روزنامه اعتماد
1397/03/09
تل‌آويو به ايجاد شكاف در جبهه ايراني - روسي اميدوار شده است: حملات اسراييل به سوريه ابزاري براي ترساندن روس‌ها
سارا معصوميبازيگران منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي در سوريه به ساعت انتخاب‌هاي ناگزير نزديك مي‌شوند. 7 سال بحران در سوريه، برخي كشورها مانند ايران و روسيه را در كنار دولت بشار اسد و برخي مانند ايالات متحده و متحدانش در منطقه و اروپا را در مقابل دولت مركزي قرار داد. تطويل بحران از نقش برخي بازيگران خارجي حاضر در صحنه كاست و بر نفوذ بازيگران بازمانده افزود و جابه‌جايي‌ها در رئوس قدرت در كشورهاي دخيل در بحران سوريه گاه به تغيير و گاه به تعديل سياست‌ها منتهي شد. ايران و روسيه قريب به 7 سال است كه با انگيزه‌ها و شيوه‌هاي متفاوت در جبهه حمايت از دولت مركزي به رياست‌جمهوري بشار اسد در سوريه ايستاده‌اند. بسياري در اين مدت همكاري‌هاي تنگاتنگ دو كشور را در سوريه به آغاز فصل روابط راهبردي يا تبديل شدن تهران و مسكو به متحداني استراتژيك تعبير كردند اما ناگفته پيداست كه نه ايران به روسيه در سوريه اعتماد صد در صد دارد و نه روس‌ها سوگندي براي تامين منافع ايران در سوريه خورده‌اند.
تغييرات ميداني در سوريه به خصوص پس از ورود روسيه به ميدان حمايت نظامي از دمشق در سال 2015 به نفع بشار اسد رقم خورده و زمزمه‌هايي درباره پذيرش حضور بشار در دوره انتقالي احتمالي از سوي برخي كشورها به گوش مي‌رسد. ثبات در مسيري تدريجي و هرچند با سرعت حلزوني در حال بازگشت به مناطق كاهش تنش است؛ همان مناطقي كه در نتيجه ابتكار سه جانبه ايران، روسيه و تركيه تعريف جغرافيايي آنها مشخص شد و دامنه آنها نيز در حال توسعه است. در حالي كه اكثر كشورهاي درگير در بحران سوريه براي خروج كم هزينه‌تر از اين بحران تلاش مي‌كنند، رژيم اسراييل به بازيگري جديد در اين بحران تبديل شده است. حملات اسراييل به سوريه هم از حيث مناطق جغرافيايي هدف قرار گرفته متنوع‌تر و هم از نظر كميت پرتعدادتر شده است. بهانه رژيم اسراييل نيز ناگفته پيداست: حضور ايران و نيروهاي مدافع ايران در سوريه.
با تثبيت موفقيت‌هاي ميداني بشار اسد، پيشروي نيروهاي نظامي دولتي و ارتش و ريشه‌كني داعش به عنوان گروه تروريستي سازمان يافته در اين كشور، اسراييل نگران نقش ايران و دايمي شدن حضورش در سوريه است. در شطرنج سوريه، اسراييل امكان گفت‌وگو و مذاكره با هيچ كدام از بازيگران دخيل از حزب‌الله لبنان گرفته تا دولت مركزي و ايران را ندارد؛ لذا تنها قدرت باقي مانده، روسيه است. برهمين اساس اسراييلي‌ها در يك سال گذشته به تعداد رفت و آمدها و حجم رايزني‌ها با مسكو افزوده‌اند تا در سايه آن به گمان خود بتوانند ايران در سوريه را كنترل كنند. روسيه در يك سال و نيم گذشته در برابر درخواست‌هاي اسراييل سري به نشانه تاييد و حمايت تكان داده اما در ميدان عمل چندان بر ايران سخت نگرفته بود. همزمان گلايه‌هاي بنيامين نتانياهو، نخست وزير ژريم اسراييل نزد مقام‌هاي كاخ سفيد درباره حضور ايران در سوريه ره به جايي نبرد؛ لذا اسراييل براي جدي گرفته شدن شكواييه‌اش دست به دامان حملات نظامي شد. حملات نظامي كه روسيه نيز چراغ سبزي به آنها نشان نداده است. از اسفند سال 95 بحث احتمال درخواست روسيه از ايران براي عدم نزديك شدن به مرزهاي سرزمين‌هاي اشغالي در رسانه‌هاي متفاوت مطرح شد و در همان تاريخ محمد جواد ظريف، وزير خارجه كشورمان در پاسخ به سوال «اعتماد» مبني بر تاييد يا تكذيب طرح چنين درخواستي از سوي روسيه از ايران تاكيد كرد كه ايران به دعوت دولت قانوني سوريه در اين كشور است و تا زماني كه دولت سوريه مايل باشد در سوريه مي‌ماند. پاسخ محمدجواد ظريف به اين معنا بود كه مساله حضور ايران در سوريه امري دو جانبه ميان تهران و دمشق است و مسكو را در اين ميانه