گزارش همدلی از سیاست‌های غلط درمانی که منجر به افزایش بار مالی بیماران سرطانی می‌شود

به نام بیماران به کام تاجران
همدلی|گروه اجتماعی- چند سال پیش وقتی «عبدالله فضل‌علی‌زاده» رئیس انجمن سرطان ایران در گفت‌وگو با رسانه‌‎ها از شیوع سرطان در کشور سخن گفت و نسبت به سونامی سرطان در چند سال آینده هشدار داد، شاید کمتر کسی کابوس وحشت‌انگیز این روزها را تصور می‌کرد. روزهایی که تمام آمارها و خبرها از رشد قارچ‌گونه این بیماری در کشورحکایت دارد.
تغذیه نامناسب، سبک زندگی نادرست، نداشتن تحرک، مصرف دخانیات و ... می‌تواند از عوامل پدید آمدن بیماری جانکاه سرطان باشد. سرطانی که به استناد آمار، شیوع آن به زیر 30سال رسیده و روزانه قاتل جان حدود 130 نفر از مردم کشورمان است. بیماری سخت‌درمانی که علاوه بر درد، هزینه‌های بسیاری نیز دارد.
بیماری سرطان که در اذهان اغلب ایرانیان به‌عنوان یک بیماری مرگبار تصور می‌شود که در صورت مبتلا به آن باید به فکرآماده شدن برای سفر ابدی بود. اکنون ‌رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تنها 20درصد آن را خطرناک و کشنده می‌داند که تاکنون علم پزشکی از درمان آن عاجز مانده است. به گفته «محمداسماعیل اکبری» در صورتی که فرایند بیماری سرطان را بشناسیم و برای آن درست برنامه‌ریزی کنیم40درصد بیماری سرطان قابل پیشگیری و 40درصد مابقی نیز قابل درمان هستند.


ثبت سالانه ۱۰۰ هزار مورد جدید سرطان در کشور
رکورد‌ زدن همیشه خوب نیست، به خصوص اگر درباره بیماری سختی مانند سرطان باشد، اما اکنون بالاترین رشد سرطان در منطقه و در میان بسیاری از کشورهای جهان متعلق به ماست. براساس آمارهای رسمی در ایران از هر 100هزار‌نفر 150نفر دچار بیماری سرطان هستند و سالانه 100هزار نفر نیز به آمار مبتلایان این بیماری افزوده می‌شود. این در حالی است که به این آمار سالی 3درصد نیز افزوده می‌شود. اما ‌رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی معتقد است اگرچه ایران یکی از کشورهایی است که آمار سرطان آن رشد نسبتا بالایی دارد، ولی عدد مبتلایان به این بیماری به نسبت خیلی از کشورها رقم پایینی است. به عبارت دیگر آمار سرطان در کشور ما یک پنجم کشورهای غربی است؛  به گونه‌ای که در کشورهای اروپایی از هر ۱۰۰ هزار نفر بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ نفر به سرطان مبتلا می‌شوند.
تجارت و جهالت؛ ۲ دشمن اصلی سلامت در دنیا
سرعت رشد سرطان در ایران همواره یکی از سوال‌های بحث‌برانگیز بوده است که کارشناسان و مسئولان در توضیح چرایی رشد قارچ‌گونه این بیماری دلایل متعدد و مختلف و گاه حتی متضادی را ذکر کردند. محمداسماعیل اکبری ضمن این که یکی از دلایل رشد سرطان در کشور را بالا رفتن سن امید به زندگی می‌داند که از 56 به 75 سال رسیده است. دو عامل جهالت و تجارت را از دلایل اصلی تسریع این روند می‌داند. جهالت به عدم آگاهی عمومی مردم در رابطه با چگونه سالم زیستن بر‌می‌گردد و تجارت موضوعی گسترده و دارای ابعاد مختلف است که مهم‌ترین بخش آن به سیاست‌های غلط درمانی خلاصه می‌شود. سیاست‌هایی که به جای حمایت از بیمار از شرکت‌های وارد کننده دارو و کاسبان این صنعت حمایت می‌کند. به نظر می‌رسد بیماری سرطان که برای بیمار درد و رنج به‌همراه دارد برای پزشکان و شرکت‌های واردکننده دارو حاشیه سود دارد. قسمت تلخ ماجرا اینجاست در حالی که 70درصد هزینه درمان سرطان از جیب بیماران سرطانی پرداخت می‌شود در بسیاری از موارد سیاست‌های درمانی نه تنها گره‌ای از مشکلات بیماران سرطانی باز نمی‌کند بلکه در راستای سودآوری شرکت‌های واردکننده دارو گام برمی‌دارد و اولویت را به داروهای اختصاص می‌دهد که برای شرکت‌های داروسازی سود به همراه دارد، اما به همان نسبت برای بیماران سرطانی آسایش و درمان به ارمغان نمی‌آورد.
