ضرورت افزایش سرمایه بانک‌ها

مهدی رییس‌زاده*- زمانی که برای تسهیلات پرداختی بانک‌ها برگشتی متصور نیست و این تسهیلات اعطایی از مقدار مشخصی تجاوز می‌کند، در اولین اتفاق، خط اعتباری بانک‌ها بسته می‌شود و دیگر اجازه برداشت‌های بیشتر از منابع بانک مرکزی را به شبکه بانکی نمی‌دهد؛ چه آنکه بر اساس ضوابط بانکی، برداشت‌های بیشتر از خط اعتباری بانک‌ها، به معنی اضافه‌برداشت از منابع بانک مرکزی است. از طرفی از آنجا که این اضافه‌برداشت‌ها با جریمه‌های 34 درصدی از سوی بانک مرکزی همراه است‌ بنابراین برای بانک‌ها به صرفه نیست که بخواهند با برداشت‌های بیشتر از منابع بانک مرکزی بخواهند هم جریمه‌های 34 درصدی به بانک مرکزی را بدهند و هم با معوقات بالای تسهیلات خود هم مواجه شوند.
همین است که می‌توان اقدام بانک‌ها در متوقف کردن اعطای تسهیلات را درست ارزیابی کرد‌ چرا که چنین اقدامی می‌تواند این امکان را به بانک‌ها بدهد که برای وصول مطالبات‌شان به خودشان فرصت بازگشت منابع بدهند و بتوانند با رساندن استاندارد اعطای تسهیلات‌شان به سطح استانداردهای جهانی، قدرت تسهیلات‌دهی‌شان را دوباره بازیابی کنند. از طرفی بانک‌ها می‌توانند با این افزایش سرمایه‌ها، دست به تجدید منابع‌شان هم بزنند.
اما یکی از مقصران اصلی در افزایش مطالبات معوق بانکی تسهیلات تکلیفی یا به بیانی تسهیلات تحمیلی است که بر اساس آن دولت شبکه بانکی را به دلیل مباحث سیاستی مجبور به اعطای تسهیلات می‌کند. از طرف دیگر رکودی که بر صنایع کوچک و بزرگ کشور نیز حاکم است باعث شده بسیاری از واحدهای صنعتی نتوانند به بازپرداخت این تسهیلات‌شان به نظام بانکی اقدام کنند. بنابراین این شرایط را می‌توان همانند بازی دومینویی تعریف کرد که حجم مطالبات معوق بانکی شدت می‌گیرد و در مقابل بانک‌ها قدرت تسهیلات‌دهی‌شان را از دست می‌دهند و این فرآیند در کل نظام بانکی کشور فراگیر می‌شود.
بنابراین یکی از مسیرهایی که پیش روی نظام بانکی گذاشت این است که برای افزایش سرمایه بانک‌های دولتی بر اساس مصوبه دولت و مجلس و برای افزایش سرمایه بانک‌های خصوصی از طریق مجامع فنی و سهامداران از طریق تقسیم سود و حق تقدم سود اقدام کرد. بنابراین باید از مجلس بخواهیم که برای افزایش سرمایه بانک‌های دولتی همراهی کند تا بتوان برای افزایش سرمایه آنها بر اساس ظرفیت‌های اقتصادی کشور‌ اقدام کرد و برای افزایش قدرت تسهیلات‌دهی بانک‌ها گام‌های موثرتری برداشت.
*کارشناس بانکی