روزنامه همدلی
1397/03/06
افزایش کاندیداهای اهدای جسد در یک سال از 66 نفر به 450 نفر برای تحقیقات پزشکی کالبدی برای درمان دردها
آسو محمدی- مهرماه سال گذشته بود که 66نفر کاندید اهدای جسد شدند. حالا این تعداد به 450نفر رسیده است. این یک خبر خوب است. چرا که سال‌هاست دانشگاه‌های علوم پزشکی در ایران با مشکل کمبود جسد دست‌وپنجه نرم می‌کنند.«چرا بدن من؟» این پرسشی است که اکثر کسانی که با موضوع «اهدای جسد» مواجه می‌شوند و موافق آن نیستند مطرح می‌کنند. کمتر کسی پیدا میشود که به مرگ و بدن بی‌جان خود فکر نکرده باشد؛ تَنی که پس از مرگ در زیر خروارها خاک می‌آرامد و در کمترین زمان چیزی از استخوان‌هایش باقی نمی‌ماند اما امروز بخشی از مردم جور دیگری به تن و جان خود فکر می‌کنند، افرادی که می‌خواهند بدن خود را برای درمان دردهای بشری اهدا کنند.
حالا مدیر بانک نسوج مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با بیان اینکه تاکنون ۴۵۰نفر رضایت داده‌اند تا جسدشان پس از مرگ به پزشکی قانونی اهدا شود، گفت: میانگین سنی اهداکنندگان جسد از ۱۹ تا حدود ۹۰سال است. همچنین حدود یک سوم از آنها زن و دو سوم مرد هستند.
امین رادمنش، مدیربانک نسوج مرکز تحقیقات پزشکی قانونی در گفت‌وگو با ایلنا با اشاره به تعداد افرادی که در پی فراخوان سازمان پزشکی قانونی کشور مبنی بر اهدای جسد برای استفاده در مراکز آموزشی و دانشگاهی، اعلام رضایت کرده‌اند، گفت: از هفت ماه گذشته تاکنون حدود ۴۵۰ نفر ثبت‌نام کرده‌اند. تعداد زیادی از این افراد از شهر تهران و شهرهای بزرگ بودند و با هماهنگی‌هایی که ایجاد شده بود، این افراد به سازمان پزشکی قانونی مراجعه کرده و نظرشان را
محضری کردند.
ایران با شاخص اهدای جسد فاصله دارد
همچنین براساس گفته احمد شجاعی، رئیس پزشکی قانونی کشور، هر دانشگاه علوم پزشکی سالانه دو تا سه جسد نیاز دارد و براساس استاندارد جهانی، 4 تا 6دانشجو باید روی یک جسد مطالعه کنند و آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد فاصله ایران تا این شاخص بسیار زیاد است.
میانه سال‌های دهه 80 بود که با جدی شدن مشکل کمبود جسد در دانشگاهها، وزارت بهداشت وارد عمل شد و از سازمان پزشکی قانونی تقاضای ارائه اجساد مجهول‌الهویه به دانشگاهها را کرد که این تقاضا از سوی دستگاه قضایی به خاطر مسائل شرعی بی‌پاسخ ماند تا اینکه باقری لنکرانی، وزیر بهداشت دولت نهم در نامه‌ای به آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی،
رئیس وقت قوه قضاییه و با استناد به فتوای مقام معظم رهبری و آیت‌الله مکارم‌شیرازی، دوباره درخواست تحویل اجساد مجهول‌الهویه به دانشگاه‌های علوم پزشکی را مطرح و تاکید کرد که دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور موظف خواهند بود ضوابط شرعی را در همه مراحل مراعات کنند.
مذاکره برای واردات جسد
انتشار این اخبار در ماه‌های گذشته درحالی است که پیش از انقلاب در مقاطعی اجساد از خارج از کشور وارد می‌شد. پیشتر احمد شجاعی، رئیس سازمان پزشکی قانونی به میزان گفته بود: مذاکراتی از سوی پزشکی قانونی برای ورود جسد به ایران با برخی از کشورها انجام شده اما هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است.
