روزنامه ابتکار
1397/02/16
شهاب‌الدین بی مقدار در گفتوگو با «ابتکار» تشریح کرد بایدها و نبایدهای رفتار حزبی در ایران
کار حزبی زمانی مفید است که هم تابع اراده مردم و هم حاکمیت باشدگروه سیاسی- جواد باقری: یکی از دلایل مهمی که جوامع توسعه یافته توانسته‌اند در عرصه‌های مختلف به پیشرفت‌های قابل توجهی دست یابند، اهمیت و پرداختن به مسئله احزاب و تحزب در این کشورها بوده است. احزاب با آموزش شهروندان باعث می‌شوند تا افراد حاضر در یک جامعه نسبت به حقوق و وظایف خود آگاه شده و رفتارهایی از خود بروز دهند که در راستای اعتلای جمعی در جامعه است. این در حالی است که در کشورهای غیردموکراتیک و به طور معمول جهان سوم، نشانه‌ای از شکل‌گیری احزاب وجود ندارد و یا احزابی که در شرایط سخت سیاسی شکل می‌گیرند، از مسیر و کارویژه‌های حقیقی خود دور می‌شوند. در همین راستا گفت‌و‌گویی با شهاب‌الدین بی مقدار عضو فراکسیون امید مجلس انجام داده‌ایم که در ادامه نقطه نظرات وی را می‌خوانید:
به نظر شما آفتهای کار تشکیلاتی و حزبی در کشور چیست؟
یکی از آفتهای کار تشکیلاتی جامعه سیاسی ایران این است که رفتار حزبی برای دست‌یابی به قدرت، نه برای قدرت اجتماعی و سیاسی تشکیلاتی، بلکه برای قدرت فردی است. یعنی هر فردی تنها به فکر به قدرت رسیدن خودش است و اگر فرد صاحب سِمَتی شود به عنوان مثال فرماندار و استاندار و یا حتی در مقام پایینتر به عنوان شهردار منصوب شود، دیگر وارد حزب نمیشود و با تفکر اینکه هرکسی باید وظیفه شرعی خود را انجام دهد پیش میرود. در حقیقت تشکیلات را به معنای یک ضرورت رفتار جمعی و به عنوان یک بستر اجتماعی که می‌تواند آموزشگاهی برای رفتار جمعی سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و مدنی باشد نمی‌شناسند. من بارها این مثال را گفته‌ام، زمانی که در جامعه اجتماعی و فرهنگی ایران مدرسه مدرن وارد شد، گروه‌های بی شماری از مردم به مقاومت در برابر آن پرداختند و می‌گفتند این مدارس یک دستاورد غربی است. این در حالی بود که مردم به سرعت نتایج حضور در مدارس نوین را دریافتند. به چه شکل دریافتند؟ به این صورت که پسر آقای فلان کاسب محل و یا کدخدای ده وارد این مدارس شد و بعد یک مرتبه تغییر طبقه اجتماعی داد، یعنی کدخدای ده از ده رفت و در تهران استاد دانشگاه و یا مهندس شد و به ده برگشت. در ده همه تغییر را در رفتار اجتماعی و در زندگی‌اش احساس کردند. وقتی این تغییر را دیدند گفتند پس ما باید این مسیر را طی کنیم. همین موضوع انگیزه‌ای برای رجوع به مدارس نوین و مدارس جدید شد، اما چه کسی توانسته محصول رفتار حزبی را به رخ جامعه بکشد؟ بگویند آقای فلانی در مدرسه حزبی در فلان منطقه با این قدر درس خواندن و یا این قدر کار سیاسی یاد گرفت و سپس در فلان موسسه عالی این قدر آموزش دید، به دانشگاه رفت و در نهایت استاندار، فرماندار و ... شد. اگر این‌ها را در نظر نگیریم، داریم تبلیغ بلاوجه می‌کنیم، داریم کالایی تبلیغ می‌کنیم که نمی‌توانیم مرغوبیت آن را برای جامعه توضیح دهیم و فایده‌ای هم ندارد. شما هر چقدر هم بگید مثلا گلابی شفا‌بخش است، تا مردم انگیزه‌ای برای خوردن گلابی پیدا نکنند نمی‌توانند این احساس را داشته باشند. ما باید بتوانیم به جامعه بقبولانیم که کار حزبی زمانی مفید است که هم تابع اراده مردم و هم حاکمیت باشد. حاکمیت هم باید بستر این مسئله را فراهم کند. ما در صدا و سیمای رسمی کشورمان یا از حزب هیچی نمی‌شنویم یا وقتی می‌شنویم بد احزاب را می‌شنویم. شخصیتهای برتر علمی و فرهنگی کشورمان هم به همین صورت‌اند و آن‌ها نیز اظهارات ناامید کننده‌ای از احزاب به گوش مخاطبان و به ویژه جوانان می‌رسانند. همیشه اینگونه القاء شده است که یک حزب موجودی ناقص‌الخلقه است. در این سرزمین هم گفته‌اند این عنصر نامشروع را که محصول تفکر غربی است نمی‌دانیم به چه شکل بزرگش کنیم. چشم آن به ژرمن‌ها رفته، موهایش به روس‌ها و رفتار‌های دلبرانه آن شرقی است و ما نمی‌فهمیم این موجود چه چیزی است و پدرش چه کسی است؟ مادرش کیست؟ اینگونه با حزب برخورد می‌کنند، یعنی هیچ کس حاضر نیست از این رفتار حزبی دفاع محکم کند. در جامعهای که شخصیتهای برتر اجتماعی حزب‌گریزی می‌کنند و نمایش استقلال می‌دهند و این را هنر می‌دانند، چگونه میتوان جامعه را به سمت تحزب پیش برد؟ این‌ها آفت فرهنگی حزب‌گریز و حزب ستیز ماست.
