تولید همچنان زیر سایه رانت و گرانی

«جهان صنعت»- صنایع کشور در چه وضعی قرار گرفته‌اند، آینده آن چگونه ارزیابی می‌شود، آیا باید از آینده مایوس شد یا می‌توان از میان تنگناها و سختی‌ها راهی به سوی روشنایی و امید جست.
وقتی سخن از حمایت تولیدکنندگان و صنعتگران داخلی به میان می‌آید، نخستین اولویتی که به ذهن خطور می‌کند آن است که نقش حمایتی دولت چیست. برای آنکه تولید ملی را نیز افزایش دهیم باید فاکتور‌های بسیار زیادی را در نظر داشته باشیم که رانت‌، پایین آوردن هزینه‌های تولید، ارائه تسهیلات حمایتی از سوی دولت، خصوصی‌سازی واقعی، مبارزه با قاچاق کالا، مشارکت بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌ها و... بخشی از مهم‌ترین آنهاست. این مواردی است که طی سال‌های متمادی گریبان اقتصاد کشور را گرفته و اقتصاد رانتی نام گرفته است و از همه مهم‌تر حیات صنعت را نشانه رفته است‌. گرفتاری صنایع کشور هر روز به دلایل مشابه بزرگ‌تر و بحرانی‌تر می‌شود. از گرانی ارز و تسهیلات بانکی و مواد اولیه و نیروی کار گرفته تا رانت و سودجویان که هر کدام ضربه مهلکی را به صنعت و تولید کشور وارد می‌سازد‌. این بار قرعه به بطری‌های بسته‌بندی مواد غذایی و آشامیدنی رسیده است‌. کمبود مواد اولیه نبض تولید این صنایع را گرفته و نمی‌گذارد به راحتی خط‌های تولید به کارش ادامه دهد‌.
صنایع در بحران تعطیلی
گرانی و کمبود مواد اولیه تهیه بطری برای بسته‌بندی مواد غذایی اعم از آب معدنی و آشامیدنی، روغن، نوشابه و ماءالشعیر زنگ خطر تعطیلی این صنایع را به صدا درآورده است‌. این در حالی است که به گفته فرهاد بشارت رییس انجمن تولیدکنندگان آب‌های معدنی و آشامیدنی، تولید‌کننده گرفتار گرانی مواد اولیه تولید شده و به دلیل قدرت کم خرید و معیشت مردم قادر به گرانی محصول تولیدشده خود نیست‌. افزایش نرخ ارز از یک سو‌، کمبود و گرانی مواد اولیه تهیه بطری از سوی دیگر تولید‌کننده را دچار بحرانی بزرگ کرده است‌ تا جایی که اگر این روند تداوم داشته باشد هر یک از صنایع وابسته نام برده شده دیگر توان ادامه تولید نخواهند داشت‌. بشارت با تاکید بر افزایش 40 درصدی مواد پتروشیمی ادامه داد: صنایع غذایی و دیگر صنایع وابسته به این بخش به عنوان مشتری این ظروف و بطری‌ها برای بسته‌بندی محصولات خود نیز با مشکل مواجه شده‌اند‌. پیمان فروهر دبیر انجمن تولید‌کنندگان آب‌های معدنی و آشامیدنی نیز در ادامه از این موضوع انتقاد کرد و گفت‌: مواد اولیه مورد استفاده در صنعت آب معدنی و آشامیدنی، صنعت روغن، لبنیات، نوشابه، ماء‌الشعیر، مواد شوینده و‌... قیمت‌شان نسبت به سال گذشته 5/2 برابر شده است. هرچند مواد تولیدی متعلق به پتروشیمی‌ها به ویژه مجتمع پتروشیمی شهید تندگویان کاهش یافته است‌ چراکه مواد تولیدی متعلق به مجتمع پتروشیمی شهید تندگویان است که عرضه‌ این مواد اندکی کم شده و از طرفی هیچ‌کس نمی‌داند چرا نه تولیدکننده‌ها مواد اولیه دارند و نه این مواد نصیب تولیدکنندگان پریفوم می‌شود. این حلقه مفقوده از پتروشیمی تا تولید‌کننده نشان از این است که دست دلالان در این رابطه نیز باعث گرانی و احتکار مواد اولیه شده است‌. ولی در حال حاضر با قیمت ارز مصوب 4200 تومان تولید و آماده رسیدن به دست تولید‌کننده بطری و سایر محصولات می‌شود ولی در این بین عده‌ای رانت‌خوار و دلال مانع رسیدن مواد اولیه به تولید‌کننده می‌شوند‌. فروهر ادامه داد: طی چند ماه گذشته بستر گرانی مواد اولیه تهیه بطری به دلیل گرانی نرخ ارز فراهم شد‌. از این‌رو طبق سنوات هر ساله، اردیبهشت سال‌جاری نیز آب معدنی با افزایش 15 تا 20 درصد به بازار عرضه شد. فروهر با بیان این مطلب گفت: مواد اولیه سال گذشته 4200 در هر کیلو بود که در سال جدید به 10 هزار تومان رسیده است که این جهش قیمت برنامه‌ریزی سرمایه‌گذاران را به مخاطره انداخته است‌.


