احتمال تغییر در سیاست‌های برجامی اروپا

دکتر صلاح‌الدین هرسنی* - بعد از خروج آمریکا از برجام، راهبرد‌های اروپایی از سوی سه کشور فرانسه، بریتانیا و آلمان برای حفظ برجام شدت گرفته است. عصاره تلاش اعضای اروپایی برجام ‌حفظ این توافق بدون حضور آمریکا به گونه‌ای است که اعضای 1+4 بتوانند از منافع آن منتفع شوند. حال و در شرایطی که به نظر می‌رسد عزم اروپا برای حفظ برجام از فردای خروج آمریکا جزم شده است‌ اما شواهد نشان می‌دهد که تغییر در سیاست‌های برجامی اعضای اروپایی منتفی نیست. این تغییر بیشتر به جهت شکافی است که میان خواسته‌های تهران و اروپا در حال شکل گرفتن است.در جدیدترین موضع ایران، تهران از اروپا خواسته که باید در برابر فشارهای آمریکا برجام را حفظ کند. لذا اروپا باید ضمن اقامه دعوی علیه آمریکا در شورای امنیت، از هرگونه طرح مساله و بحث بابت برنامه موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای امتناع و با هموار کردن راه‌های فروش نفت، مسیر تجارت با ایران را تضمین کند.اگر‌چه طرح خواسته جدید ایران با توجه به پایبندی آن در برجام، معطوف به حقیقت و مطالبه‌ای بحق است‌ اما محققا می‌تواند در راهبرد‌های برجامی اروپا تغییر ایجاد کند. این وضعیت به معنای آن است که اروپا در ازای حمایت از برجام و همچنین تن دادن به خواسته‌های ایران، خواهان گرفتن امتیاز‌هایی نیز خواهد شد. در شرایط حاضر به نظر می‌رسد تعدیل در برنامه‌های موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای ایران در زمره امتیاز‌هایی است که اروپا آن را دستاویزی برای حمایت بی‌چون و چرا از برجام می‌کند‌ چراکه شکاف بین خواسته‌های اروپا و برنامه‌های موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای ایران بسیار زیاد است. حال اگر ایران همچنان بر خواسته‌هایش پافشاری می‌کند، اروپا تلاش خواهد کرد با وضع تحریم‌های جدید علیه برنامه موشکی، شکاف موجود را حداقل از سمت آمریکا پر کند. حال و در شرایطی که ایران نیز خواهان دادن این امتیاز به اروپا نیست، مسیر اروپا تا میزان قابل توجهی با چالش همراه خواهد شد. تحت این شرایط است که اروپا نا‌گزیر به تغییر در سیاست‌های برجامی خود خواهد شد. در این ارتباط، اروپا تلاش خواهد کرد که ایران را نه برای مذاکره روی برنامه موشکی و سیاست‌های‌‌ منطقه‌ای‌ بلکه مذاکره دیگر روی برجام آماده کند. در شرایط حاضر و با توجه به خواسته ایران به نظر می‌رسد که این مسیر تنها گزینه پیش روی اروپا در حفظ برجام است. در غیر این صورت، چه بسا که با اعلام آمادگی ایران دراز‌سر‌گیری فعالیت غنی‌سازی اورانیوم و محتملا خروج از منع معاهده هسته‌ای، امیدها به بقای برجام از بین برود.
*مدرس علوم سیاسی و روابط بین‌الملل
S.Harsani.k@gmail.com