جايگاهي براي دخالت وجود ندارد. در سال 96 نيز مقام‌هاي روسيه در پاسخ به سفرهاي متنوع مقام‌هاي اسراييلي به مسكو و تلاش آنها براي تحت فشار قرار دادن ايران به گفتن اين جملات بسنده مي‌كردند كه روسيه نگراني‌هاي اسراييل را درك مي‌كند. اين موضع‌گيري‌هاي نه سختگيرانه بر تهران و نه سهل‌انگارانه در قبال تل‌آويو از سوي روسيه در چندماه اخير تغيير كرده و نگاهي به روند اظهارنظرهاي مقام‌هاي روسيه از شخص رييس‌جمهور تا وزير خارجه و معاونان آنها نشان مي‌دهد كه درگيري ميان اسراييل و ايران در سوريه آخرين چيزي است كه مسكو مي‌تواند تصور كند. اظهارات سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه در روز دوشنبه مبني بر استقرار تنها نيروي دولتي سوريه در مرزهاي جنوبي اين كشور در رسانه‌هاي متفاوت داخلي و خارجي به هشداري دوباره به ايران در چندماه اخير تعبير شده است. چندي پيش ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه نيز در اظهاراتي تاكيد كرده بود كه نيروهاي خارجي بايد از سوريه بروند. اين سخنان پوتين به سوژه پرسشي از بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت خارجه ايران تبديل شد و قاسمي نيز در پاسخ مشابه اظهارنظر محمدجواد ظريف را تكرار كرده و تاكيد كه ايران براي حضور خود در سوريه از كسي جز دولت مركزي اين كشور اجازه نمي‌گيرد.
جنس بگو مگوها ميان ايران و روسيه بر سر سوريه تغيير كرده و همزمان برخي از منابع از توافق‌هاي جديد ميان روسيه با امريكا درباره پرونده سوريه نيز خبر مي‌دهند. ايران و روسيه در 7 سال گذشته همكاري‌هاي تنگاتنگي با هم در سوريه داشته‌اند اما در هيچ بزنگاه زماني مانند يك ماه اخير اظهارات مقام‌هاي روس درباره حضور ايران در سوريه و حتي مساله برجام سوژه تعبيرهاي مختلف، ترجمه‌هاي اشتباه و اصلاحيه‌هاي فوري نشده است.
به نظر مي‌رسد كه اسراييل با حملات خود به مناطق مختلف در سوريه موفق شده ترس بازشدن فاز جديدي از بحران در اين كشور را به دل روس‌ها بيندازد. يك مقام اطلاعاتي ارتش اسراييل در اين باره به تلگراف مي‌گويد: مسكو درك كرده كه تنش ميان ايران و اسراييل مي‌تواند دستاوردهايي كه تهران، مسكو و دمشق در اين 7 سال در سوريه به دست آورده‌اند را به باد بدهد. روس‌ها در سوريه در مرحله‌اي هستند كه به دنبال تثبيت موفقيت‌هاي خود مي‌گردند و مي‌دانند كه افزايش تنش ميان ايران و اسراييل و ورود اين تنش به فاز رويارويي مستقيم مي‌تواند اين تثبيت را با مشكل روبه‌رو سازد.
اسراييل در چند هفته اخير نه‌تنها مواضع در اختيار ايران در سوريه را نشانه گرفته بلكه تاسيسات دفاع نظامي دولت سوريه را هم هدف حملات قرار داده است. يك فرمانده ارتش اسراييل با اشاره به اينكه اكنون فرصت براي دور كردن روسيه از ايران فراهم شده به تلگراف مي‌گويد: حملات اسراييل به اضافه مساله خروج امريكا از برجام و نارضايتي‌هاي اقتصادي مردم در ايران همه و همه فرصت‌هايي براي اسراييل هستند. اسراييل مي‌تواند از فضاي به وجود آمده براي تغيير شرايط استراتژيك استفاده كند.
رسانه‌هاي اسراييلي در چند هفته اخير به خصوص پس از خروج امريكا از توافق هسته‌اي در تلاشي مكمل براي مقصر نشان دادن ايران در بحران‌هاي منطقه‌اي ادعاي بروز اختلاف ميان ايران و روسيه و حتي ايران و دولت بشار اسد را مطرح كرده‌اند. همزمان زمان الوصل كه رسانه سوري متعلق به مخالفان بشار اسد است در تازه‌ترين گزارش خود ادعا كرده كه فرماندهان نيروي هوايي سوريه خواهان خروج نيروهاي نزديك به ايران و حزب‌الله لبنان از تاسيسات نظامي خود شده‌اند چرا كه اعتقاد دارند اسراييل با رديابي اين نيروها، تاسيسات را هدف حمله قرار مي‌دهد. هيچ منبع سوري يا ايراني تاكنون اين ادعاي رسانه اپوزيسيون را تاييد نكرده و به نظر مي‌رسد كه اين اقدامات در راستاي تشديد فشارها بر تهران باشد.
