بورس یورویی در ایران

هادی مومنی- سازمان بورس اوراق و بهادار ایران راه‌‌اندازی بورس بین‌المللی در کیش که معاملات آن به جای دلار آمریکا با یورو انجام خواهد گرفت را در دستور فعالیت‌های خود قرار داد. این تازه‌‌ترین وعده شاپور محمدی است که نشان می‌دهد همچنان توسعه کیفی بازار سرمایه در کشور قربانی توسعه کمی اهداف کوچک و بزرگ می‌شود. در شرایطی که عمق بازار سهام، حجم و ارزش معاملات، تنوع ابزارهای معاملاتی در مقیاس جهانی، آمار جذب سرمایه‌های خارجی و از همه مهم‌تر اعتبار بورس ایران در بین سایر کشورهای دنیا از جایگاه ارزشمندی برخوردار نیست و اساسا ارتباط‌های بازار سرمایه ایران با دنیا حتی در بین بورس‌های منطقه در پایین‌ترین سطوح قرار دارد، مطرح کردن ایجاد یک بورس بین‌المللی در نقطه آغازین خود ابهام‌های زیادی را شکل می‌دهد. این وعده در حالی از سوی نفر نخست بازار سرمایه مطرح می‌شود که بورس ایران در چند سال گذشته سعی بر شکل‌گیری تعامل‌های دوطرفه موثر با سایر بورس‌های دنیا از جمله بورس‌های منطقه خلیج فارس، آسیای شرقی و به‌طور مشخص بورس ترکیه انجام داده به‌طوری که حتی با امضای تفاهمنامه‌های دوطرفه سعی بر ایجاد یک رابطه کاری بین بورس تهران و استانبول بر آمده است اما تا به امروز این پروژه به شکست منتهی شده چراکه بورس‌های قابل اعتنا در دنیا، سرمایه‌گذاران و شرکت‌های حاضر در بورس‌های خارجی به راحتی با استانداردهای ضعیف و بسترهای ناکارآمد بازار سرمایه در ایران کنار نخواهند آمد و به‌طور مشخص هنوز سازمان عریض و طویل بورس اوراق و بهادار ایران نتوانسته است بعد از نزدیک به یک دهه ناشران را به رعایت یک چارچوب حداقلی بین‌المللی گزارشگری مالی به نام IFIRS مجاب کند تا همه شرکت‌ها ملزوم شوند صورت‌های مالی خود را به صورت یک استاندارد قابل فهم جهانی منتشر کنند تا سرمایه‌گذاران خارجی بتوانند از فعالیت‌های اکثرا مبهم و ناشفاف اینگونه شرکت‌ها سر در بیاورند و مجاب شوند بخشی از سرمایه‌های خود را به بورس ایران منتقل کنند. تنها همین نمونه ساده استاندارد IFIRS و اجرا نشدن آن در بازار سرمایه ایران طی سال‌های گذشته به روشنی مشخص می‌کند که سازمان بورس اوراق و بهادار بهتر است به جای راه‌اندازی پروژه از قبل شکست خورده بورس بین‌المللی در کیش به تقویت بستر و زیرساخت‌های معاملاتی، اجرا و نهادینه کردن استانداردهای جهانی در بورس بپردازد و حرکت گام به گام به سمت توسعه کیفی در بازار سرمایه داشته باشد و اهداف کمی و شکست خورده همانند راه‌انداز بورس بین‌المللی در کیش را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار ندهد چرا که مثل روز روشن است هیچ شرکت معتبر در دنیا و هیچ سرمایه‌گذار حرفه‌ای با وضعیت فعلی وارد بازی در میدان بورس ایران نمی‌شود حتی اگر برندی همانند بین‌المللی و مکانی مانند جزیره کیش بهانه آن باشد.
اهداف راه‌اندازی
در این ارتباط رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: بورس بین‌المللی کیش با هدف گسترش تعاملات جهانی و با محوریت ارز یورو راه‌اندازی می‌شود‌. شاپور محمدی درباره راهکارهای حضور شرکت‌های خارجی در بورس به ایرنا گفت: طرح راه‌اندازی این بورس بین‌المللی تا دو ماه آینده در شورای عالی بورس ارائه می‌شود‌. وی اضافه کرد: در این بورس شرکت‌های خارجی می‌توانند «لیست» (ثبت) شوند و شرکت‌های داخلی نیز با معاملات بر مبنای یورو حضور داشته باشند‌. محمدی به خروج آمریکا از برجام اشاره کرد و گفت: این اقدام تاثیری بر تعاملات خارجی بازار سرمایه نداشته و بحث عضویت در سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار (آیسکو) و تعاملات بین‌المللی نیز در حال پیشرفت است‌. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار اضافه کرد: آن دسته از کشورهایی که ارتباط کمتری با آمریکا دارند، می‌توانند به راحتی در ایران فعالیت کنند مانند سرمایه‌داران کشورهای همسایه که تعامل آنها با ایران ادامه می‌یابد‌. وی افزود: برای تعامل با اروپایی‌ها نیز پیشنهاداتی ارائه شده است که در صورت رسیدن به توافق، ملاحظات مورد نظر در آن قید می‌شود‌. گفتنی است دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا ۱۸ اردیبهشت خروج کشورش از توافق برجام را اعلام کرد تا تحریم‌های یکجانبه این کشور علیه ایران دوباره برقرار شود‌. راه‌اندازی بورس بین‌المللی کیش که در منطقه آزاد کیش واقع شده، از تسهیلاتی مانند رفت و آمد آسان‌تر سرمایه‌گذاران خارجی و مبادلات بر مبنای یورو برخوردار می‌شود که می‌تواند انگیزه‌ای برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی یا ایرانیان مقیم خارج از کشور باشد‌.
