روزنامه خراسان

یادی از استاد قهرمان به مناسبت سالروز درگذشتش

یوسف بینا- زنده یاد محمد قهرمان بی تردید یکی از چهره های ماندگار ادبیات فارسی است. وی علاوه بر سرودن غزل های جاودانه و تصحیح چند متن بنیادین از شعر کلاسیک فارسی، حدود 50 سال مدیریت انجمن ادبی سه شنبه ها را در منزل شخصی اش برعهده داشت و در این محفل میزبان شاعران خراسان و نیز برخی ادیبان درجه اول ایران بود. شناخت و ترسیم سیمای ادبی محمد قهرمان، بدون معرفی کامل وی با توجه به زندگی، پژوهش های ادبی و شعرهایش ممکن نخواهد بود.
 
وی دهم تیر 1308 در تربت حیدریه به دنیا آمد و بیست وهشتم اردیبهشت 1392 در مشهد درگذشت. وی بخش مهمی از عمر خود را با خدمات گوناگون فرهنگی، صرف ارتقای ادبیات فارسی کرد. خدمت بیست وچندساله در کتابخانه دانشکده ادبیات مشهد و کوشش برای غنی ترکردن این کتابخانه، تاسیس انجمن ادبی قهرمان و هدایت چند نسل از شاعران، پژوهش های بلندمدت در شعر دوره صفوی و تصحیح دیوان مهم ترین شاعران سبک هندی، نگارش چند مقاله پژوهشی در مجله های معتبر ادبی، سرودن غزل های ناب در قالب چند مجموعه شعر، کوشش برای زنده نگه داشتن لهجه تربتی با سرودن شعرهای دلکش به این لهجه و... نشان می دهد که این استاد در زمانه عسرت از کسانی بود که چراغ هایی پرنور در گذرگاه آیندگان روشن می کنند.
آثار پژوهشی محمد قهرمان عبارت اند از: تصحیح دیوان های شاعران مهم سبک هندی از جمله صیدی تهرانی، صائب تبریزی، کلیم همدانی، ناظم هروی، قدسی مشهدی، دانش مشهدی، میلی مشهدی، سلیم تهرانی و تالیف آثار دیگری در عرصه سبک هندی و نیز پژوهش و نگارش مقاله هایی همچون «دیوان صائب به خط خود شاعر»، «شهاب ترشیزی»، «نسخه بدل های تاریخ عضدی»، «عرفات العاشقین و کاروان هند» و...
امّا مهم ترین و شاید ماندگارترین بخش آثار باقی مانده از محمد قهرمان، مجموعه های شعری اوست که هر کدام بخشی از شعرهایش را در بر دارند: «نسیمی از دیار خراسان»، «حاصل عمر»، «روی جاده ابریشم شعر» و «خدی خدای خودم» . در این مجموعه ها، شعرهایی در قالب های قصیده، غزل، قطعه، مثنوی، رباعی، چهارپاره، ترکیب بند، شعر نو، تصنیف، لهجه محلی و... دیده می شود، اما چنان که شهره خاص و عام است، غزل های قهرمان از نظر کمی و کیفی مهم ترین شعرهای او هستند که در ابتدای کار شاعری، غزل سرودن در شیوه موسوم به سبک هندی را برگزید و در این اسلوب از سرآمدان زمان شد؛ اگرچه در سال های پایانی عمرش از این شیوه فاصله گرفت و به شیوه غزل سرایان مکتب وقوع گرایش پیدا کرد.
محمد قهرمان احیاگر غزل سرایی سبک هندی با محوریت شعر صائب در روزگار ما بود؛ شیوه ای که با پژوهشی بی وقفه درباره صائب و سبک هندی به آن دست یافت و در شعر خود، آن را به دور از معایب رایج در میان شاعران سبک هندی به کار بست و اگر بخواهیم بر این شیوه نام بهتری بگذاریم، شاید بتوانیم آن را «سبک هندی خراسانی» بنامیم؛ هندی از آن جهت که روش حاکم بر کلیت شعر، روش صائب و برخی دیگر از شاعران سبک هندی است و خراسانی از آن جهت که معایب زبانی و ادبی رایج در میان آن شاعران، در شعر این شاعر نیست. محبوبیت قالب غزل، استقلال بیت ها و استفاده از روش مدعامثل از ویژگی های این سبک است که ریشه در سبک هندی دارد. تکرار قافیه، افراط در نازک خیالی و سرودن ابیات پیچیده و مشکل فهم و برخی ناهنجاری های زبانی از عیوب رایج در سبک هندی است که در این سبک تلفیقی جایی ندارد و از آن جا که محمد قهرمان، ادیب و سخن شناس بود، در شعر خود به شدت از این گونه معایب پرهیز می کرد و در نهایت سلامت زبانی و فصاحت شعر می سرود و این ویژگی شعر این شاعر را به سبک خراسانی نزدیک می کرد.
علاقه وافر محمد قهرمان به سرودن رباعی در دهه های پایانی زندگی اش مشهور بود؛ به طوری که حدود هزار رباعی در آخرین مجموعه شعر استاد (روی جاده ابریشم شعر) آمده است. سرودن شعر به لهجه تربت حیدریه نیز یکی دیگر از جلوه های خلاقیت ادبی محمد قهرمان است و اهمیت زبانی آن ها در این است که می توانند نقش مهمی در حفظ حیات واژگان یکی از لهجه های غنی خراسان ایفا کنند.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اسراييل‌ضربه راهبردي خورده است (اعتماد) افتتاح ابرپروژه سد و نیروگاه ایرانی در سریلانکا (جوان) اخبار ویژه (کيهان) عیارسنجی طرح مالیات بر عایدی سرمایه (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
9 محور گفت وگوی برجامی ایران و اروپا قاسم افشار گوینده محبوب و باسابقه صداوسیما درگذشت درباره شهید رضایی/ از یک متری، یک هفت تیرخالی کرده بودند توی سرش آسیب شناسی قانون 22 ساله روی کاغذ مانده حمایت از تولید داخل یادی از استاد قهرمان به مناسبت سالروز درگذشتش مقتدی صدر آچمز می شود ؟ همه دعوتیم با برنامه ریزی به مهمانی خدا برویم احکام روزه داری؛ از مُبطلات تا ضعف جسمانی حساب و کتاب سفره افطار ایران در آستانه پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا خبر جدید بطحایی درباره «تعطیلات زمستانی» مدارس جنگ اینستاگرامی حسینی و مظاهری به نفع عابدزاده «اون» از کوره دررفت موضع آمریکایی توتال و واکنش زنگنه بن سلمان کجاست؟ خطر بیکاری 500 کارگر کلی گویی موگرینی برای ایران تضمین نمی شود