يك كارشناس مشاوره ژئوپولتيك در دانشگاه تل آويو در گفت‌وگو با تلگراف تاييد مي‌كند كه اسراييل به منظور ترساندن روس‌ها از به هم خوردن توازن قوا در سوريه بود كه دست به حملات متعدد در دو ماه اخير زد. مايكل هوروويتز در اين باره مي‌گويد: استراتژي اسراييل همواره اين بود كه روس‌ها را متقاعد كند كه اگر كاري به كار ايران در سوريه نداشته باشند، اين مساله براي آنها گران تمام خواهد شد. گوش روس‌ها هيچگاه به هشدارهاي اسراييل بدهكار نبود تا زماني كه حملات نظامي به سوريه افزايش پيدا كرد. البته اين موضع‌گيري‌هاي اخير روسيه (سخنان ولاديمير پوتين مبني بر خروج نيروهاي خارجي از سوريه و اظهارات سرگئي لاوروف درباره استقرار نيروهاي سوري در مرزها) الزاما به اين معنا نيست كه ايران از سوريه مي‌رود و اسراييل در اين منازعه برنده شده بلكه بدان معناست كه براي نخستين‌بار در 7 سال گذشته ما شاهد اختلاف‌هايي عيان ميان تهران و مسكو هستيم.
درهمين راستا برخي از رسانه‌هاي اسراييلي در 48 ساعت گذشته از توافق مخفي ميان روسيه و اسراييل درباره دور نگاه داشتن ايران از مرزهاي سرزمين‌هاي اشغالي خبر داده‌اند. برخي از منابع خبري ادعا كرده‌اند كه در اين توافق، اسراييل با بازگشت نيروهاي ارتش سوريه به بلندي‌هاي جولان در ازاي دور نگاه داشتن ايران و حزب‌الله لبنان از مرزهاي اسراييل (سرزمين‌هاي اشغالي) موافقت كرده است. با اين وجود، درحالي كه منابع اسراييلي اعلام كردند رژيم صهيونيستي با استقرار نيروهاي ارتش سوريه در مرزهاي شمالي موافقت كرده است، معاون وزير خارجه روسيه مي‌گويد از اين توافق هيچ اطلاعي ندارد و تنها توافقي براي برگزاري ديدار سه‌جانبه روسيه، اردن و امريكا درباره منطقه كاهش تنش در سوريه به دست آمده است.
ديدار بي‌بي با شركاي هسته‌اي ايران
بازماندگان توافق هسته‌اي با ايران كه اكنون مي‌توان آنها را 1+4 خواند تلاش براي راضي كردن تهران براي باقي ماندن در توافق بدون امريكا را آغاز كرده‌اند. در حالي كه ايران تنها چند هفته به اروپا، چين و روسيه براي اين ارايه بسته پيشنهادي اقتصادي فرصت داده است بنيامين نتانياهو عزم خود را براي افزايش فشار بر ايران، هم به واسطه برجام و هم به بهانه فعاليت‌هاي منطقه‌اي جزم كرده است. درهمين راستا درست در بازه زماني‌اي كه اروپا و ايران در حال مذاكرات فشرده كارشناسي هستند، بي‌بي با رهبران آلمان، فرانسه و بريتانيا ديدار مي‌كند. وعده زماني ديدار هفته آتي اعلام شده و سوژه آن نيز ايران است. نخست‌وزير رژيم اسراييل روز گذشته در اين باره گفت: در جلسه هفته آتي با رهبران تروييكاي اروپايي درباره راه‌هاي متوقف كردن جاه‌طلبي‌هاي(!) هسته‌اي ايران و مقابله با نفوذ منطقه‌اي اين كشور گفت‌وگو خواهم كرد. من مواضع اسراييل در اين باره را به صراحت اعلام خواهم كرد. سال‌ها اين فقط ما بوديم كه از اين دو تهديد سخن مي‌گفتيم اما اكنون شرايط تغيير كرده است. مقام‌هاي فرانسوي نيز اعلام كردند كه ايران محور اصلي بحث‌هاي امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه با بنيامين نتانياهو در تاريخ 5 ژوئن در پاريس خواهد بود.
سایر اخبار این روزنامه
افسردگي روشنفكري نيست
چه كساني به دنبال حذف علي مطهري هستند
چه كساني به دنبال حذف علي مطهري هستند
هنرمندان از پوپوليسم فاصله بگيرند
هنرمندان از پوپوليسم فاصله بگيرند
استراتژي قاره سبز در نشست بروكسل براي توسعه صنايع كوچك ايران: واقع بينانه، جذاب و مفيد
جهاد اسلامي با خمپاره انتقام خون شهداي خود را گرفت: نگراني از آغاز جنگي ديگر
تل‌آويو به ايجاد شكاف در جبهه ايراني - روسي اميدوار شده است: حملات اسراييل به سوريه ابزاري براي ترساندن روس‌ها
آموزش و پرورش در محاصره افكار عمومي
خط شعر و انديشه
به راي خود احترام مي‌گذارم
غني‌سازي 20 درصدي مردم
آموزگار زمان
تهران مخاطب اصلي مسكو
برخورد با معلول نه علت
چرا اقتصاددانان خاموش‌اند
هر كسي را بهر كاري ساختند
