روزنامه ابتکار
1397/03/03
حضور یا عدم حضور ایران در سوریه چه تاثیری در مدیریت بحران این کشور خواهد داشت؟ حلقه مفقوده کاهش تنش‌ها در سوریه
محمدرضا ستاریروز گذشته ژنرال رودسکوی فرمانده عملیات ستاد ارتش روسیه با اشاره به موفقیت‌های نیروهای سوری در بازپس‌گیری بخش‌های مهمی از خاک این کشور، اعلام کرد که دولت سوریه تمامی نواحی دمشق را از وجود عناصر تروریستی آزاد کرده است. در همین راستا، اکنون دمشق کنترل کامل بر شرق ادلب، اطراف دمشق، غوطه شرقی، شرق القلمون، یرموک و همچنین شمال حمص را به دست گرفته است.
با تغییر معادلات بحران در سوریه که به موازات اشغال شمال این کشور توسط نیروهای ترکیه و حمله آمریکا، انگلیس و فرانسه وارد مرحله جدیدی از تحولات میدانی شده است، اینک قدرت گرفتن دوباره بشار اسد، شرایطی را در این کشور ایجاد کرده است که برخی از بازیگران اکنون در موضع ضعف قرار گرفته و برخی دیگر با تقویت دمشق در موضعی نسبتاً بالاتر در آینده تحولات این کشور قرار گرفته‌اند. در چنین اوضاع و احوالی است که شنیده میشود برخی از بازیگران بحران سوریه از لزوم خروج ایران از این کشور سخن می‌گویند.
آیا روسیه بر سر اسد معامله کرده است؟
هر چند ائتلاف آمریکایی- عربی حاضر در تحولات میدانی سوریه همواره بر این موضوع تاکید داشته‌اند، اما چند روز قبل خبری منتشر شد مبنی بر اینکه ولادمیر پوتین رئیس فدراسیون روسیه تصریح کرده است که با توجه به پیروزی‌های به وجود آمده توسط نیروهای بشار اسد و با نزدیک شدن به یک فرآیند سیاسی برای خروج از بحران، نیروهای خارجی شامل آمریکا، ترکیه، ایران و حزب‌الله لبنان باید از این کشور خارج شوند. گفتنی است که این مساله در دیدار پوتین با بشار اسد در اواخر هفته گذشته مطرح شده بود که برخی از ناظران معتقدند با توجه به رایزنی‌های نتانیاهو و پوتین در مسکو، این امر نشان‌گر نوعی معامله روسیه با اسرائیل بر سر تقویت موضع بشار اسد در آینده تحولات سوریه است.
در همین رابطه بود که منابع رسمی سوری اعلام کردند که حضور نیروهای ایرانی و روسی در سوریه به درخواست دمشق صورت گرفته و اظهارات اخیر پوتین شامل نیروهای ایرانی و روسی که به درخواست دمشق حضور دارند، نمی‌شود. این در حالی است که گفته میشود روس‌ها به عنوان یکی از تاثیرگذارترین نیروهای خارجی حاضر در سوریه که با ورود آنها به بحران این کشور، معادلات به میزان چشمگیری به نفع اسد تغییر پیدا کرد، در سفر اخیر بشار اسد به سوچی طرحی را در خصوص تصویب قانون اساسی جدید به وی ارائه داده‌اند که متعاقب آن از قدرت و نفوذ اسد به میزان قابل توجهی کاسته خواهد شد. بنا بر اعلام منابع خبری این طرح قانون اساسی شامل سه شرط است که نخستین شرط آن غیرمتمرکز بودن نظام سوریه پس از بحران است. دومین شرط مربوط به محدود بودن دوره ریاست جمهوری به دو دوره است. در شرط سوم این پیش‌نویس نیز آمده است، پارلمان سوریه اجازه دارد تا رئیس جمهوری این کشور را برکنار کند. در همین رابطه برخی از منابع آگاه اعلام کرده‌اند که هر چند اسد و پوتین در خصوص خروج نیروهای کرد تحت حمایت آمریکا و نیز نظامیان ترکیه از این کشور به توافق رسیده‌اند، اما رئیس جمهوری سوریه فعلاً با شروط مطرح شده در پیش‌نویس پیشنهادی روس‌ها موافقت نکرده است.
درمان دردهای سوریه چیست؟
در چنین شرایطی سوالی که وجود دارد این است که آیا با توجه به عمق بحران سوریه و وجود گروه‌های تروریستی مختلف در این کشور و نیز حضور بازیگران مختلف منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در تحولات میدانی آن، آیا اکنون شرایط برای رسیدن به یک راه حل سیاسی مشترک میان تمامی گروه‌های داخلی وجود دارد؟ آیا نیروهای خارجی می‌توانند برای قانون اساسی سوریه تصمیم‌گیری کرده و آن را به نظام و مردم این کشور تحمیل کنند؟ همچنین خروج یک بازیگر به نام ایران از سوریه، آیا منجر به خاتمه بحران و شروع یک فرآیند صلح در سوریه خواهد بود؟
برای پاسخ به این سوال باید از چند جنبه مختلف به صحنه تحولات نگریست. نخست اینکه در سوریه نزدیک به 2 هزار نیروی تروریستی وجود دارد که داعش، جبهه‌النصره و احرارالشام تنها نمونه‌های شناخته شده آن هستند. برای مقابله با تمامی این نیروها که از جنبه فروملی در بخشی از جامعه سوریه دارای مشروعیت نیز هستند، زمان زیادی لازم است که اکنون پس از هفت سال شاهد هستیم نه تنها از تعداد آنها کاسته نشده، بلکه در حال افزایش نیز هستند. زیرا اکنون وضعیت سوریه به گونه‌ای در هم تنیده است که به عنوان بهشت تروریست‌های جهان مطرح میشود.