قرار بود که دو شرکت دراین رابطه همکاری کنند که هنوز گزارشی ارائه نداده‌اند، هر شرکت و مجموعه‌ای که اعلام آمادگی کند همکاری‌های لازم را انجام می‌دهیم. به گفته شجاعی، پس از اعلام فراخوان در دو هفته گذشته ۵۰نفر داوطلب شده‌اند که اگر به همین شکل آمار اهدا افزایش یابد نیاز دانشگاهها تامین خواهد شد، برای رفع نیاز دانشگاهها باید فرهنگ‌سازی انجام دهیم. او گفته بود اهدای جسد در کشور بیشتر از سوی افراد تحصیل‌کرده و افرادی که در این رابطه توجیه هستند، انجام میشود.
احمد شجاعی درباره اینکه پزشکی‌قانونی چه اجسادی را برای تشریح در اختیار دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار می‌دهد، گفت: افرادی که وصیت می‌کنند تا اجسادشان را اهدا کنند و تعداد محدودی از اجساد ناشناسی که بعد از ۶ماه کسی به سراغ‌شان نیامده باشد با کسب اجازه قانونی از مقام قضایی به دانشگاه‌های علوم پزشکی تحویل داده می‌شوند.
نیاز دانشگاهها به جسد برطرف نشده
مدیربانک نسوج مرکز تحقیقات پزشکی قانونی در بخشی دیگر از سخناش تصریح کرد: کسانی که متقاضی اهدای جسد هستند می‌توانند با مرکز ما تماس بگیرند و اطلاعات خود را ارائه دهند. در شهرهای بزرگ روال بر این اساس است که این افراد پس از ثبت اسامی‌شان در مرکز به دفاتر ثبت اسناد رسمی معرفی می‌شوند و درخواست آنها محضری میشود و در بانک اطلاعاتی ما ثبت و ضبط میشود. هرچه این بانک بزرگ‌تر باشد، شانس اینکه از میان این افراد نمونه‌های مناسب انتخاب شود، بیشتر میشود.
رادمنش با بیان اینکه همچنان نیاز دانشگاهها به جسد برطرف نشده است، خاطرنشان کرد: این طرح برای این است که تمام دانشگاهها را به صورت زنجیره‌ای در زیر مجموعه این سازمان داشته باشیم تا بتوانیم به بسیاری از دانشگاهها که به جسد دسترسی ندارند، جسد اهدا کنیم. البته دانشگاه‌های بزرگ یک عده متقاضی به عنوان اهدا کننده جسد دارند و این تقاضا را به دانشگاهها نیز اعلام کرده‌اند.
میانگین سنی اهداکنندگان جسد از ۱۹ تا ۹۰ سال
وی با بیان اینکه در دانشگاه‌های کوچک و در شهرستان‌ها دچار مشکل هستیم، خاطرنشان کرد: روال بر این اساس است فردی که فرم درخواست را تنظیم و محضری کرده است، اگر در هر نقطه‌ای از ایران فوت کند، از طریق خانواده به مراکز پزشکی قانونی اطلاع داده میشود و از آنجا به مجموعه ما منتقل میشود و پس از طی مراحلی به ترتیب به دانشگاه‌هایی که در نوبت هستند، ارسال میشود. مدیربانک نسوج مرکز تحقیقات پزشکی قانونی در خصوص افرادی که تاکنون ثبت‌نام کرده‌اند، گفت: در طول ۹ ماهه گذشته میانگین سنی افراد از ۱۹ تا حدود ۹۰ سال بوده است. همچنین حدود یک سوم از افرادی که ثبت‌نام کرده‌اند زن و دو سوم آنها مرد هستند.
قانون چه می‌گوید؟
در این میان، بحث اهدای عضو و جسد را می‌توان از چند محور مورد بررسی قرار داد؛ اهدای عضو و جسد فرد به زمان حیات مربوط میشود. برخی افراد قبل از فوت اعضای بدن خود و حتی جسد خود را برای بیماران نیازمند یا انجام امور آزمایشگاهی اهدا می‌کنند که البته بعد از فوت فرد، خانواده وی مانع از این کار می‌شوند. در این مورد بحث فرهنگی حاکم بر کشور بسیار حایز اهمیت است. فرهنگ اهدای عضو و جسد قبل از فوت خیلی در کشور ما رونق قابل‌توجهی ندارد و این فرهنگ هنوز جا نیفتاده است. نظام تبلیغی برای این موضوع باید فرهنگ‌سازی شود و ارزش اهدای عضو و جسد را به مردم آموزش دهد تا این مسئله در میان مردم در کشور فراگیر شود. کشور ما درحال حاضر در وضعیتی قرار دارد که از نظر فرهنگی نسبت به اهدای عضو و جسد آماده نیست.