دولتی بودن احزاب چه آفت‌هایی در پی دارد؟
همانطور که شما اشاره کردید یکی دیگر از آفت‌هایی که در احزاب وجود دارد این است که متاسفانه بیشتر احزاب ما برآمده از دولت هستند. جریان‌های سیاسی وقتی به قدرت و دولت سیاسی تبدیل می‌شوند، آن وقت تازه یادشان میافتد که باید نیروهایی را که با آن‌ها کار می‌کردند سامان دهند و سپس حزب تشکیل می‌دهند. بیشتر احزاب ما، احزابی هستند که بعد از شکل‌گیری دولت‌ها به وجود آمده‌اند. اگر بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را هم مرور کنید، جمهوری اسلامی اولین حزبی بود که بعد از روی کار آمدن قدرت جدی در ایران، به صورت گسترده شکل گرفت و با افول انگیزه‌های رسیدن به قدرت هم چراغ آن خاموش شد. احزاب دیگری هم توسط دولت ساخته شدند که در دوره اصلاحات مشارکت پیدا کردند. در دوره سازندگی حزب کارگزاران روی کار آمدند که آیت الله هاشمی بر سرکار آمد. این وضعیت تا دولت احمدی نژاد ادامه داشت و از آنجا که ایشان به رفتار حزبی اعتقاد نداشتند، دیگر به هیچ حزبی اجازه رشد داده نشد. در دوره روحانی حزب وجود داشت، اما فعالیت گستردهای نداشتند، در انتخابات مختلف، محصول قدرت سیاسی برآمده از پیروزی نیست، بلکه محصول هم‌فکری و هم‌اندیشی بعد از شکست و پریشانی ظاهری است که با هدف توسعه انجام امور زیر بنایی روی کار آمدند، اما به وضعیت مطلوبی نرسیدند.
به نظر شما چه ارتباطی میان NGOها و گروه‌های مدنی مانند سندیکا و اصناف در این که احزاب بتوانند از طریق آن‌ها در جامعه شکل گیرند وجود دارد؟
در حقیقت اگر از NGOها شروع کنیم، نقش سر چشمه‌های کوچکی دارند که در دامنه یک کوهستان آب از آن‌ها جاری میشود. سندیکا‌ها رودخانه‌های کوچکی هستند که از اجتماع چندتا از این چشمه‌ها به وجود می‌آیند.
مثلا سندیکای کارگران از گرد هم آمدن ده انجمن کارگری شکل می‌گیرد و بعد اتحادیه‌های کارگری از اجتماع این سندیکا‌ها به وجود می‌آیند و بعد این‌ها یک سیل آب بزرگی را به راه میاندازند و یک رودخانه عظیمی به وجود می‌آید که آن رودخانه تحزب است. زمانی که این احزاب اجتماع می‌کنند و دو حزب بزرگ ائتلاف می‌رسند یک کشور را می‌توانند اداره کنند. در حقیقت NGOها، سندیکا‌ها، اتحادیه‌ها، آبشخور‌های تامین کننده فکر، نیرو، ظرفیت و توان یک حزب قدرتمند هستند. این‌ها همه با هم متحد می‌شوند و یک حزب را تشکیل می‌دهند، اما ما با چنین احزابی در ایران فاصله داریم.
سایر اخبار این روزنامه
پس از چندماه بررسی، دلیل آتش سوزی و غرق شدن نفتکش ایرانی مشخص شد
خطای انسانی در کشتی چینی عامل بروز سانحه سانچی
سنگر خالی روحانی
شهاب‌الدین بی مقدار در گفتوگو با «ابتکار» تشریح کرد
بایدها و نبایدهای رفتار حزبی در ایران
رضا دهکی
تلگرام، فیلترینگ و ناامیدی از دموکراسی
تعبیر عجیب وزیر نیرو درباره میزان افزایش قیمت برق در شرایط ثبات یارانه نقدی بررسی شد
انتخابات پارلمانی لبنان پس از 9 سال کلید خورد
آزمون دشوار ثبات در لبنان
گرد و غبار با آب و هوای زمین چه می‌کند؟
خوب و بد ریزگردها برای آیندگان
«ابتکار» از طرح دوفوریتی امکان آزادی تجمعات و راهپیماییها گزارش می دهد
موانع خیابان «مردم»
عماد قلی‌پور کارگردان نمایش «تابوت عهد» در گفتوگو با «ابتکار » :
تئاتر و سینمای ما «فست فودی» شده است
آیا باید به کتاب‌های ایرانی یارانه بیشتری تعلق بگیرد؟
«ساخت ایران»های حوزه نشر به‌دنبال برابرتر شدن
مالیات یا خراج!
معاون اول رئیس جمهوری:
مشکلات نظام اداری سرعت توسعه کشور را کند کرده است