یورو جایگزین دلار در بورس انرژی


از سویی دیگر مدیرعامل بورس انرژی نیز اعلام کرد: هر چند در دنیا نفت خام و فرآورده‌های نفتی با دلار قیمت‌گذاری می‌شوند ولی با توجه به اینکه معاملات ایران با کشور‌های غربی بیشتر با اروپایی‌ها صورت می‌گیرد می‌توان به جای دلار در معاملات از یورو استفاده کرد و بورس انرژی از این لحاظ با مشکلی مواجه نمی‌شود‌. سیدعلی حسینی در پاسخ به اینکه وضعیت بازار ارز چقدر می‌تواند در معاملات بورس انرژی تاثیر‌گذار باشد در گفت و گو با ایسنا، اظهار داشت: خوشبختانه خریداران و فروشندگان در بورس انرژی با ساز و کار رینگ صادراتی و معاملات ارزی کاملا آشنا هستند ولی از زمانی که نرخ ارز دولتی ۴۲۰۰ تومان تصویب شده، ما هم در معاملات‌مان از همین نرخ تبدیل استفاده می‌کنیم‌. وی ادامه داد: عرضه‌کننده‌ها سعی کرده‌اند نرخ تبدیل را در مظنه‌های دلاری برای عرضه‌هایشان و تعیین قیمت پایه تاثیر دهند و شاید این کار در بلندمدت خیلی مناسب نباشد و اطلاعات صحیحی به بازار مخابره نکند ولی در کل بازار ارز مشکلی هم برای بازار ما ایجاد نکرده است‌. در حال حاضر معاملات ما در بخش صادراتی رونق خوبی دارد چراکه بازیگر‌ها این بازار را شناخته‌اند‌. مدیرعامل بورس انرژی در پاسخ به اینکه آیا در اقتصاد فعلی ایران می‌توان بورس ارز راه‌اندازی کرد یا هنوز زیر ساخت‌ها آماده نیست گفت: باید به سمت راه‌اندازی یک بازار متشکل و منسجم ارز پیش برویم‌. حالا اینکه این موضوع عنوان بورس به خود بگیرد یا بازاری تحت نظارت بانک مرکزی باشد باید بر اساس مطالعات و اطلاعاتی که بانک مرکزی و مقامات عالی کشور دارند تصمیم‌گیری شود‌.
بازار شفاف و استاندارد
حسینی افزود: وقتی صحبت از بورس می‌شود یعنی ساز و کار شفاف و قاعده‌مندی که منافع همه بازیگر‌ها را تامین کند، در نتیجه باید مراقب باشیم که همه شرایط از جمله شرایط زمانی را لحاظ کنیم‌. وی ادامه داد: به‌طور کلی هر چه سریع‌تر باید به سمت تشکیل بازار ارز در هر سطحی از کارایی پیش رویم‌. این یک ضرورت است چرا که اگر دولت این کار را انجام ندهد بازارهای فرعی و حاشیه‌ای و در سایه شکل می‌گیرند و سیگنال‌های صحیحی را به بازیگران بازار مخابره نمی‌کنند چراکه در این شرایط، بازار به راحتی قابل دستکاری است و افراد تحت عوامل مختلف بازار را دستکاری کنند‌. بهتر این است که دولت خود این مسوولیت را برعهده گیرد و به تدریج بازار را تکمیل کند‌. مدیرعامل بورس انرژی در پاسخ به اینکه آیا این بورس می‌تواند به جای دلار از یورو در معاملاتش استفاده کند گفت: در دنیا فرآورده‌های نفتی و نفت خام بر اساس دلار قیمت می‌خورند ولی ما در تجارت‌مان با کشورهای غربی بیشتر با اروپایی‌ها کار می‌کنیم و واحد پول آنها یورو است و به نظر من می‌شود این کار را انجام داد و ما هم در بورس انرژی به مشکلی برنمی‌خوریم.