از سوی دیگر، مسئله‌ای که این روزها اهدای جسد را با چالش روبه‌رو کرده خلاء‌های قانونی است. در قانون هیچ‌گونه تعریف مشخصی از اهدای جسد وجود ندارد و در رابطه با اهدای جسد قانون‌گذاری صورت نگرفته است. طبق ماده 634 قانون مجازات اسلامی نبش‌قبر مسلمان و حتی غیرمسلمان قائل به مجازات است و در رابطه با دیات در فصل هشتم قانون مجازات جدید موادی وجود دارد که دیه جنایت بر مرده مشخص شده است. علاوه بر آن بسیاری از علما حتی با وجود اینکه درباره این موضوع استفتاء داده‌اند معتقد به شروطی برای اهدای جسد هستند. آنان معتقدند که ابتدا باید دسترسی به جسد غیرمسلمان وجود نداشته باشد و در وهله دوم در موارد بسیار ضروری این اقدام صورت گیرد.
لزوم تغییر نگرش جامعه
همه اینها درحالی است که کمبود جسد در دانشگاهها سال‌هاست مورد بحث و اعتراض مدرسان آناتومی و دانشجویان پزشکی است. درس 10واحدی آناتومی که در سه ترم در دوره دکترای پزشکی عمومی تدریس میشود، با واحد تشریح عملی برای دانشجویان ارائه میشود. توضیح تئوری درس همراه با عکس و فیلم، استفاده از مولاژ و اجساد حیوانات و در آخر استفاده از جسد انسان، از شیوه‌های تدریس آناتومی است. اجساد از طریق پزشکی قانونی یا وصیت رسمی و قانونی افراد، در اختیار گروه تشریح دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار می‌گیرد.
اما نکته‌ای که نباید از آن غافل شد این است که نگرش جامعه درباره اهدای جسد تغییر یابد که تحقق آن مستلزم فرهنگ‌سازی است. در واقع به نظر می‌رسد شهروندان باید به این آگاهی برسند زمانی که عضوی را اهدا می‌کنند یا جسدی را در اختیار جامعه پزشکی قرار می‌دهند نمود آن را به صورت عملی و نه نظری در جامعه مشاهده خواهند کرد. آنها باید احساس کنند که با این اقدام می‌توانند در بهبود خدمات پزشکی در کشور مشارکت جدی و معنوی داشته باشند.
آنچه در این میان ذهن را به خود مشغول می‌کند نبود اطلاع‌رسانی از سوی نهادهای مرتبط درباره این حرکت انسانی است از همین‌روست که به یکباره دانشگاه‌های علوم‌پزشکی با کمبود جسد برای اهداف علمی خود روبه‌رو می‌شوند و تازه یادشان می‌آید که باید از مدت‌ها پیش برای این کار اقدامی می‌کردند تا جامعه همکاری مناسب را در این بخش داشته باشد.
سایر اخبار این روزنامه
کنگره آمریکا در برابر احتمال حمله نظامی این کشور ایستادگی کرد؛ آیا «ترامپ» تبعیت می‌کند
افزایش کاندیداهای اهدای جسد در یک سال از 66 نفر به 450 نفر برای تحقیقات پزشکی کالبدی برای درمان دردها
«همدلی» از بلاتکلیفی دولت و بخش خصوصی پیرامون یک قیمت‌گذاری ساده گزارش می‌دهد
گزارش همدلی از سیاست‌های غلط درمانی که منجر به افزایش بار مالی بیماران سرطانی میشود
مرگ، قفل چهار دهه سکوتِ اجباری ناصر ملک مطیعی را شکست نامردی، مرد را کُشت
احسان اقبال‌سعید ناصر به «دورهمی» آسمان رفت
روحانی: همکاری سه قوه رسیدن به اهداف کشور را سرعت می بخشد
یادداشت تحلیلی واشنگتن پست؛ درگیری همزمان با ایران و کره‌شمالی، آمریکا را با چالش مواجه خواهد کرد
مرگ، قفل چهار دهه سکوتِ اجباری ناصر ملک مطیعی را شکست نامردی، مرد را کُشت
مرگ، قفل چهار دهه سکوتِ اجباری ناصر ملک مطیعی را شکست نامردی، مرد را کُشت