اکبری در این رابطه بحث عدالت اقتصادی را به میان ‌آورد و به ایسنا گفت: باید برای هزینه‌کرد بودجه در بخش درمان و اولویت‌بخشی به نیازها، برنامه‌ریزی شود. به عنوان نمونه در برخی سرطان‌ها از جمله سرطان سینه بودجه‌های نادرستی هزینه می‌شود؛  مثلا میلیون‌ها تومان بودجه از جیب دولت که همان جیب مردم و بیت‌المال است برای داروهای «تارگت‌تراپی» هزینه می‌شود که ارزش درمانی و تاثیر آن تقریبا معادل صفر است؛ درحالی‌که با همین بودجه می‌توان جان چندین کودک سرطانی را ۱۰۰درصد نجات داد، این یعنی ارزیابی پروژه‌ها و اقدامات در حوزه سلامت یا صورت نپذیرفته یا به درستی صورت نپذیرفته یا به دلایلی رعایت اولویت نشده است.
اکبری با انتقاد نسبت به وجود دیدگاه‌های خاص تجاری در حوزه درمان، عنوان کرد: متاسفانه مخالفت با این دیدگاه‌ها نیازمند مقاومت و ایستادگی بالایی است؛ به عنوان نمونه مرکز تحقیقات سرطان اسامی 7 دارو را اعلام کرده که در درمان سرطان یا تاثیری نداشته یا میزان تاثیر آنها بسیار پایین است. با این حال میلیاردها تومان برای آنها هزینه می‌شود.
کمبود ویتامینD در حدود ۸۰درصد ایرانیان
سیاست‌های غلط درمانی فقط به دارو محدود نمی‌شود، بلکه این ایرادات درباره تامین ویتامین‌ها و ریزمغذی‌های ضروری نیز وجود دارد. اکبری به عنوان مثال به ویامیینD اشاره کرد که کمبود آن عامل بسیاری از بیماری‌ها است. وی گفت:در حال حاضر  قریب ۸۰درصد مردم ایران ویتامینD پایینی دارند، حدود ۶۰درصد در حدی پایین است که باید مداخله شود و برای ۵۰درصد در حدی است که حتما گرفتار بیماری می‌شوند. این درحالی‌ست که این کمبود به راحتی و با هزینه بسیار پایین جبران می‌شود. ولی متاسفانه در ایران با وجود کم هزینه بودن، نه تنها در این زمینه اقدام و طرحی اجرا نشده است بلکه آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی به مردم نیز به صورت صحیح انجام نمی‌شود.
وی افزود: به عنوان نمونه بارها درباره مزایای ویتامینD صحبت شده ولی به جای برنامه‌ریزی برای جبران صحیح این کمبودها، ویتامینD با شیر یا روغن تبلیغ می‌شود که همه غیرواقعی است؛  چراکه نمی‌توان کمبود ویتامین‌ها را با این گونه محصولات جبران کرد.
