تایید ویژه اهلیت خریداران سهام شرکت‌ها

هادی مومنی- با حضور مدیرعامل فرابورس و مدیرعامل شرکت شستا روز گذشته «سامانه مذاکره ادغام و تملیک» عملیاتی شد. امیر‌ هامونی مدیرعامل فرابورس در نشست خبری آغاز به کار رسمی این سامانه در پاسخ به سوال «جهان صنعت» درباره چگونگی تعیین اهلیت خریداران از طریق سامانه «مذاکره ادغام و تملیک» گفت: در شورای عالی بورس در مهرماه سال 1391 ضوابطی مصوب شد که برای سنجش اهلیت خریدار و در فرابورس هم برای همه خریداران از این روش استفاده خواهد شد اما در عین حال مسایل مهمی همانند «پولشویی، بدهی معوق به بانک‌ها، مالیات، سازمان خصوصی‌سازی و سوء‌پیشینه مالی و اقتصادی» نیز به صورت دقیق بررسی می‌شود و برای بازار سوم و شرکت‌های استارت‌آپی با توجه به اینکه ضوابط برای شرکت‌های دارای سهامدار خرد تهیه شده، پیشنهادهای اصلاحی را نیز ارائه کرده‌ایم.
درج اطلاعات 64 شرکت
مدیرعامل فرابورس از آگهی واگذاری سهام 38 شرکت زیرمجموعه شستا در سامانه مذاکره ادغام و تملیک فرابورس خبر داد و گفت: تا‌کنون اطلاعات 64 شرکت زیرمجموعه بنیاد تعاون ناجا‌، صندوق بازنشستگی نفت، شستا و . . . برای واگذاری سهام در این سامانه که به تازگی در بازار سوم فرابورس راه‌اندازی شده، معرفی شده است. امیر ‌هامونی روز گذشته در نشست خبری با موضوع «معرفی سامانه مذاکره ادغام و تملیک و رونمایی از شرکت‌های آماده واگذاری سهام زیرمجموعه شستا» اظهار کرد: مجموعه تامین اجتماعی به همراه فرابورس همکاری مشترکی را برای عرضه شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ شستا آغاز کرده‌اند و این اتفاق می‌تواند نقطه عطفی هم در تاریخ فرابورس و بازار‌ سرمایه و هم در تامین اجتماعی و مجموعه شستا باشد.
عملکرد فرابورس


وی به آمار عملکردی فرابورس از ابتدای سال‌جاری تا‌کنون اشاره و اظهار کرد: شاخص فرابورس طی دو هفته گذشته 5/3 درصد رشد و از ابتدای سال‌جاری تا‌کنون 9/0 درصد بازدهی داشته است. مدیرعامل فرابورس با بیان اینکه هم‌اکنون ارزش بازار فرابورس با 4/4 درصد رشد از ابتدای سال‌جاری به 153 هزار میلیارد تومان رسیده است، گفت: همچنین به لحاظ ارزش معاملات در کل بازارهای فرابورس ایران، از ابتدای سال تا‌کنون 7300 میلیارد تومان معامله داشتیم که شاهد رشد 4 درصدی ارزش معاملات نسبت به مدت مشابه در سال گذشته‌ایم. ‌هامونی همچنین به ارائه توضیحاتی درباره بازار سوم فرابورس پرداخت و گفت: بازار سوم مربوط به معامله شرکت‌هایی است که پذیرفته نشدند اما سهامدار عمده قرار است سهام شرکت را به صورت یک‌جا و عمده واگذار کند. این شرکت‌ها می‌توانند شرکت‌های بیرون از بورس، سهامی عام یا شرکت‌های سهامی خاص بیرون از بورس باشند و این ابتکاری بود که از اوایل تاسیس فرابورس توسط دوستان حقوقی در سازمان بورس در بخش ثبت شرکت‌ها انجام شد تا بتوانیم سهام شرکت‌های سهامی خاص را نیز در بازار عرضه یک‌جا مورد معامله قرار دهیم.