جلسات بی‌نتیجه!
دبیر انجمن تولید‌کنندگان آب‌های معدنی و آشامیدنی از جلسه چهارجانبه با وزارت صنعت‌، پتروشیمی و بورس در هفته گذشته خبر داد و گفت‌: متاسفانه پس از یکسری ارزیابی‌ها و گلایه‌ها هیچ خروجی‌ای از این جلسه به دست نیامد. وی همچنین با تاکید بر اینکه حدود 30 هزار کارگر به‌طور مستقیم در این صنعت مشغول کار هستند گفت‌: تعطیلی دو خط روزانه بزرگ‌ترین و مطرح‌ترین کارخانه تولید آب آشامیدنی کلید خورده است و این موضوع باعث بیکاری کارگران شده است‌. در سال حمایت از تولید داخل‌، بیکاری کارگران بسیار رنج‌آور است‌. تولیدات این صنعت همواره به دلیل افزایش قیمت تمام‌شده نتوانسته تولید صادرات‌محور شود لذا به مقدار خیلی کمی از این محصول صادر می‌شود که به گفته فروهر همین میزان نیز قطعا صادراتش قطع خواهد شد‌. فروهر گفت‌: اگر این روند ادامه داشته باشد باید نگران تولید 150 واحد تولیدی در این صنعت باشیم چراکه به دلایل گفته شده دیگر شرایط برای حیات صنایع غذایی و آشامیدنی مرتبط با مواد اولیه وجود نخواهد داشت‌. در همین رابطه حامد صالح‌آبادی کارشناس پتروشیمی بر ضرورت تداوم عرضه پتروشیمی‌ در بورس کالا تاکید کرد و گفت‌: هر هفته پتروشیمی‌ها در بورس کالا باید ثبت سفارش کنند‌. به گفته صالح‌آبادی محصولات تولیدی پتروشیمی به عنوان یک سرمایه است و عرضه آن در بورس کالا بهترین راه مسدود شدن دست دلالان و سودجویان است‌.
کلام آخر
در طول سال‌های اخیر فعالان زیادی در برابر این مشکلات، کمر خم کرده و از میدان تولید کالا نیز خارج شده‌اند. اگرچه طی چند سال گذشته حمایت‌هایی از سوی دولت شد اما این تسهیلات هنوز هم نتوانسته وضعیت بسیاری از واحدهای تولیدی را بهبود دهد یا آنها را برای برگشت به چرخه تولید تشویق کند. اما آن روی سکه را که بنگریم، با وجود همه این مشکلات هنوز هم واحدهایی هستند که در برابر این سختی‌ها از پا درنیامده و با هدف اجرایی کردن فرامین رهبری، برای ادامه تولید، راهگشایی کرده‌اند. بدون شک این گونه واحدها باید توسط مسوولان حمایت شوند تا گرفتار سختی‌ها نشوند. حال که قدم‌های این واحدها استوار است، چه خوب می‌شود که مسوولان نیز چتر حمایتی خود را بگشایند تا این فعالان اقتصادی از گزند باران مشکلات در امان بمانند.