سازمان میراث فرهنگی قلعه باستانی ساسانیان را از سپاه می‌خرد؛

فاطمه روشن- بیش از 40 سال است که «دژ شاپورخواست» یا همان قلعه فلک‌الافلاک و حریمش در اختیار گروه‌های نظامی شهر خرم‌آباد است. سپاه و ارتش سال‌هاست که قلعه و حریمش را در اختیار دارند و مانع ثبت جهانی این اثر تاریخی به جا مانده از دوران ساسانیان شده‌اند اما فرمانده سپاه حضرت ابوالفضل(ع) معتقد است شایسته نیست از واژه‌های آزادی، آزادسازی، تصرف، اشغال و... استفاده شود. سردار کشکولی در این‌باره گفته بود: در همه جهان با هر تفکر و دیدی، یگان‌ها باید مقر و جایگاه معین داشته باشند و این از ضروریات است و ربطی به کشور ما ندارد. همچنین قلعه در معرض تهدید، تخریب و آسیب قرار ندارد، برای همین غیرفوری است، هر زمان بیم خطر رود، امری فوری تلقی می‌شود. بین امر ضروری و غیرفوری، امر ضروری مطرح است.» او البته از آماده نشدن بودجه گلایه کرده و گفته توافق ما و استانداری مربوط به سال 93 بود که قیمت ساخت‌و‌ساز ارزان‌تر بود و حالا دیگر انقدر نیست. حالا اما استاندار لرستان و مدیرکل اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری این استان از پرداخت سهم ارتش و سپاه و سند‌دار شدن قلعه خبر داده‌اند. امین قاسمی در گفت‌وگو با «جهان صنعت» می‌گوید سند قلعه نخست به نام وزارت دفاع و پس از آن به میراث فرهنگی منتقل خواهد شد.
سید‌امین قاسمی مدیرکل اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان در گفت‌وگو با «جهان صنعت» می‌گوید سنددار شدن قلعه به معنی آزادسازی آن است: «تاکنون حریم قلعه فلک‌الافلاک در اختیار سپاه و ارتش بود سهم ارتش با مبلغ 11 میلیارد تومان خریداری شده است. 28 میلیارد تومان نیز برای خرید سهم سپاه پرداخت کردیم. مانده است 41 میلیارد تومان دیگر که آن را هم باید به سپاه بدهیم..»
قاسمی می‌گوید سند در حال صدور است و پس از طی مراحل اداری در نهایت به نام میراث فرهنگی ثبت خواهد شد: «در این سال‌ها قلعه در اختیار سپاه و ارتش بوده و کسی به فکر صدور سند برای فلک‌الافک نبوده است اما حالا با پیگیری‌های دولت قرار است سند ابتدا به نام وزارت دفاع ثبت شود و پس از مدتی به میراث فرهنگی منتقل شود.»
او 60 درصد باقی مانده مطالبات سپاه را چیزی حدود 41 میلیارد تومان ارزیابی می‌کند و می‌گوید تا پایان سال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی آن را پرداخت می‌کند و سپاه ملزم به خروج از حریم قلعه خواهد بود. قاسمی قدم بعدی را ثبت جهانی این قلعه می‌داند: « قلعه فلک‌الافلاک درحال حاضر در فهرست موقت ثبت جهانی است و به زودی اقدامات لازم برای ثبت جهانی آن آغاز می‌شود.»


سنددار شدن قلعه فلک‌الافلاک
سید موسی خادمی استاندار لرستان که در همایش هفته میراث فرهنگی سنددار شدن قلعه را اعلام کرد، پیشتر هم اهمیت ساماندهی قلعه فلک‌الافلاک را با ارزش‌تر از راه‌‌اندازی 20 کارخانه پتروشیمی دانسته بود: «ساماندهی قلعه فلک‎الافلاک ارزش بسیار بیشتری نسبت به راه‎اندازی 20 کارخانه پتروشیمی دارد و اگر این کار را انجام دهیم، به صنعت گردشگری استان کمک خوبی کرده‎ایم. باید به ازای ایجاد هر شغل در پتروشیمی نزدیک سه تا چهار میلیارد تومان هزینه کرد، در حالی‌که در حوزه گردشگری می‎توان یک جریان اشتغال راه انداخت و با هزینه اندک شغل پایدار ایجاد کرد.»
خادمی معتقد است یکی از عواملی که می‌تواند معضل بیکاری در لرستان را حل کند، گردشگری است: «صنعت توریسم می‎تواند بخشی از بار اقتصاد استان را برعهده ‌گیرد. امیدواریم از این فرصت برای معرفی ظرفیت‌ها، مناظر و جاذبه‌های استان به کشور و جهان استفاده کنیم.»
خادمی حفاظت از آنچه داریم را نخستین وظیفه می‌داند: «داشته‌های ما شامل میراث فرهنگی و تاریخی و جاذبه‌های طبیعی این سرزمین است که باید مورد حفاظت قرار گیرند و اصلی‌ترین وظیفه ما نیز صیانت از آنهاست. قاعدتا باید بخشی از برنامه خود را برای این موضوع قرار دهیم چراکه در آینده‌ای نه‌چندان دور وضعیت توسعه‌یافتگی استان‌ها تغییر خواهد کرد.»