از سوی دیگر هر چند تمامی بازیگران خارجی سوریه تاکید دارند که آینده سیاسی این کشور باید توسط مردم سوریه رقم بخورد، اما شاهد هستیم که بحث در مورد پیش‌نویس قانون اساسی میان این بازیگران مطرح شده و حتی در خصوص آن نوعی کشمکش نیز میان این بازیگران وجود دارد. آینده سوریه و بحث آشتی ملی در این کشور آنچنان از پیچیدگی‌های اجتماعی و سیاسی برخوردار است که تحمیل یک قانون اساسی از خارج در خوش‌بینانه‌ترین حالت اگر منجر به جدال داخلی بیشتر نشود، تنها می‌تواند تامین کننده امتیازهای بیشتر برای طرف‌های درگیر در این منازعه باشد.
همچنین حضور نیروهای خارجی در سوریه که اکنون با آمریکا و روسیه به عرصه‌ای برای تامین منافع هژمونیک جهانی تبدیل شده نشان می‌دهد که این کشور اکنون به محلی برای زایمان دردناک یک نظم جدید در منطقه خاورمیانه تبدیل شده است. این امر در حمله مثلث آمریکا، فرانسه و انگلیس به سوریه به خوبی قابل درک است. جایی که نظم مطلوب اروپایی با طرح خاورمیانه جدید آمریکا به نقطه‌ای رسیده که این سه کشور در یک قالب اقدام به حمله به سوریه می‌کنند.
از سوی دیگر روسیه نیز با در اختیار داشتن دو پایگاه طرطوس و حمیمیم، شرایطی را در اختیار دارد که قادر است مدت‌های طولانی در این کشور نقش و سهم عمده داشته باشد. این مساله با پیوند خوردن به منافع بازیگران منطقه‌ای حاضر در میدان سوریه، باعث پیچیدگی معادلات خروج از بحران شده است. حال با وجود اینکه ترکیه شمال سوریه را اشغال کرده است، اسرائیل اقدام به حملات نظامی به پایگاه‌های دولتی سوریه می‌کند و عربستان و متحدان عربش در حال تدارک راهبرد خود برای سهم بردن از تحولات آتی سوریه هستند، خروج ایران از سوریه هیچ کمکی برای عبور از بحران در این کشور نمی‌کند. این امر با توجه به مواردی که ذکر شد تنها می‌تواند یک جنگ رسانه‌ای برای انداختن فشار و بار تنش‌ها بر دوش یکی از طرفین درگیر بحران باشد.
هر چند بحث حضور یا عدم حضور ایران در داخل کشور از سوی مقامات تصمیم‌گیرنده مورد بررسی قرار گرفته و بنا به منافع ملی باید این حضور یا خروج مورد اجماع قرار بگیرد، اما با توجه به شرایط میدانی سوریه، خروج ایران از این کشور در حال حاضر اگر منجر به قدرت‌گیری نیروهای افراطی نشود، نمی‌تواند اثر چندانی برای مدیریت بحران سوریه داشته باشد.
اینک مدیریت بحران در سوریه بیش از اینکه بحث خروج ایران از این کشور مطرح شود یا اینکه قانون اساسی برایش نوشته شود، نیاز به یک اجماع فراگیر میان بازیگران منطقه‌ای دارد. امری که حالا با باز شدن پای قدرت‌های جهانی به این میدان، امری بسیار مشکل و دور به نظر می‌رسد. از سوی دیگر لزوم بازسازی اقتصادی و اجتماعی و نیز مذاکرات میان تمامی گروه‌های داخلی حلقه مفقوده کاهش تنش‌ها در این کشور است که بدون زمینه‌سازی برای تحقق چنین امر مهمی، ممکن است تا سال‌های آینده نیز شاهد تنش و جنگ داخلی در سوریه باشیم.
سایر اخبار این روزنامه
ظریف در حاشیه جلسه هیات دولت:
مذاکره مجدد با ایران خیال‌بافی است
«ابتکار» از طرح اصلاحیه قانون ممنوعیت به کارگیری بازنشستگان در مجلس گزارش می دهد
«ابتکار» از اعتصاب کامیون داران که موجب اختلال در سیستم سوخت رسانی به برخی استان ها شد ، گزارش می دهد
علیرضا صدقی
زمانی برای بازگشت به گذشته
«ابتکار» از وسواس های افراد هنگام بیدار شدن از خواب گزارش می دهد
فقط 5 دقیقه بیشتر!
حضور یا عدم حضور ایران در سوریه چه تاثیری در مدیریت بحران این کشور خواهد داشت؟
حلقه مفقوده کاهش تنش‌ها در سوریه
«ابتکار» از دلایل گرانی مسکن در تهران گزارش می دهد
حلقه رکود و تورم خانه‌های پایتخت
انتقادات فعالان محیط‌زیست همچنان به پروژه گردشگری آشوراده با وجود نزدیک شدن به فاز اجرایی ادامه دارد
اصغر نوری کارگردان نمایش «دو روایت از شکسپیر» در گفت‌وگو با «ابتکار»:
کم مانده است روی صحنه‌های تئاتر بالن هوا کنند!
رهبر انقلاب در دیدار با کارگزاران نظام تاکید کردند
در شکست دشمن شک نداریم
طرح زوال علوم انسانی!
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح:
نیروهای مسلح در توسعه قدرت دفاعی منتظر لبخند و مجوز هیچ کشوری نمی‌مانند
رئیس دفتر رئیس جمهوری:
با رقابت جناحی نمی‌توانیم مشکلات مردم را حل کنیم
دادستان تهران:
تشخیص جاسوسی متهمان با قوه قضائیه است