وضعیت بازار سوم
وی با اشاره به اینکه بازار سوم فرابورس که از سال 1389 تاسیس شده عملکرد خوبی داشته است گفت: از زمان راه‌اندازی این بازار تا 5 خردادماه 97 طی 401 دفعه معاملاتی، سهام 268 شرکت مورد عرضه قرار گرفته است و گاهی برخی شرکت‌ها‌ طی چند بار توسط دولت و ارگان‌ها عرضه شده‌اند که یا معامله نشده یا خریدار جدید بار دیگر شرکت را به صورت عمده فروخته است و در مجموع 103 میلیارد سهم در این تابلو عرضه شده و ارزش پایه کل این عرضه‌ها 67 هزار و 900 میلیارد تومان بوده است. از این 268 شرکت نیز 144 شرکت مورد معامله قرار گرفتند و حدود 20 هزار میلیارد تومان معامله قطعی انجام شده است.
دستور وزیر اقتصاد
مدیرعامل فرابورس یادآور شد: وزیر در ابتدای سال دستور داد اموال مازاد بانک‌ها حتما فروخته شود. دستگاه‌ها، دولت و سازمان خصوصی‌سازی ملزم شدند بسیاری از شرکت‌هایی که درون پورتفوی دولت است را برای واگذاری عرضه کنند. برای اینکه اقدام عملی انجام داده باشیم تابلوی مذاکره ادغام و تملیک را در بازار سوم فرابورس راه‌اندازی کردیم که با تشریفات بسیار کم یعنی حتی در یکی دو روز پس از درخواست سهامدار عمده می‌توانیم لیست واگذاری سهام شرکت‌ها را در تابلو قرار دهیم تا مذاکرات و بازاریابی آغاز شود. در این تابلو شاهد واگذاری سهام شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی، سهام شرکت‌های بیمه و اموال مازاد بانک‌ها هستیم و در مجموع باید گفت این بازار به ارتقای شفافیت کمک می‌کند و یک ظرفیت و امکان جدید در بازار سوم است.
معافیت‌های مالیاتی
هامونی با تاکید بر اهمیت این بازار‌ بحث معافیت‌های مالیاتی را در بازار سوم پیش کشید و اظهار کرد: اگر شرکتی خارج از بورس بخواهد معامله شود باید به میزان چهار درصد ارزش اسمی سهام، مالیات پرداخت شود، اما چنانچه این شرکت‌ها از طریق بورس عرضه شوند، نرخ مالیاتی تبدیل به نیم درصد ارزش معاملاتی می‌شود. این موضوع می‌تواند انگیزه خوبی برای برخی شرکت‌ها باشد تا از طریق بورس در بازار عرضه شوند. ضمن اینکه نظارت‌های ویژه‌ای در فرآیند واگذاری سهام این نوع شرکت‌ها صورت می‌گیرد و شفافیت بالاتری در معاملات آنها وجود دارد.
حذف بوروکراسی‌
وی با تاکید بر اینکه تابلوی مذاکره ادغام و تملیک، هیچ بوروکراسی‌ای‌ در آن وجود ندارد، گفت: برای شرکت‌ها شاید چند ماه زمان برای طی تشریفات نیاز است تا پذیرش شوند، اما در این تابلو پس از گذشت یکی دو روز از هنگام درخواست سهامدار عمده، موضوع واگذاری سهام در تابلو به نمایش گذاشته می‌شود و مردم، شرکت‌های سرمایه‌‌گذاری و فعالان بازار سرمایه می‌توانند لیست شرکت‌های آماده واگذاری سهام و اطلاعات آنها را ببینند. مدیرعامل فرابورس با اشاره به امکان بازدید خریداران معرفی شده از سوی فرابورس از شرکت تحت واگذاری سهام و دستیابی به صورت‌های مالی شرکت‌ها، تصریح کرد: چنانچه پس از انجام مذاکرات خریدار با واگذار‌کننده به تفاهم رسیدند، در تاریخ مشخص و با قیمت پایه معین، عرضه انجام می‌شود. ‌هامونی افزود: با توجه به اینکه در این بازار عرضه عمده صورت می‌گیرد، عموم مردم در این بازار حضور ندارند به همین جهت خریداران از مشاوره‌‌های حقوقی، مالی و اقتصادی خاصی برای خرید شرکت‌ها استفاده می‌کنند‌. با توجه به عرضه‌های عمده، برای خریدار به صرفه است که هزینه مشاوره پرداخت کند تا آگاهی دقیق نسبت به آخرین وضعیت شرکت به دست بیاورد. قرار نیست در اینجا مدیریت پرتفولیو انجام شود، وقتی شرکتی تملیک می‌شود، علاوه بر اخذ سهام باید رهبری شرکت نیز صورت گیرد بنابراین خریدار باید دارای شرایط خاص باشد.
