روزنامه جهان صنعت
1397/03/06
بی‌توجهی دولت‌ها به صنعت نفت
الهه بیگی- صد و ده سال پیش در منطقه نفتون مسجدسلیمان ، برای اولین بار در ایران و خاورمیانه، پس از چهار ماه حفاری، نفت از چاه شماره 1 میدان نفتی مسجدسلیمان به ارتفاع بیش از 50 فوت فوران کرد؛ اگرچه یکصد و ده سال از اکتشاف نفت در ایران می‌گذرد و فراز و نشیب‌های زیادی در این مسیر رخ داده است اما آنچه امروز بیش از هر‌چیز خود را نمایان می‌کند، مشکلات ریشه‌ای و ساختاری در صنعت نفت و گاز کشورمان است.نگاهی گذرا به تاریخچه این صنعت نشان می‌دهد که تا پیش از انقلاب زمام امور به دست شرکت‌ها و غول‌های بزرگ نفتی بریتانیا و آمریکا بوده است. با صرف‌نظر کردن از سال‌های پرآشوب کشور و جنگ تحمیلی، اگر از ابتدای سال 1372 تا‌کنون را درنظر بگیریم، ربع قرن زمان می‌گذرد. پس از 25 سال در صنعت نفت، به ویژه در صنعت بالادستی نفت خلا بزرگی در زمینه طراحی و ساخت قطعات و تجهیزات به چشم می‌خورد.
در مثالی ساده، پیش‌پا‌افتاده‌ترین فعالیت لازم برای تولید نفت و گاز، حفاری یک حلقه چاه تولیدی است. در حفاری یک حلقه چاه، صرف‌نظر از ضرورت وجود دستگاه حفاری و تجهیزات مربوط به آن، اقلام مورد نیاز کلیدی عبارتند از مته حفاری، لوله‌های جداری، تجهیزات تاج سرچاهی، رشته تکمیلی و لوله‌های مغزی، آویزه آستری و متعلقات جداری. به جرات می‌توان گفت که غیر از شرایط خاص و محدود از نظر فشار و ترکیب سیال، در بقیه موارد توان ساخت داخلی در این اقلام وجود ندارد.
با افت فشار عمده مخازن نفتی، عمده چاه‌های تولیدی نیازمند استفاده از روش‌های فرازآوری مصنوعی هستند که از مهم‌ترین و پرکاربردترین آنها نصب پمپ‌های درون‌چاهی است. به طور مثال اکثر چاه‌های نفتی مخازن بنگستانی در بیشتر میادین کشور نیازمند نصب این نوع پمپ‌ها هستند که توان ساخت داخلی وجود ندارد.در خصوص لوله‌های جریانی و انتقال نفت و گاز، همانند کالاهای کلیدی حفاری جز در موارد خاص از نظر فشار و ترکیب سیال خاص، توان ساخت و تولید در داخل کشور وجود ندارد.
در ساخت تجهیزات کلیدی دکل‌های حفاری نیز نه‌تنها توان ساخت داخلی وجود ندارد بلکه ناوگان بزرگ‌ترین شرکت حفاری کشور نیز روز‌به‌روز فرسوده‌تر شده، کارایی خود را به شدت از دست داده است.
در صنعت میان‌دستی و در زمینه تاسیسات بهره‌برداری نفت و گاز نیز مشکلات فراوانی در ساخت تجهیزات در داخل کشور وجود دارد. از شیرهای کنترلی فشار گرفته تا کمپرسورهای تقویت فشار گاز. همین مشکل در صنعت پایین‌دستی و اخذ لیسانس و ساخت واحدهای مختلف پالایشگاهی و پتروشیمی به چشم می‌خورد. گویی دولتمردان و مدیران مربوطه هیچ‌گاه به این صنعت که منبع اصلی صادرات و کسب درآمد است توجهی نکرده‌اند و هیچ برنامه‌ریزی درستی نشده است.
با چنین وضعیتی، طبیعی است که در صورت اعمال تحریم‌ها وضعیت کشور با چالشی جدی روبه‌رو خواهد شد. اگر از موضوع کاهش تکلیفی تولید به دلیل شرایط تحریم صرف‌نظر کنیم، قطعا مشکلات شدیدی که در زمینه دانش و فناوری چه در حوزه طراحی و ساخت تجهیزات، چه در حوزه بهره‌برداری و عملیات مخازن و چه در حوزه عملیات و نگهداشت واحدهای بهره‌برداری و... دچار مشکلات فراوانی خواهیم شد.
ای کاش مسوولان به جای خرج کردن دلارهای حاصل از فروش این طلای سیاه و فخر فروختن و جمع کردن آرای مردمی در زمان انتخابات ریاست جمهوری و بذل و بخشش به طرق مختلف از جمله یارانه نقدی و غیره، اندکی درنگ و تامل داشتند. صنعت نفت و گاز کشور امروزه آنقدر پیر و فرتوت و لاغر و نحیف شده که دیگر توان اداره خویش را ندارد، هرچه بوده و داشته دوشیده‌اند و برده‌اند بی‌آنکه ذخیره‌ای هرقدر اندک و ناچیز، نه برای این صنعت، بلکه برای آیندگانی که به دلارهای حاصل از فروش نفت محتاج خواهند بود بگذارند. ذخیره‌ای به نام دانش، به نام فناوری، به نام نوسازی تجهیزات و تاسیساتی که عمدتا بیش از نیم‌قرن مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
پیوستن مشروط به CFT
بحران ویرانگر در اقتصاد جهان
خودمان را برای بدترین شرایط هم آماده کرده‌ایم
شروط 9 گانه صدر برای تمدید نخست‌وزیری العبادی
6 وزیر در انتظار پاسخ دادستانی کل کشور
سه ابزار مالی جدید به بورس می‌آید
افزایش نرخ ارز آینده صنایع معدنی را به خطر می‌اندازد
هشدار کارشناسان درمورد ورود کالاهای بنجل به بازار
جلوی آقا ناصر نقش بازی نکنیم!
عارف و حرف زدن؟
ترک برداشتن کنترل تورم
آهنگ رشد تورم تند شد
دل طوقی برای کی پر بزنه
امتیاز دلار ۴۲۰۰ تومانی و اصلاح بیمه و کرایه
کودکان بی‌هویت و خطری که جامعه را تهدید می‌کند
بی‌توجهی دولت‌ها به صنعت نفت
دیدار دوباره رهبران دو کره
واردات، شهر بی‌دفاع
آمریکا به سوریه در مورد نقض آتش‌بس هشدار داد