برخی از شرکت‌های فعال تجاری در این زمینه از چنان اعمال قدرتی برخوردار هستند که به گفته اکبری ایستادگی و تسلیم نشدن در مقابل آنان دشوار است. آنها به راحتی برای محصولات خود مجوز می‌گیرند؛ در حالی‌که بودجه محدود مورد نیاز برای تامین ویتامینD و یا سایر ویتامین‌های مورد نیاز تامین نمی‌شود که همین مساله و کمبود عامل اصلی بسیاری از بیماری‌های دوران میانسالی افراد است.
۳۰درصد مرگ در سرطان‌ها ناشی از مصرف دخانیات است
از مشکلات دارویی که بیشترین بار مالی را به بیماران سرطانی تحمیل می‌کند، بگذریم دلایل مبتلا شدن به این بیماری نیز موضوعی است که نیاز به بررسی‌های کارشناسانه دارد. اگرچه کارشناسان سلامت، دلایل متعددی را برای سرطان ذکر می‌کنند از آلودگی هوا گرفته، استرس‌های زندگی، پارازیت و... اما در بین دلایل متعدد و گوناگونی که مطرح می‌شود، تغذیه نامناسب و دخانیات دو گزینه‌ای هستند که نسبت به سایر گزینه‌های بیشتر در مظان اتهام قرار دارند و همواره انگشت اتهام به سمت آنان اشاره می‌رود. ‌
رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ضمن اینکه مصرف دخانیات را یکی از مهم‌ترین عوامل خطر در بروز سرطان می‌داند، از نقش پررنگ دخانیات در مرگ و میر سرطانی‌ها پرده برداشت.
وی اظهار کرد: به طور متوسط ۳۰ درصد مرگ در سرطان‌ها ناشی از مصرف دخانیات است؛ به عبارت دیگر با حذف دخانیات، هم فرایند تولید سرطان و هم مرگ ناشی از آن کاهش می‌یابد.وی با بیان اینکه نزدیک به ۱۴.۷ درصد جامعه بالغ ما دخانیات استعمال می‌کنند، تصریح کرد: حدود ۳۰درصد مردم نیز استعمال دخانیات غیررسمی دارند؛ یعنی یا از دود سیگار دیگران استعمال می‌کنند و یا گاهی قلیان می‌کشند. پس اگر خواهان پیشگیری هستیم، این رقم باید به صفر درصد برسد.
 تغذیه مناسب از بروز سرطان پیشگیری کنید
نقش تغذیه در بروز هر گونه بیماری از جمله بیماری سرطان بر کسی پوشیده نیست. سال‌هاست که از گوشه و کنار خبرهایی می‌شنویم که از ناسالم بودن برخی از مواد خوراکی حکایت دارد.لبنیاتی که در دل خود پالم را جا داده، میوه و صیفی‌جاتی که به دلیل استفاده بی‌رویه از کودهای شیمیایی حتی مزه و طعم آنان بیشتر به سمت همان مواد شیمیایی میل پیدا کرده، روغن‌هایی که میزان بالای ترانس چربی آن نقل هر محفلی شده و برنج‌هایی که آلوده بودن آنها هر ازچندگاهی خبرساز می‌شود.
تغذیه ناسالم و عادات غذایی نامناسب موجب بروز انواع بیماری‌ها از جمله چاقی و اضافه وزن که آن را مادر اغلب بیماری‌ها می‌دانند، شده است. در حال حاضر 60درصد زنان و 40درصد مردان ایرانی اضافه وزن دارند که به گفته اکبری اگر قرار بر پیشگیری از بروز سرطان است، این رقم باید به زیر 5درصد کاهش پیدا کند.
وی نیاز روزانه یک فرد به کالری را 2000 تا 2500 دانست که منبع آن نیز نباید مقدار زیادی کربوهیدرات و یا چربی باشد. وی با تاکید بر اینکه ایجاد محدودیت در مصرف روغن و چربی، نیازمند برنامه‌ریزی‌های تجاری و اقتصادی است، افزود: ترانس روغن‌های مصرفی باید صفر و چربی‌های اشباع شده‌اش نیز زیر پنج درصد باشد که متاسفانه در حال حاضر در تولید روغن نه این کیفیت و نه آن یک درصد رعایت نمی‌شود.