او میگوید تا ابتدای سال جاری قلعه فلک‌الافلاک سندی نداشته و با پیگیری‌ها ابتدای امسال این کار انجام شده است: «در رابطه با این بنای تاریخی پیگیریم که از اختیارات دولت استفاده کرده و آن را به میراث فرهنگی منتقل کنیم تا موضوع ساماندهی انجام شود.»
فرمانده سپاه حضرت ابوالفضل(ع): ذهنیت منفی با کلمات تصرف و آزادسازی قلعه فلک‌الافلاک در مردم ایجاد نکنید
‌پس از انقلاب بود که سپاه پاسداران با ایجاد یک پادگان نظامی در جنوب قلعه فلاک‌الافلاک و استقرار در حریم این بنای ملی در روند آزادسازی حریم قلعه و ثبت جهانی آن مشکل ایجاد کرد و این اشکال تا ابتدای سال جاری پابرجا ماند. مشکلی که حالا گفته می‌شود به زودی حل خواهد شد.
فرمانده سپاه حضرت ابوالفضل(ع) مردادماه 1395 در نشستی خبری به مناسبت روز خبرنگار در ایسنا منتشر شده گفته بود: «متاسفانه در اخبار از واژه‌های آزادی، آزادسازی، تصرف، اشغال و... استفاده می‌شود که شایسته نیست. قریب به 40 سال است که اراده‌ای مطرح شده تا قلعه در یونسکو ثبت شود. این موضوع در زمان طاغوت، انقلاب، جنگ تحمیلی بوده و حال 10 سالی است که به موضوع و بحثی داغ تبدیل شده است.»
سردار کشکولی گفته بود: «در این 10 سال سپاه همیشه پای کار بوده و آماده واگذاری است، مدارک آن نیز موجود است. سپاه هیچ زمانی نگفته حاضر به واگذاری نیستیم، اما زمانی که ‌استعلام می‌کنیم، عنوان می‌شود معاوضه امر ضروری و غیرفوری است.»
او خروج سپاه و ارتش از این منطقه را غیرفوری و غیر‌ضروری دانسته بود: «در همه جهان با هر تفکر و دیدی، یگان‌ها باید مقر و جایگاه معین داشته باشند و این از ضروریات است و ربطی به کشور ما ندارد. همچنین قلعه در معرض تهدید، تخریب و آسیب قرار ندارد، برای همین غیرفوری است، هر زمان بیم خطر رود، امری فوری تلقی می‌شود. بین امر ضروری و غیرفوری، امر ضروری مطرح است.»
کشکولی از بدقولی‌ها در پرداخت بودجه هم گلایه کرده و گفته بود: « تا به حال هیچ استانداری نتوانسته به سپاه جا بدهد و سال 93 که استاندار وقت آمد، جلسه‌ای تشکیل شد که طبق آن بنا بود به ما زمین و پول بدهند تا جایگاه سپاه را بسازیم. حال 40 میلیارد تومان به ما داده‌اند، اما زمین هنوز مهیا نیست، چراکه باید 11 میلیارد تومان نیز به جهاد کشاورزی پرداخت کنند، اما هنوز نداده‌اند.»
فرمانده سپاه حضرت ابوالفضل(ع) به گران شدن قیمت‌ها نسبت به روز توافق هم اشاره کرده بود؛ مشکلی که به نظر می‌رسد حالا با پرداخت از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برطرف شده باشد: «توافق ما مربوط به سال 93 بود که قیمت ساخت و ساز ارزان‌تر و حدود 800 تومان بود که حال به 2000 تومان رسیده است. قرار بود 50 میلیارد تومان پول و زمین به ما بدهند که اگر زمین واگذار شود تا پایان سال شروع به ساختن مقر سپاه می‌کنیم و سریع یک پایگاه خوب می‌سازیم.»
میراث فرهنگی باید در این مکان موزه شهدا احداث کند
فرمانده سپاه حضرت ابوالفضل(ع) البته شرایط پس از خروج را هم منوط به احداث موزه شهدا در این محل دانسته بود: «همچنین میراث فرهنگی باید در این محل موزه شهدا را نیز احداث کند.»
آزاد‌سازی حریم قلعه و ثبت جهانی
قلعه فلک‌الافلاک یکی از شاهکارهای معماری به جامانده از دوران ساسانی است. بنایی استثنایی که تاکنون تنها به دلیل کوتاهی در مدیریت و توانایی ساماندهی‌اش در فهرست جهانی میراث یونسکو قرار نگرفته است. اتفاقی که به گفته خادمی استاندار لرستان می‌تواند جهشی در گردشگری این استان درپی داشته باشد.
سیدامین قاسمی مدیرکل اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز با تاکید بر گفته‌های خادمی بعدی را ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک می‌داند.