ایران فرصت داده شده است تا اقدامات بدخواهانه خود را انکار کند‌. برای بیش از یک دهه سازمان اف‌ای‌تی‌اف در مورد ریسک تامین مالی تروریسم از ایران و خطری که برای سیستم مالی جهانی دارد، هشدار داده است‌. با این حال ایران هنوز نتوانسته به تعهدات بین‌المللی برای پاکسازی سیستم مالی خود، محدود کردن اقدامات مجرمانه و جلوگیری از فاینانس تروریسم عمل کند‌. در روزهای پس از توافق هسته‌ای، ایران وقت کافی در اختیار داشته است تا گام‌های لازم را برای تثبیت خود به عنوان کشوری که ارزش سرمایه‌گذاری داشته باشد را بردارد‌. درواقع ایران مسوولیت این را بر عهده داشت که اقدامات لازم برای مشروع کردن خود را انجام دهد اما یک بار دیگر شکست خورده است‌.»
معاون تروریسم وزارت خزانه‌داری آمریکا در ادامه ادعاهای خود افزود: «در ماه فوریه اف‌ای‌تی‌اف اعلام کرد ایران نتوانسته است بیشتر اقدامات لازم برای مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم را انجام دهد‌. برای اولین بار در یک بیانیه عمومی، اف‌ای‌تی‌اف فهرست جامعی از کسری‌های عملکردی ایران ارائه کرد‌. برای آنهایی که معتقد هستند ایران به سوی پیاده‌سازی الزامات اف‌ای‌تی‌اف خود پیش می‌رود، باید اشاره کرد که ۲۶ مارس امسال سخنگوی کمیته امنیت ملی و روابط خارجی مجلس گفت که اگر ایران کاملا به تعهدات اف‌ای‌تی‌اف پایبند شود، با نوعی خودتحریمی مواجه خواهد شد‌.»
ناکامی ایران در اجرای تعهدات مبارزه با تامین مالی تروریسم
او مدعی است ایران در انجام تعدادی از تعهداتش ناکام بوده است از جمله جرم شناختن فاینانس تروریسم به نحوی مناسب. درواقع ایران در این زمینه گروه‌های مطلوب خود را با این بحث که آنها در تلاش هستند به اشغال خارجی‌ها خاتمه دهند، صراحتا از این قانون مستثنی کرده است اما این تنها راهی دیگر برای فاینانس گروه‌هایی مانند حزب‌ا‌لله و حماس است‌.
تاسیس مرجعی قانونی برای بلوکه کردن دارایی‌های تروریستی در راستای قوانین شورای امنیت سازمان ملل، به وجود آوردن یک روند کارآمد و اجرایی برای مشخص کردن پیشینه مشتری، تضمین اینکه نهادهای مالی تایید کنند انتقالات الکترونیکی دارای اطلاعات کامل باشد، تلاش صمیمانه برای تصویب و به کارگیری قانون جلوگیری از تامین مالی بین‌المللی تروریسم، ایجاد استقلال کامل برای واحد اطلاعات مالی کشور، نشان دادن نحوه شناسایی و تحریم ارائه‌کنندگان خدمات انتقال مالی بدون مجوز، توسط مقامات، ایجاد طیف گسترده‌ای از جریمه‌ها برای تخطی از قوانین ضدپولشویی و ایجاد مرجع قانونی و رویه‌های لازم برای مصادره اموال به میزان مرتبط با جرائم پولشویی و فاینانس گروه‌های تروریستی از دیگر مواردی هستند که ایران در انجام تعهداتش در قبال آن ناکام مانده است‌.
مندلکر گفته است: «ما در مذاکرات خود، هم در ایالات‌متحده و هم در خارج، به طور شفاف گفته‌ایم که کشورهایی که با ایران تجارت می‌کنند با ریسک بالایی روبه‌رو هستند و وقتی ما تحریم‌های هسته‌ای را دوباره علیه این کشور بازگردانیم، این ریسک‌ها حتی بیشتر هم می‌شوند‌. ما آنهایی را که با ایران دست به تجارتی می‌زنند که از نظر ما ممنوع شده است، مسوول می‌دانیم‌. بنابراین من از آنهایی که در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند، می‌خواهم برای اطمینان از اینکه ایران و نیروهای نیابتی آن از شرکت شما سوءاستفاده نمی‌کنند، گام‌های اضافی بردارید‌.»
دست گذاشتن بر نقطه‌ضعف ایران
این گمانه‌زنی‌ها از سوی معاون تروریسم وزارت خزانه‌داری آمریکا نشان‌دهنده موضع تند و غیرقابل بازگشت آمریکا در قبال ایران است، به بیانی این بار آمریکا قصد دارد تا با دست گذاشتن بر نقطه‌ضعف‌های اساسی‌مان بتواند تحریم‌هایش علیه ایران را به نحو شدیدتری اعمال کند و بتواند جایگاه ایران در بازارهای جهانی را بدتر از آنچه هست نشان دهد‌.
با این حساب اکنون همه چیز به نظر شورای نگهبان در مجلس بستگی دارد‌. شاید بتوان این‌طور تعبیر کرد که اگر به فهرست سیاه اف‌ای‌تی‌اف بازنگشته‌ایم تنها به این دلیل است که این فرصت در اختیار دولت ایران قرار داده شود تا برای اثبات جایگاهش در این سازمان مالی جهانی تلاش کند و فرصت کافی برای اثبات شفافیت‌های مالی‌اش در اختیار داشته باشد؛ این در حالی است که معلوم نیست لایحه‌ای که برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم که تقدیم مجلس شده است چه زمانی به تایید شورای نگهبان برسد، هرچند این نکته را نباید از یاد برد که در این میان همه چیز به نگاه دو طرف از مصادیق تامین مالی تروریسم بازمی‌گردد؛ چه آنکه نوع نگاه معاون تروریسم وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز از این حکایت دارد که تامین مالی حزب‌الله از سوی ایران یکی از مصادیق بارز تامین مالی تروریسم است این در حالی است که ایران هرگونه ادعا در این خصوص را رد می‌کند و تامین مالی چنین بخش‌هایی را خلاف قوانین پولشویی می‌داند که از سوی آمریکا مطرح می‌شود‌. این در حالی است که هرگونه اخلال در روند بررسی این لایحه می‌تواند به بازگشت ایران در فهرست سیاه این سازمان منجر شود و با این حساب باید حضور سرمایه‌گذاران خارجی در ایران را هرچند اندک منتفی بدانیم‌.
اگر قرار باشد که برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی به هر ترتیبی که شده مانع‌تراشی شود و این‌گونه القا شود که ریسک سرمایه‌گذاری در ایران می‌تواند سرمایه‌گذاری پرخطری را برای آنهایی که می‌خواهند در ایران فعالیت مالی انجام دهند به دنبال داشته باشد، باید رفته‌رفته این انتظار را داشته باشیم که همه درهای اقتصاد جهانی به روی ایران بسته شود و مانع‌ها برای دستیابی به اقتصاد جهانی روزبه‌روز بیشتر شود‌.