سرمایه‌گذاران بالقوه
وی با بیان اینکه سرمایه‌گذاران آگاه، حرفه‌ای و بزرگ از بخش خصوصی و سایر بخش‌ها مانند تعاونی‌ها می‌توانند اقدام به خریداری سهام شرکت‌ها کنند، گفت: قطعا صرف دانش مدیریت بهینه پرتفوی کافی نیست و لازم است مسایلی چون حاکمیت شرکتی، مسایل مربوط به شفافیت و رهبری شرکت نیز مدنظر قرار گیرد تا شرکت‌ها پس از واگذاری دچار مسایل شرکتی نشوند و طبیعی است که مسوولیت فرابورس در این حوزه، صرفا کشف قیمت است. مدیرعامل فرابورس تصریح کرد: در ساز و کار بورس معاملات به صورت حراج حضوری صورت می‌گیرد و خریداران و متقاضیانی که وارد سامانه می‌شوند باید با هم رقابت کنند. این‌گونه نیست که یک نوع خاص مزایده‌های پاکتی را داشته باشیم. خریداران قیمت‌ها را می‌بینند و بر اساس قیمت‌های پیشنهادی که رقبا ارائه کردند، به قیمت مد نظر خود می‌رسند. در حراج مزایده سه دقیقه‌ای، هر سه دقیقه یک‌بار قیمت اصلاح می‌شود و در صورتی که پس از سه دقیقه تقاضای جدیدی ارائه نشود، به بالاترین قیمت پیشنهاد شده، عرضه صورت می‌گیرد.
کنترل ریسک‌ها
هامونی با تاکید بر اینکه خود خریدار باید تمامی ریسک‌های شرکت را بسنجد و ارزیابی دقیق انجام دهد، گفت: خریداران باید خود ارزش‌گذاری شرکت را انجام دهند، امری که مغفول مانده و معمولا به گزارش ارزیابی فروشنده اکتفا می‌شود. خریدار لازم است راسا درخواست بازدید کند، به ترازهای آزمایشی شرکت ورود کند، از یک تیم متخصص درخواست ارزش‌گذاری کند و تمامی ریسک‌های موجود شناسایی شود. وی با اشاره به لزوم سنجش ریسک توسط خریدار، تصریح کرد: خوشبختانه تاکنون مساله حقوقی در این مورد نداشتیم. هدف ما نیز کشف قیمت شفاف در بازار سرمایه است.
معرفی 21 شرکت توسط بنیاد تعاون ناجا
مدیرعامل فرابورس در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا ارگان‌های نظامی برای واگذاری سهام شرکت‌های خود اقدام کرده‌اند، گفت: شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی نفت چهار شرکت را از طریق این سامانه برای واگذاری سهام آگهی کرده و اکنون دو شرکت از این تعداد در مرحله مذاکره برای معامله هستند؛ بنیاد تعاونی ناجا نیز 21 شرکت تابعه خود را وارد سامانه کرده و از این تعداد پنج شرکت در مرحله عقد قرارداد هستند. ‌هامونی تصریح کرد: از سوی شستا نیز اطلاعات 38 شرکت برای واگذاری سهام اکنون روی تابلو مذاکره ادغام و تملیک موجود بوده و سازو‌کار ادغام و تملیک برای این شرکت‌ها شروع شده است. از سوی دیگر بانک سپه نیز یک شرکت برای واگذاری معرفی کرده و در مجموع از روزی که این تابلو راه‌اندازی شده است 64 شرکت برای واگذاری سهام اعلام شده‌اند. مدیرعامل فرابورس در پایان با اشاره به اینکه فرابورس در حال حاضر در بازار سوم برای معرفی شرکت‌های آماده واگذاری، حق عضویت دریافت نمی‌کند، گفت: روزانه 15 هزار نفر به سایت فرابورس مراجعه می‌کنند و قراردادن لیست شرکت‌ها مورد استفاده خریداران قرار می‌گیرد.